◄ آموزش نیروی انسانی شاه‌کلید ایمنی راه‌آهن

روند افزایشی جمعیت، گسترش نیاز به شبکه‌های حمل‌ونقل را به دنبال داشته است. با توجه به میزان مطلوبیت انواع مدهای حمل‌ونقلی، امروزه بخش قابل‌توجهی از حمل بار و مسافر، به خطوط ریلی معطوف شده است. درواقع میزان مطلوبیت مدهای حمل‌ونقلی تحت‌تأثیر ظرفیت، سرعت عملکردی، ایمنی و راحتی کاربران، سهولت دسترسی، پیوستگی با سایر مدهای حمل‌ونقلی و هزینه قرار می‌گیرد. بنابراین با توجه به افزایش تقاضا در استفاده از حمل‌ونقل ریلی، تأمین امنیت ناوگان عبوری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

برای کاهش احتمال خطر، باید مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده شناسایی شوند تا با کاهش آنها از بسیاری از حوادث جلوگیری به عمل آید. درواقع شناسایی عوامل خطرساز، کمک می‌کند تا با اجرای برنامه‌های راهبردی، با صرف کمترین هزینه و زمان، امنیت خطوط ریلی را به میزان قابل‌توجهی افزایش داد. حمل‌ونقل ریلی ایمن‌ترین و سریع‌ترین مد حمل‌ونقل به شمار می‌آید و امروزه کشورهای پرجمعیتی چون چین به‌وسیله آن حمل‌ونقل عمومی خود را سامان داده‌اند. سرعت و درعین‌حال مزایای دیگری چون کاهش آلایندگی‌ها در این مد نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای و همچنین آرامشی که حمل‌ونقل ریلی در دل خود نهفته دارد، مزایایی هستند که باید در سایه ایمنی، آنها را تقویت کرد.

ایمنی که ماحصل پایش مدام و مستمر ناوگان و شبکه ریلی است و درعین‌حال نکته کلیدی در این پایش و بررسی مداوم نهفته است. اما باید در نظر داشت که پایش‌ها باید هدفمند و در سایه آموزش‌های مستمر صورت بگیرد. افزایش ایمنی در حمل‌ونقل ریلی در گرو آموزش نیروی انسانی است. با توجه به این نکته که ساخت تمام زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از خطوط، توسط انسان انجام می‌گیرد، عامل انسانی نقش کلیدی در بروز یا جلوگیری از حوادث ریلی دارد. از نقطه اولیه که تصمیم بر ساخت ریل گرفته می‌شود، انسان است که با تفکر خود طراحی‌های اولیه را شروع و نهایتا ریل را می‌سازد به همین دلیل از اولین خانه تا آخرین خانه که انجام سیر و حرکت در شبکه و انتقال کالا یا مسافر صورت می‌گیرد، انسان حضور دارد و در حال پایش یا بهره داری است. 

بر پایه همین اصل، انسان مهم‌ترین عامل در حمل‌ونقل است و در تمام مدهای حمل‌ونقل مهم‌ترین عامل در ساخت، افزایش ایمنی یا بروز سوانح را از آن خود کرده است. با توجه به چنین نقش پررنگی، عامل انسانی نقش اساسی در کنترل سیر ایمن و همچنین پیشگیری از حوادث دارد به همین دلیل باید با صلاح آموزش این نقش کلیدی را تقویت و سیر و حرکت ایمن را افزایش داد.

 درعین‌حال تجربه سایر کشورها نشان داده که استفاده از تجهیز شبکه به تجهیزات کنترلی و همچنین تجهیز بخش نگهداری و نوسازی ناوگان، در سیر ایمن از اهمیت بسزایی برخوردار است و می‌توان با تکیه ‌بر این نکات ایمنی حمل‌ونقل ریلی را به‌حداعلا رساند.  اما در دل این موضوع نیز آموزش نهفته است.

آموزشی که به افزایش سطح دانش مدیران کارکنان برای مدیریت خرید تجهیزات می‌انجامد و درعین‌حال امکان مدیریت مالی و اولویت‌بندی خریدها را برای آنها فراهم می‌کند. به‌گونه‌ای که دانش مدیران و کارکنان به خرید و تجهیز هدفمند راه‌آهن می‌انجامد و نوسازی، بازسازی، خرید و نصب تجهیزات نوین تغییر فاحشی را در ایمنی و سرعت در شبکه به دنبال خواهد داشت. پس از تأمین تجهیزات، نوسازی، بازسازی و نگهداری ناوگان و امور سخت‌افزاری همچنان نیاز به آموزش به قوت خود باقی است و برای بهره‌روی بهینه آنها، کاربران و کارکنان راه‌آهن باید به‌صورت ادواری و منظم آموزش ببینند.

در پروسه آموزشی کارکنان ریلی باید برنامه‌های تحقیقاتی ازجمله بررسی تجارب دیگر کشورها در تعطیلات طولانی و به‌کارگیری روش‌های نوین برای ساماندهی و افزایش ایمنی در زمان‌های پیک سفر مانند تعطیلات سال نو، صورت بگیرد و متدها و الگوهای بومی برای بهره‌برداری در کشور تهیه شوند.  درحالی‌که آموزش از اهمیت زیادی برای افزایش ایمنی در حمل‌ونقل برخوردار است، نظارت بر آموزش هم بسیار مهم است. تشکیل تیم آموزش ریلی که به موضوعات تخصصی ریلی می‌پردازد و درعین‌حال به‌صورت مداوم و مستمر، تکنولوژی‌های روز دانش فنی و دوره‌های آموزشی را بررسی و با توجه به شرایط کشور بومی‌سازی و اجرا می‌کنند.

حمل‌ونقل یکی از پارامترهای اصلی توسعه در هر کشور است و بدون حمل‌ونقل خوب و آسان نمی‌توان کشوری توسعه‌یافته داشت و به توسعه دست پیدا کرد. حمل‌ونقل ریلی در میان انواع مختلف حمل‌ونقل از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار و ایمن‌ترین نوع حمل‌ونقل است.  در شرایط فعلی و به خاطر مشکلات زیست‌محیطی و آلایندگی هوا و آلودگی‌های زیست‌محیطی اهمیت حمل‌ونقل ریلی بر همگان آشکار و به حمل‌ونقل سبز مشهور شده است و تحقیقات دال بر این است که ایمنی در راه‌آهن و حمل‌ونقل ریلی بیش از پنجاه برابر ایمنی در جاده و حمل‌ونقل جاده‌ای است.