بازدید سایت : ۸۶۲۵۴

اما و اگرهای واردات خودرو؛ از ارزبری تا مشکل گارانتی

سال ۱۴۰۲ بیش از یک میلیون دستگاه خودرو در کشور تولید شد و به عقیده برخی کارشناسان به جای واردات خودرو با مشکلات و نارسایی های خاص خود بهتر است بر افزایش تولید در داخل تمرکز کرد.

اما و اگرهای واردات خودرو؛ از ارزبری تا مشکل گارانتی
تین نیوز |

سال ۱۴۰۲ بیش از یک میلیون دستگاه خودرو در کشور تولید شد و به عقیده برخی کارشناسان به جای واردات خودرو با مشکلات و نارسایی های خاص خود بهتر است بر افزایش تولید در داخل تمرکز کرد.

به گزارش تین نیوز به نقل از تسنیم، شبکه خبر در برنامه بالاتر  موضوع  واردات خودرو را با  امیر حسن کاکایی (مخالف واردات خودرو ) و مانی حدادی (موافق واردات خودرو ) کارشناسان  صنعت خودرو و  خسروانی ، کارشناس بازار خودرو بررسی کرد.

مقدمه مجری:  در شرایط ارزی فعلی کشور و برای حمایت از تولید داخل نباید واردات خودرو داشته باشیم باید بیشتر تمرکزمان روی تولید داخل و ارتقاء آن باشد در طرف مقابل عده دیگر موافق این هستند که واردات خودرو انجام بدهیم به این دلیل که می توانیم در بازار به لحاظ قیمتی تعادل ایجاد کنیم و کمک کنیم با ایجاد شرایط رقابتی تولید داخل افزایش کیفیت داشته باشد.

سوال: اجازه می خواهم با آقای کاکایی شروع بکنم و این پرسش که اساساً علت مخالفت شما با واردات از کجا می آید و دلیلش چیست؟

کاکایی: کی می گوید که من مخالف واردات هستم کلاً واردات را آزاد کنید ولی واردات همه چیز را آزاد کنید نظرتان چیست مثلاً لوازم خانگی مثلاً مدیر دولتی سیاستگذار همه را وارد کنیم نظرتان چیست؟ هرجا که کم داریم برویم وارد کنیم من خیلی هم موافق هستم، ولی خوب موضوع این است که این مرز واردات باید یک جایی معلوم شود دیگر و باید با شرایط ما بخواند، مثلاً مثال می زنم یک مثال ساده مثلاً الان برویم کارگر وارد کنیم از خارج در مملکت را باز کنیم هرکی مهاجر است بیاید کارگر، کارگر ها ارزان بشود کار خوبی است؟ به نظرم می آید که این جمله که بگوییم واردات کلاً مخالفیم یا موافق این غلط است ما در هر زمینه ای وقتی صحبت می کنیم.

سوال:مشخصاً در مورد خودرو عرض کردم؟

کاکایی: در شرایط فعلی داریم با هم صحبت می کنیم نه شرایط ایده آل بله واردات را کی گفته بده خیلی هم خوبه، عالی چرا جلویش را گرفتیم،  چون ارز نداشتیم نه، چون می خواستیم از خودروسازی حمایت کنیم از نظر من زیاد فرقی بین امسال و مثلاً سال 97 که ما با چالش ارزی روبرو بودیم نکرده اگر هم کرده به خاطر سیاست های ارزی بوده به لحاظ قیمت گذاری مثلاً قیمت 4 و 200 را برداشته ایم کرده ایم 28 و 500 اینطوری توانسته اند مدیریت کنند خیلی چیز ها را وگرنه ما درآمد ارزی مان به این معنا بالا نرفته که بتوانیم در واردات همه چیز را باز کنیم از جمله خودرو یعنی شما، چون می گویید خودرو ولی جالب است برای چی خودرو از چیز های دیگر جداست همه چیز را وارد کنیم همه وسایل شما حتی مرغ و تخم مرغ را وقتی وارد کنید ارزان تر در می آید ا دلار دولتی در نمی آید با 28 و 500 بدهید تخم مرغ ارزان تر در نمی آید مطمئن باشید ارزان تر در می آید حتی گندممان ارزان تر در می آید این است که من مخالف چی هستم مخالف این هستم که فکر کنیم که الان یک راه حلی به نام واردات است همه مشکلات مملکت حل می شود یک جمله شما اول فرمودید گفتید که با واردات رقابت ایجاد می شود و با این رقابت خودروسازی ما درست می شود این جمله غلط است اتفاقا استدلال اصلی از اینجا شروع می شود که خیلی ها فرض را بر این می گذارند که اگر واردات انجام شود صنعت خودرو درست می شود فرض را بر این می گذارند که اگر قیمت گذاری خودرو دستوری انجام شود کاری که در 6 سال گذشته شد دیگر دو تا فرض کردند گفتند که قدرت خودرو در بازار کنترل می شود و ضمناً خودروسازان به خودشان می آیند و درست می شود حالا سوال آیا وضع بهتر شده نه این استدلال درست نیست سوال دیگر من نمی دانم یک دفعه برجامی یک دفعه قیمت نفت 3 برابر شود من برعکس این حرف را می زنم امروز که من با شما صحبت می کنم با توجه به شرایط ارزی و البته از آن طرف شرایط بازار و شرایط صنعت و شرایط اشتغال در کشور این واردات خودرو حالا سطوح مختلف هم دارد بدبختی ما یکی دوتا نیست این واردات خودرو به این نحو غلط است من یادآوری می کنم که همین الان واردات خودرو انجام می شود از خودروسازان معتبر نیست عمدتاً هم با خودروساز معتبر قرارداد نبستند دارند خودرو وارد کشور می کنند یعنی آن گارانتی لازم را ندارد من یادآوری می کنم سال 95 و 96 که یک عده رفتند واردات کرده اند ما حتی آدم هایی داشتیم بسیار ارزشمند بسیار ارزشمند که بیش از 40 سال در این مملکت وارد می کردند یک دفعه اولاً آنها را به خاک سیاه نشاندیم با سیاست های غلط و ناگهانی مان ولی بعدش چه شد چه سرویسی این شبکه های خدمات پس از فروش به مردم دادند برای خودروی وارداتی لذا این را یادآوری می کنم که چیزی که دارد اتفاق می افتد به اسم واردات نه رقابت ایجاد می کند نه توسعه صنعتی.

سوال: آقای حدادی شما نظرتان چیست فکر می کنید به چه دلیل باید واردات انجام شود؟

حدادی: دوستانی که عموماً مخالف واردات خودرو هستند یک هیولایی از واردات خودرو و خودرو های وارداتی ترسیم می کنند که معمولاً هیچ کارنامه ای پشت این تصویرسازی نیست در سال 1400 که خودرو آزادسازی اش نهایی شد مجلس قانونش را نهایی کرد طبق آمار گمرک همین چند روز پیش هم منتشر شد کمتر از 10 هزار دستگاه خودرو وارد شد ترخیص قطعی این چه ترسی دارد برای بازار خودرو که اینقدر مخالفت است 8 میلیارد دلار هیئت وزیران برای خودرو قطعات و صنعت و واردات خودرو در نظر گرفتند فقط 235 میلیون خودرو وارد شده کجای سهمیه ارزی خدشه دار شده با این عدد چه واهمه ای است از واردات خودرو کجای این بازی خودرو های خارجی قبول دارم بخش اعظمی از صحبت های شما را بنده قبول دارم که برند هایی که دارند وارد می شوند به هر حال چالش برانگیز هستند.

کاکایی:قبول دارید که گارانتی درست حسابی پشتش نیست؟

حدادی: اجازه بدهید ادامه بدهیم، اما این هجمه مخالفت با خودروی وارداتی ریشه اش چیست در اوج زمانی که خودرو بدون محدودیت وارد می شد نهایتاً سالی 80 هزار دستگاه وارد می شد همان سالی که یک میلیون و دویست سیصد هزار دستگاه خودرو تولید می شد اساساً این حجم مخالفت برای خودرو های وارداتی از کجا نشئت می گیرد مشتری و بازار مصرف خودرو های وارداتی مشتری محدودی است طبیعتاً قشر متمول جامعه است این نگاه از بالا به پایین به اینها برای اینکه اینها دارند ارز را می گیرند و اینها دارند بازار کار را در واقع خدشه دار می کنند در واقع نقطه زنی های است که یک سری کلید واژه کلیشه ای است فضا و اتمسفر مخالفت با بازار خودرو هیچ وقت فکتی نداشته هیچ وقت سندی نداشته شما نمی توانید بگویید واردات خودرو در طی چهار دهه اخیر کجا به صنعت خودرو ضربه زده.

کاکایی: مگه من گفتم به صنعت خودرو ضربه زده

حدادی: ریشه های مخالفت واردات خودرو هیچ وقت در واقع منطقی نبوده هیچ خودروی وارداتی شما ندیدید که رقیب یک خودروی داخلی شود هیچ وقت شما یک خودروی وارداتی ندیده اید که یک مشتری ایرانی بگوید که من الان بروم از یکی از خودروسازان بزرگ این خودرو را بخرم یا مثلاً بروم یک محصول آلمانی بخرم این حجمی که شما دارید می گویید من مثال ارزی برای شما زدم این حجمه چه بار سنگینی را دارد روی وضعیت ارزی کشور دارد تحمیل می کند در خدمت شما هستم.

سوال:یک سوال هم از آقای خسروانی بپرسم بعد برمی گردم به شما آقای خسروانی شما نظرت چیست شما که در حوزه بازار دارید فعالیت می کنید، چون نکاتی در مورد خدمات پس از فروش مطرح شد در خصوص بازار خودرو مطرح شد شما فکر می کنید که واردات خودرو باید انجام بشود یا نه؟

خسروانی: واردات خودرو و خودرو های کارکرده تا 5 سال الان قانون است و تمام و هیچ شخصی حقیقی و حقوقی به جز یک حکم حکومتی و صلاحیت این را ندارد که بتواند این راملغی کند بنابراین اینکه ما الان بنشینیم راجع به این صحبت کنیم که آیا به نظر ما واردات خودرو درست است یا غلط اصلاً محلی از اعراب ندارد ما می توانیم نظر را بدهیم این موضوع الان قانون شده تصویب مجلس شورای اسلامی را گرفته تاییدیه شورای نگهبان را گرفته تاییدیه هیئت عالی نظارت بر اجرای قوانین نظام را گرفته تاییدیه مجمع تشخیص مصلحت نظام را گرفته در هیئت دولت هم تصویب شده آیین نامه اش اجرا شده اگر یک قانونی که با حداکثر رای در مجلس تصویب و این فرایند طی شده در این مملکت اجرا نشود دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود پس دیگر کدام نهاد قانونی مشروعیت پیدا می کند واقعاً برای اینکه یک موضوعی اجرا شود دیگر باید چه مسیری را طی کند در این نظام تا بتواند به اجرا برسد بنابراین قانونی که مصوب شده و تمام تاییدیه ها را گرفته لازم الاجرا است، اما در خصوص فرمایشات دوست عزیزمان جناب آقای کاکایی عجیب است که ما چند سال است ما همین صحبت ها را من 6 سال پیش هم خدمت آقای کاکایی بودم در برنامه های مختلف باز ایشان می گفت که واردات خودرو باید ممنوع باشد چرا ارز نداریم 6 سال گذشته این بلا سر بازار خودرو آمده این بلا سر صنعت خودرو آمده در زمان ممنوعیت واردات این بلا سر اشتغال آمده هنوز که هنوزه همان کلید واژه های تکراری خیلی خوب الان که شما 6 سال پیش 7 سال پیش می فرمودید که ما ارز نداریم در جنگ ارزی هستیم همین واژه های ببخشید به نظر من تهی از معنا و توخالی و اینها حرف هایی است که صرفاً برای افرادی که خیلی اطلاع از این موضوع ندارند ممکن است شنیدنی باشد اینکه ارز نداریم و اینها این شش سال نتیجه معلوم شد دیگر ما الان که بعد از 7 سال ممنوعیت واردات خودرو در خدمت شما هستیم مگر نمی گفتید واردات خودرو باید جلویش گرفته شود، چون ارز نداریم مگه قیمت ارز کنترل شد مگه بازار اشتغال بهتر شد مگه کیفیت بهتر شد مگه حقوق مصرف کننده رعایت شد واژه های کلیدی را خواهش می کنم حداقل الان که نتیجه عملیش را داریم می بینیم الان دیگر ما باید به گذشته نگاه کنیم بحث آینده نیست ممنوعیت واردات خودرو بلایی سر ما آورده که الان در آن هستیم نکته ای که بحث خدمات پس از فروش را خیلی مطرح می کند ببینید دوستان عجیب است که ما به فکر خدمات گرفتن خودرو های با کیفیت وارداتی که تا چند سال قطعاً به جز سرویس های دوره ای مثل روغن و فیلتر خیلی نیاز به تغییرات ندارند هستیم، اما ناراحت خودرو های از مدل 2006 تا 2017 که در بازار غالباً به خرج افتاده اند و الان هزینه زیادی را روی دست مردم دارند می گذارند خودرو های مثلاً 15 سال کار کرده نگران آنها نیستیم اینکه بازار خودروی کشور فرسوده شده و چه کسی الان دارد به آنها سرویس می دهد نگران نباشید همان هم به خودرو های جدید وارداتی سرویس می دهند بنابراین اینکه ما بیاییم پشت مسئله ارزی قایم بشویم ما از یک طرف می گوییم ارز نداریم از یک طرف هر روز یک پرونده جدیدی می آید که در واقع میلیارد ها دلار ارز به جا های مختلف تخصیص داده ایم و اخیراً هم این هم یک گروگانگیری جدیدی است که این آپشن فکر می کنم که در واقع برای امسال باز شده که این را دیدیم که حالا اگر بخواهیم خودرو را باز کنیم همه چیز را بیاییم واردات خودرو را گروگان بگیریم به همه چیز مگر ما تولید چای نداریم تولید برنج نداریم پس چرا اینها همش وارد می شود مگر ما تولید گوشت نداریم پس چرا واردات می شود واردات برای تنظیم و تعدیل بازار است چطور خودرو را با بقیه موارد شما مقایسه می کنید آقای کاکایی گوشت و مرغ همین الان با دلار آزاد هم وارد شود ارزان تر از قیمت بازار است شما آدرس غلط می دهید استاد بزرگوار که می فرمایید با دلار دولتی کسی به دلار دولتی چشم ندارد موضوع این است که واردات خودرو سهم بسیار ناچیزی از بازار را دارد، اما در تعدیل قیمت بسیار موثر است واردات خودرو جناب آقای حدادی فرمودند که مصرف کننده این خودرو ها قشر متمول جامعه است من فرمایش ایشان را اصلاح می کنم اثرات مثبت این موضوع به همه اقشار جامعه می رسد و قیمت ها در بازار خصوصاً قیمت کالا هایی مثل خودرو آبشاری است شما وقتی قیمت در واقع راس هرم را اصلاح می کنید و رو به پایین می آورید قیمت سایر دهک های قیمتی هم اصلاح می شود بنابراین اگر که قیمت را از بالا بتوانیم پایین بیاوریم فکر نکنید که واردات خودرو به نفع قشر متمول است من بار ها گفته ام ممنوعیت واردات خودرو به نفع قشر متمول بوده، چون آنها ماشین های گران قیمت داشته اند قیمتش 25 برابر شده.

سوال: آقای کاکایی ادامه دهید؟

کاکایی: اول من یک سوال بکنم الان مسکن کسی جلویش را گرفته که توسعه پیدا کند نه ولی قیمت هایش دارد می رود بالا و متمولین جامعه هم دارند استفاده شان را می برند باعث نمی شود که قیمت مسکن آنجا هر اتفاقی افتاد این پایین هم اتفاق مثبتی بیفتد یا نه نکته بعدی ایشان فرمودند خیلی درست گفتند گفتند که گوشت ارزان تر من حالت بدبینانه اش را گفتم گفتم با ارز دولتی ارزان تر در می آید با ارز آزاد هم به قول شما گوشت ارزان تر در می آید حتی با کیفیت تر شاید حالا سوال این است که موضوع اینکه معضل اینجاست که شما این مسائل را یک گوشه اش را نگاه می کنید بقیه اش را نگاه نمی کنید نمی شود که اینطوری من کاملاً موافق هستم گفتم من روز اول هم که واردات خودرو را ممنوع کردند در 15 مرداد 96 مخالف بودم گفتم این چه وضعش است این همه مردم رفته بودند ثبت نام کرده بودند ولی موضوع این است که آقای خسروانی خیلی به درستی فرمودند در این سه سال گذشته وکلای مجلس ما تمام تلاششان را کردند برای اینکه واردات انجام شود تمام موانع را برداشتند خیلی هم خوبه دستشان درد نکند و بروند بیاورند ولی نکته برعکسش این است که تمام زورشان را هم زدند که صنعت خودرو را بزنند زمین اشکالی ندارد ما هم حرفی نداریم ولی ببینید بالاخره وقتی شما دارید در مورد یک موضوعی اینطوری بررسی می کنید مثلاً ایشون فرمودند که در سال 1400، 10 هزار تا هم وارد شده اصلاً من نمی دانستم که 10 هزار تا وارد شده چه خوب که وارد شده حدادی در سال 1402 کاکایی تعجب کردم ببینید در دنیا دو سه سال قبل کرونا بود یک سری کمبود ها اتفاق افتاد و تولید خودرو در دنیا کم شد تا آمدیم این قوانین اجرا شود آیین نامه هایش نوشته شود رسید به 1402 چیزی که اتفاق افتاده زمان می برد تا وارد کننده ها بتوانند بروند خودرو بیاورند ضمناً تاکید کنم که اصلاً از مسیر های شفاف وارد نمی شوند، چون اصلاً پول نمی توانیم در سطح کلان جابجا کنیم اینکه دیگر واضح است اینکه دیگر تعارف ندارد در نتیجه طول کشید همین الان که با هم صحبت می کنیم 93 هزار تا ثبت سفارش شده و ولش کنید به خاطر آن پول هایی که راحت نمی توان آورد برای تولید برای توسعه کشور معلوم است که خیلی ها می خواهند برای دور زدن تحریم ها و حالا آن وسط ها اتفاقاتی که می خواهد بیفتد به بهانه مردم خودرو وارد کنند البته ایشان خیلی درست گفت آقای خسروانی ایشان بهتر از شما گفت راست می گوید ایشان این برای متمولین است در حالی که متوکلین مجلس روزی که داشتند می رفتند این طرح را در مجلس تصویب کنند می گفتند که ما خودروی 5000 دلاری می آوریم بعد از یک مدتی آمدند گفتند مگر می شود 10 هزار دلار بعد گفتن 10 هزار دلار یعنی 500 میلیون تومان بعد رسیدیم به اینکه دو و نیم میلیارد تومان دارد در می آید بله من مخالف نیستم واقعاً آقای خسروانی واقعاً دلم می خواهد کسانی مثل شما که جز وارد کنندگان قدیمی و خیلی با ارزش این کشور بودید و هستید، چون خیلی من به این موضوع خیلی اعتقاد دارم که یک بازرگان با آبرو و با حیثیت آدم ارزشمندی است برای کشور و ما خیلی کار غلطی کردیم در سال 96 آنطوری برخورد کردیم که یک عده از عزیزان ما حتی کارشان به زندان کشید این کار غلطی بود الان هم من موافق هستم که باز واردات خودرو انجام شود حالا سر دست دوم با همدیگر بحث داریم ولی نکته اش اینجاست که شما باید سیاست های کشورتان تناسب داشته باشد در حالی که در صنعت خودرو همه جور زحمتی کشیدند برای اینکه صنعت را بزنند زمین در همان زمان همه جور زحمتی کشیدند که موانع تولید را بردارند می گویید نه خیلی ساده است همین الان ببینید چقدر زیان گذاشته اند روی دست اینها چه جوری با مونتاژ کار ها رفتار کردند و الان چه جوری دارند موانع را برای وارد کنندگان برمی دارند این چیز غلطی است عزیز من وگرنه کی گفته واردات بد است در اوج آزادی واردات 70 هزار تا بود یک مقطع کوتاهی عجله ای شد 110 هزار تا واردات می کردند وگرنه همینطور که شما می فرمایید 70 هزار تا بیشتر کشش نداشت بازار ما، اما یادمان نرود مگر امروز ما با 1390 یکی است مشابه است شرایطمان که دارید مقایسه می کنید امروز به دلیل این شرایط ارزی که کشور دارد و پول های بلوکه شده ای که به راحتی نمی تواند به کشور بیاید خیلی ها می روند و دور می زنند و این ارز ها را می برند تبدیل به کالای تمام شده می کنند و می آورند ضمناً یادآوری می کنم که چین هم به یک اوجی رسیده که می خواهد بازار های صادراتی اش را توسعه بدهد بله می گویند ما خیلی کوچک هستیم در مقابل بقیه بازار ها ولی ما مهم هستیم بده و بستان هایی که دارد با چینی ها انجام می شود برای رفت و آمد ها برای واردات کالای تمام شده در مقابل مواد اولیه و خام فروشی ما اینها باید با هم دیده شود وگرنه کی گفته واردات خیلی هم خوب است ولی اگر قرار باشد فقط صرف اینکه بگوییم قیمت ها دارد می آید پایین من موافق هستم کلاً گوشت را تعطیل کنیم مثلاً بعد بگوییم گوشت وارد کنیم چه کاری است ما پول داریم ما ارز داریم هر اتفاقی هم بیفتد ربطش بدهیم به یک فساد بزرگ اون فساد بزرگه غلط است ولی ربطی ندارد به اینکه آیا اجازه داریم به این ارز تخصیص بدهیم یا نه نکته بعدی می گویند که رقمش آن رقمی که گفتید 10 هزار تا گفتم که بازی بازی است به 90 هزار تا و 100 هزار تا خواهد رسید با این دست فرمان، چون تمام موانع را برداشتند عزیزان هم مثل آقای خسروانی اینها آمادگی کامل را دارند کار به اینجا رسیده که تولید کننده من افتخار می کند به واردات ببینید چقدر ما دیگر بدبخت شده ایم ببینید چه جوری جامعه را به کجا رسانده اند آن وکلایی که این قانون را تصویب کرده اند که راه نجات مملکت را واردات می دانند چرا نمی آیند پاسخ بدهند که در این دو سه سال قرار بود ساماندهی سند خودرو رخ بدهد کجاست الان آن برنامه کجاست به کجا رسید بله 100 هزار تا خودرو وارد خواهد شد خیلی هم خوب قبلاً 20 هزار تو بود الان با این امتیازاتی که دادند 35 هزار تا و 40 هزار تا پارسال موانع قانونی وجود داشت موانع تجاری هم در دنیا وجود داشت بالای 40 شرکت دارند وارد می کنند، اما می شود یک میلیارد دلار تهش هیچ اشکالی ندارد موضوع این است وقتی داریم درباره کمبود ارز صحبت می کنیم موضوعی نیست که یک میلیارد در مقابل 9 میلیارد یا یک میلیارد در مقابل سه و نیم میلیارد چای دبش عدد کوچکی است موضوع این است که شما یک سبدی دارید وقتی این سبدت از یک حدی پرتر شود کوچک ترین نوسانی باعث افزایش قیمت ها می شود بیش از حد نرمال.

سوال: خیلی متشکر آقای حدادی بفرمایید؟

حدادی: معمولاً صحبت کردن با کارشناسانی که مخالف یک پدیده بین هستند ین نوع واکنش ها را دارد من هر چقدر که الان می خواهم پیدا کنم که گره مخالفت با واردات خودرو چیست در واقع یک سری کلید واژه های عجیب غریبی گوشت و مرغ و مسکن.

کاکایی: اینها همه به هم ربط دارد اقتصاد اینطوری است اقتصاد همین است.

حدادی:من کلامم منعقد بشود زمانی که خودرو وارد نمی شد صنعت محبوب شما چه جایگاهی داشت کاکایی: هیچ ربطی ندارد اینکه یک عده بی عرضه بودند و بد عمل کردند ربطی به واردات ندارد؟

حدادی:زمانی که خودرو وارد نمی شد صنعت محبوب شما همیشه کمبود تولید داشت زمانی که خودرو وارد نمی شد صنعت محبوب شما که شما از آن دفاع می کنید در جای جای تولید محصولاتش مشکلات ایمنی و کیفیت داشت.

کاکایی: چرا توضیح بدهید چرا ربطش به واردات چیست؟

حدادی:هیچ ربطی ندارد واردات خودرو یک بحث کاملاً مستقل نسبت به تولید داخل است این یک وهم است که واردات خودرو اساساً دخالتی در بحث تولید خودرو دارد یک توهم است یک باور است یک انگاره است که در واقع گروهی از همفکران شما دارند یک همچین ایده ای را می پرورانند من می گویم در دو تا جمله خودروی شما بفرمایید که مخالفت با واردات خودرو ریشه اش کجاست از همه چیز می گویید، چون هیچ دلیلی نداره من الان از شما درخواست دارم دیگر یک جمله کوتاه خودرویی بفرمایید که مخالفتتان با واردات خودرو چیست.

سوال:آقای خسروانی هم نکته ای دارند آقای خسروانی بفرمایید؟

خسروانی:ببینید من عذرخواهی می کنم از جناب آقای حدادی، اما آقای دکتر کاکایی من گواهی می دهم که شما انسان بسیار شریفی هستید به استناد ارادت و آشنایی که دارم و گواهی می دهم که شما کاملاً فردی هستید که در زندگی تان پول حلال آمده همین دفاعی هم که از صنعت خودرو می کنید به خاطر همین حلال خوری شما است یعنی شما حقوقی که به عنوان مشاور است خودروسازان می گیرید به درستی دارید این را کارتان را انجام می دهید و میایید ازشون دفاع می کنید و پولی که می گیرید حلال باشد.

کاکایی:دارید توهین می کنید یا دارید تعریف می کنید آقای خسروی یعنی می گویید که من حرف کارشناسی ام به خاطر پولی است که دارم می گیرم؟

خسروانی:شما مگر مشاور خودروسازان نیستید؟

کاکایی: چرا هستم چه ربطی دارد؟

خسروانی:خوب پولی که دارید می گیرید مجانی که کار نمی کنید.

کاکایی: ببینید بحث تخریب شخصیتی می کنید اصلاً اینطور درست نیست ما داریم علمی با هم صحبت می کنیم به قول شما یک قانونی اجرا شده به حساب تایید شده من دارم نظر کارشناسی ام را می دهم شما هم نظر کارشناسی ات را بده شما چرا تخریب شخصیت می کنید جفتتان دارید این کار را می کنید این اصلاً صحیح نیست.

خسروانی: همین استنباط شما از تخریب از عرض بنده

 کاکائی: شما داری شخص مرا متهم می کنی می گویی، چون دارم پول می گیرم دارم از صنعت خودرو دفاع می کنم، این چه حرفی است شما می زنی، مردم دارند می بینند. شما داری تخریب شخصیتی می کنی. من که از شما به عنوان یک وارد کننده تعریف کردم. من گفتم، چون شما واردکننده هستی و منافع شما در واردات است، گفتم داری دفاع می کنی. نه من چنین حرفی نزدم با آقای حدادی هم چنین حرفی نمی زنم، شما درباره واردات صنعت خودرو صحبت کنید.

سوال: آقای خسروانی بفرمایید. از این موضوع رد شویم.

کاکائی: نه هر دفعه بیشتر و بیشتر به شخصیت آدم توهین می کنند، شما در مورد اصل مطلب سؤالی ایشان کرد، خیلی خوب بود، شما هم در این مورد توضیح بدهید.

 خسروانی: من اصلاً ابایی ندارم از این که کسی بگوید منافع من در واردات است، چه ایرادی دارد؟

کاکائی: آفرین پس چرا باید وارد این بحثش کنید، چرا دارید الان این که من از صنعت خودرو درآمد کسب می کنم...، شما هم نباید چنین حرفی بزنید. باهم بحث علمی کنیم.

خسروانی: علمی این است که شما به اصطلاح بنده موافق واردات هستم و شغلم و شما مدافع صنعت خودرو هستید، چون شغلتان است مشابه آن هستید، ما نباید از کاری که می کنیم بترسیم.

کاکائی: نه من هم نمی ترسم.

خسروانی: ما باید پرچم خودمان را بالا نگه داریم، تابلو داشته باشیم. آدم ها باید با تابلو حرف بزنند. بنده می آیم اینجا به عنوان هیأت رئیسه اتحادیه فروشندگان خودرو، نایب رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو، با تابلو، زیر تابلو می گویم من موافق واردات هستم به این دلیل، به این دلیل، ذینفع هم هستم، نفع من هم با نفع بازار خودرو و جامعه و مردم در یک جهت است. جنابعالی هم متوجه نشدم چرا ناراحت شدید. من گفتم شما مشاور صنعت خودرو هستید و زیر آن تابلو دفاع می کنید. اصلاً بحث این نیست. آقای کاکائی بنده احساس می کنم که از دوستان شما بیشتر نگران صنعت خودرو هستند. صنعت خودرو هر چه ضربه خورده از تفکر بعضی از هم نظران شماست، بلایی که شما سر صنعت خودرو آوردید، اگر تولید کننده شما الان می رود به سمت ببخشید واردات خودرو، این در واقع تخریب می کند تمام صحبت های چند ساله شما را که می گفتید نمی دانم نخیر تولید کننده باید تولید کند، تولید کننده خراب می شود، تولید کننده اولین کسی است که به سمت واردات رفته، یعنی شما از خودتان به خودتان اولین خیانت انجام شد. آقای رئیس مستعفی و معزول سابق خودروسازی سایپا با خنده می گفت ما می رویم تویوتای دسته دوم بیاوریم یعنی اینها خودشان می دانند آش چقدر شور است و تولیدشان چقدر از نظر اقتصادی توجیه ندارد. مسأله دیگر؛ اگر خودرو را...، آقای کاکائی خواهش می کنم به عرض من این جمله را عنایت بفرمایید؛ من کامنت های شما را دوست دارم و نظرات شما را معتبر می دانم، ببینید اگر خودرو رفت به سمت قیمت گذاری دستوری، یک بله و نه به من بگویید؛ آیا شما موافق هستید که قیمت گذاری دستوری اولین عامل نابودی صنعت خودرو است؟

کاکائی: صد درصد.

خسروانی: تمام، پس در این نقطه مشترک هستیم.

کاکائی: کاملاً.

خسروانی: شما خودرو را بردید به سمت قیمت گذاری دستوری، چون بازارش را انحصاری کردید.

کاکائی: نه.

خسروانی: خودتان تیشه به ریشه زدید. صنعت خودرو از دوستی خاله خرسه و طرفدارانش بیشتر آسیب دید تا ما.

کاکائی: موافقم.

خسروانی: شما بازار خودرو را انحصاری کردید بعد انتظار دارید نروند برای آن قیمت دستوری بگذارند، اگر صنعت خودرو به روال قبلی می رفت، اگر بازار خودرو به صورت غیرانحصاری می رفت و واردات باز بود و فضا رقابتی بود، قیمت دستوری در کار نبود. زمانی که واردات خودرو ممنوع شد زیان خودروسازان دو درصد زیان فعلی بود. یعنی اگر شما زیان انباشته فعلی خودروسازان را صد در نظر بگیری در ابتدای معمولی بازار دو بود. اتفاقاً ما مخالف قیمت گذاری دستوری هستیم، نه شما. اگر می خواهید قیمت دستوری برداشته شود باید خودرو بازارش از انحصاری و شبه انحصاری خارج شود.

سؤال: آقای حدادی شما چقدر با آقای خسروانی هم نظر هستید در خصوص این که ما با متوقف کردن واردات و ممنوعیت واردات، فضای انحصاری برای تولید داخل ایجاد کردیم؟

 حدادی: تقریباً مخالفم. خودروسازی ما در چهار دهه اخیر فارغ از واردات خودرو، کاملاً منحصر بوده، کاملاً یکه تاز بازار بوده، چه واردات بوده، چه نبوده، خودروساز وارد کند، واردکننده وارد کند، مونتاژکار وارد کند. خودروساز کار خود را می کند و در واقع خیلی جای تعجب دارد که 40 و اندی سال فرمان صنعتی را بدست گرفتند و در نهایت برای خروج خودرویی مثل خودرو پارس که علیرغم دستور سازمان استاندارد این خودرو تولید شد باید دعوا و مناقشه شود بعد از 40 و اندی سال یکه تازی. بعد از 40 و اندی سال تبدیل شدن به یکی از بزرگترین بدهکاران بانکی، بله این نکته است. حقیقتاً واردات خودرو نبوده، هیچ وقت در بازی تولید نبوده خودرو، هیچ وقت درصدی از سهم واردات خودرو نداشته، این در واقع نقطه ای بود که پایان این جمله بود.

سؤال: پس یعنی فکر نمی کنید که اگر واردات خودرو انجام شود کمک می کند که...

حدادی: این در واقع بخش دوم جمله است، این که واردات الان دارد آسیب به تولید می زند؟ خیر، اما اگر واردات خودرو به شیوه درستش انجام شود، قطعاً موجب تناسب قیمت در بازار می شود؛ و می دانم آقای خسروانی منظورش این بود که واردات خودرو خیلی مهجور است الان؛ و الان این حمله ای که واردات خودرو می شود، مشخص است در همین گزارش شما هم خیلی مشخص بود، تمام افرادی که مخالفت کردند با واردات خودرو؛ یا قطعه ساز بودند یا در بدنه خودروسازی بودند. من حق می دهم. طبیعی است که اینها نباید خوابشان آشفته شود برای واردات خودرو، ولی نمی بینند که واردات خودرو کجای این بازی بوده؟ کجا واردات خودرو به این دوستان صدمه زده؟ من سؤال پرسیدم و بی جواب.

سؤال: آقای کاکائی شما چقدر موافق این فرمایش آقای خسروانی هستید که با ممنوعیت واردات، دامن زدید به انحصار خودروسازان داخلی؟

کاکائی: به هیچ وجه، 36 خودروساز در کشور داریم، شما ببین کره جنوبی چند تا خودروسازی دارد. اینها هیچ ربطی به هم ندارد. اولاً واردات چیز خوبی است، من تأکید کنم، اما در این بحث مان دو موضوع هم در ضمن باهم مخلوط شد؛ واردات خودروی نو داریم، خودروی دسته دوم. تا اینجا سر نو صحبت کردیم. خودروی دسته دوم کاملاً فازش جداست، این اول یادمان نرود، یعنی بحث نکردیم در مورد خودروی دست دوم. خودروی نو من شخصاً خیلی هم موافقم، خیلی هم موافقم، فقط تحت ضوابط درست، همین که می گوییم. یکی از آن ضوابط اگر خاطرتان باشد سال 95- 96 قرار بود وارد کننده ها چه کار کنند؟ قرار بود که یک ضمانت های خاصی بدهند با خودروساز اصلی معامله کنند که وقتی مثلاً شرکت تویوتا در دنیا یک فراخوان می دهد، ما هم در ایران این فراخوان را ببینیم. این قرارمان بود، من هم الان موافقم، کاملاً درست و اصولی است که برویم با خودروسازی با یک صنعت معتبر، نماینده قانونی، ما حتی در مورد تویوتا تا آن جا که اطلاع دارم، اگر اشتباه می گویم شما بگو تویوتا ما هیچ وقت نماینده قانونی نداشتیم. علیرغم این که شرکتی که نماینده بود و ادعا می کرد نماینده است خیلی هم خوب بود یعنی جزو بهترین ها بود.

حدادی: استثنائاً تویوتا را داشتیم.

کاکائی: تا آن جا که من اطلاع دارم نداشتیم، خواستید یک روز مدرک بیاوریم بگوییم این مال تویوتای ژاپن، این هم مدرکش. تا آن جا که من اطلاع دارم، هیچ خودروسازی؛ هیوندا یک مدت کوتاهی بود، رفت. من الان کاملاً موافقم شما اصولی عمل کن، جمله خیلی خوبی گفتی، اصولی عمل کن، بگذار واردات انجام شود. شما اصولی عمل کن، تعرفه ها را درست کن، قیمت ها را درست کن، دلار را یکسان کن یعنی آزاد کن نه این که به ایران خودرو و سایپا با دلار 28 تومان قیمت بده، به تولیدکننده مونتاژی ما 60 تومان را قبول کن، به وارد کننده هم هر طور دلش خواست بیاورد. این را من موافقم چه کسی گفته بد است؟ خیلی هم عالی است، خیلی هم موافقم. ما الان مشکلمان این است که یک سری چیز ها را به هم ربط می دهیم، واردات از روز اول اشتباه شد که جلویش را گرفتند، من دارم تأکید می کنم، واقعاً می گویم، آقای خسروانی وقتی داریم بحث علمی می کنیم، بحث شخصی نکنیم لطفاً. من واقعاً طرفدار واردکننده های حرفه ای در این مملکتم، چون شما نمی دانید چه بلایی سر اینها آمد در سال 96 و 97، خیلی آدم های آبرومند، من می گویم این کار را نکنیم. ما الان متأسفانه تمام ضوابط را دارند می زنند زیر پا، حتی بحث های استانداردی، طرف رفته بدون هیچ گونه مدارک لازم همین طور وارد می کنند در کشور. من اصلاً تأکید می کنم قانون سال 95 و 96 را اجرا کن، اصلاً یک چیز جالب بگویم آقای خسروانی، ما اصلاً مشکل قانونی نداشتیم در واردات خودرو که. ما واردات خودرو بانک مرکزی درخواست کرد از سران قوا، گفتند ارز نداریم، جلویش را بگیر. اصلاً مشکل نبود.

سؤال: نظرتان را در مورد خودرو های کارکرده هم بگویید.

کاکائی: واردات خودرو های کارکرده را واردش نشوید، چون بحث آن خیلی عمیق تر از این حرف هاست. خواهشم این است که بحث خودرو های کارکرده را جداگانه بحث کنیم.

خسروانی: ما از تحریم های بین المللی آقای کاکائی آن قدر آسیب ندیدیم که از همدستان داخلی تحریم کننده آسیب دیدیم.

کاکائی: کاملاً موافقم.

خسروانی: تحریم کننده بین المللی کشور ما را از عقد قرارداد با خودروساز های جهانی منع می کند، به خودروساز جهانی می گوید اگر با ایران قرارداد ببندی من تحریمت می کنم در بازار امریکا را به روی تو می بندم، درست است؟

کاکائی: بله. برای خودروسازی هم همین طور است.

خسروانی: شما از دشمن که انتظار دوستی نداری؟ مرا تحریم می کند، اگر داخل تفکرات شما در حوزه خودرو دست به دست آن تحریم نداده بود، ما در تحریم ها این قدر آسیب ندیده بودیم.

کاکائی: حتماً. پول ها را حسابی می برند، کاری ندارد که دور می زنیم می خوریم.

خسروانی: همین الان شما چه می گویی؟ می فرمایید که بله من مخالف واردات خودرو نیستم، اما بروید با تویوتا قرارداد ببندید، عزیز یک کلمه بگو مخالفم، چرا می پیچانی بحث را؟

کاکائی: این چه حرفی است، شما استدلال هایی می کنی مثل من است.

خسروانی: شما هم، چون می دانی.

کاکائی: بله، من می دانم شما نمی توانی، می روی از بازار جمع می کنی می آوری، البته شخص شما را نمی گویم، دوستان دیگر را می گویم.

خسروانی: اصلاً شما ببخشید من فقط شما در حوزه خودرو را نمی گویم، افراد دیگر زیاد هستند، اتفاقاً همه هم در همین جبهه جنگ ارزی و ... قرار گرفتند. تمام باد های تحریم های امریکا را بالأخره اینها ما را تحریم کردند، اینها یک سری باد داشت، باد ها را شما گرفتید یعنی اگر یک راه نفس هم بود شما بستید چرا؟ استانداردی داشتیم که اصلاح شد، می فرمایند اصلاح همین طوری. نخیر، الان مگر خودرو های چینی وارد نمی شود؟ آمدند گفتند استاندارد خودرو های چین مورد قبول است، استاندارد های اروپا مورد قبول است، استاندارد حوزه خلیج فارس مورد قبول است. آقا اپتیما وارد می شد اینجا می گفتند استاندارد نیست، چرا؟ مثلاً به خاطر چراغ مه شکن عقب، بعد سیم کشی می کردند عقب لامپ می گذاشتند. اینها اصلاح شد، اگر یک چیزی غلط بوده الان درست شده، بفرمایید که این را بیاییم تشویق کنیم. اگر دشمن ما را تحریم کرده اجازه نمی دهد با شرکت مادر قرارداد ببندیم. شما زخم بیشتر به تاجر ایرانی نزن، اگر تاجر ایرانی با بدبختی، التماس و هزار و یک سیاست و پلتیک توانسته از طریق یک نمایندگی واسط، یک ارتباطی با شرکت مادر پیدا کند یا امکاناتی را برای مردم فراهم کند، شما از پشت خنجر نزنید.

سؤال: آقای حدادی شما نظرتان درباره واردات خودروی کارکرده چیست؟

حدادی: در مورد خودرو های کارکرده فکر می کنم آینده خیلی روشنی دارند و فکر می کنم خودروساز ها خونریزی راه بیندازند برای واردات خودرو های کارکرده، به راحتی الان تب و بیماری که در خودروساز ها راه افتاده بابت این خودرو های کارکرده مشخص است و تا این یک سال اخیر هم که قانونش تصویب شد حتی آیین نامه اجرایی آن هنوز نیامده است. ولی کاملاً مشخص است که اهالی تولید خودرو دچار یک کابوس در روز روشن شدند. مسلم است اگر خودرو های وارداتی بیاید واقعاً چارچوب بازی تغییر می کند. میدان بازی تغییر می کند، طبیعی است که خودروساز مخالف است. من حق می دهم، حق می دهم که مخالفت کند خودروساز. بعد از چهار دهه دیگر آن حکمرانی را نخواهد داشت. آینده روشنی دارد. اجرا نمی شود به نظرم.

سؤال: چرا فکر می کنید این اتفاق باید بیفتد؟

حدادی:  ما در یک بازاری هستیم سالی یک میلیون و 500 هزار دستگاه خودروی سواری نیاز دارد. امسال مجموع تولید انواع خودروی ما یک میلیون و چهارصد و خرده ای دستگاه بود؛ مثلا  برای خرید یک سانتافه ای که در خارج از کشور 200 تا 300 میلیون تومان است الان باید چهار میلیارد تومان پول دهیم و چه بازاری از این جذاب تر هم برای واسطه ها، هم برای خودروساز، مونتاژکار خودرویی که تقریباً 110 تا 120 میلیون تومان است 200 میلیون تومان است را دو میلیارد و 200 میلیون تومان می آورد، چه چیزی از این جذابتر؟ و می جنگند و مخالفت می کنند.

سؤال: اگر این واردات کارکرده ها انجام شود، اثرش را روی بازار چطور می بینید؟

حدادی: به شکل درست اگر انجام شود، در میان مدت موفق خواهد بود.

سؤال: منظورتان این است که قیمت ها تعدیل می شود؟

حدادی: طبیعتاً با یک روز این اتفاق نمی افتد، ولی به مجرد این که لایحه خودرو های کار کرده در مجلس تصویب شد، بازار واکنش نشان داد و اتفاق خوبی در بازار افتاد. شیوه درستش آقای دکتر، شیوه درستش؛ بحث خدمات پس از فروش است، بحث گارانتی است، بحث استاندارد است. ولی یک

سؤال؛ الان همه خودروساز های ما دارند این کار را می کنند؟ بله؟ الان خودروساز های ما دارند رعایت استاندارد می کنند؟ خودرو نو است دیگر.

کاکائی: یک سؤال دارم، موافقید در خودروسازی را ببندیم؟ نظرت چیست؟

حدادی: مراکز معاینه فنی، آقای سردار حسینی قبلاً معاون پلیس راهور بودند، الان فرمانده پلیس راهور هستند. ایشان یک مصاحبه ای فکر می کنم یکی دو سال پیش داشتند، یک جمله خیلی جالبی داشتند، می گفتند اگر در خودروسازی را تعطیل کنیم، جلوگیری شود از هزینه هایی که تصادفات و تلفات رانندگی، آلودگی هوا، ایمنی، هزینه های حمایتی، بانکی که به خودروساز دارد تزریق می شود، این قدر درآمد خواهد داشت که همه کارکنان خودروساز ها بروند منزل حقوقشان را بگیرند، شما مخالف این داستان هستید؟

کاکائی: بله.

حدادی: می شود دو مثال از موفقیت خودروساز ها مثال بزنید که صد همت ضرر انباشته دارد؟

کاکائی: نمی خواهم بگویم، خیلی هم ناموفق هستند، شما یک شرکت دولتی به من بگو.

حدادی: فقط خودرو.

کاکائی: نخیر، شما پتروشیمی یک ذره قیمت خوراکش را بالا ببر، تعطیل می شود یا نمی شود؟ این حرف ها چیست می زنید؟

حدادی: شما هیچ وقت نمی توانی آقای دکتر درباره خودت صحبت کنی. دوباره گوشت را می آوری، دوباره مرغ را می آوری، دوباره مسکن را می گویی.

کاکائی: چرا نمی توانم؟ نخیر، برای این که اینها به هم ربط دارد برادر من. این که صنعت خودرو را زدند زمین، قبول داری زدند زمین یا نه؟

حدادی: خیر.

کاکائی: پس بحث نداریم. 

سؤال: نظرتان راجع به کارکردها را به ما بگویید.

کاکائی: کارکرده قطعاً صنعت خودرو را می زند زمین، شک نکنید، درست و غلط هم ندارد. خیلی واضح است، دو دو تا چهار تاست، ایشان کاملاً درست می گوید، بگذارید وارد کنیم، چه کاری است، وارد کنیم درب صنعت هم ببندیم، فقط بعد این سؤال را بعداً بیایید چک کنیم حالا این چیزی که آقای سردار گفتند درست است یا نه؟ این حرف ها چیست؟ مشکل اصلی این است که صنعت خودرو را ما تخریب کردیم در این سال ها بعد رفتیم مدام چقدر حالا از آن رانت گرفتند، چه کار ها کردند، بماند و نمی خواهم واردش شوم، حالا ته کشیده حالا، یک سری هم ارز آن طرف آب مانده می خواهند دور بزنند، هیچ چیز، به جای این که اصلاً ربطی به چهل سال ندارد، ما در دهه 70 خیلی هم خوب کار کردیم نسبت به آن چیزی که داشتیم و رشد کردیم، متأسفانه در دهه 80 و به خصوص 90 صنعت خودرو را تخریب کردند، الان دارد این حلقه تخریب با مطرح کردن واردات خودروی دست دوم کامل می شود. سال آینده بازار خودروی ایران دست چینی ها و وارد کننده هاست.

سؤال: آقای خسروانی یک دقیقه جمع بندی شما در خصوص واردات خودرو های کارکرده؟

خسروانی: از آن جا که آقای حدادی انسان مأخوذ به حیایی هستند و جواب ما را در لفافه دادند، من خیلی صریح جواب و پاسخ شما را عرض می کنم. روشی که خودروسازان الان ما در تولید خودرو می رویم جلو، همین امروز درب خودروسازی را ببندیم نسبت به فردا، جان چند نفر را نجات دادیم. هر یک ساعتی که این زنده بماند جان چند نفر را بیشتر می گیرد، آلایندگی بیشتری ایجاد می کند، زیان بیشتری تولید می کند. واردات خودرو های کارکرده در شرایط فعلی به چه دلیل خوب است و مهم است؟ 1- امکان دسترسی وارد کنندگان را به سبد بیشتری از کالا ها فراهم می کند، یعنی ما الان بخواهیم برویم خودرو بخریم از نمایندگی های شرکت های تولیدکننده برای خودروی نو، دسترسی محدود و زمان بر داریم، ولی برای خودروی یک سال تا سه سال کارکرده امکان دسترسی بیشتر است. 2- برای واردات خودرو های کارکرده با پول کمتر می شود تعداد خودروی بیشتر آورد. چون خودروی کارکرده به شدت افت قیمت دارد در بازار های خارج از ایران، پس واردات خودروی کارکرده باعث می شود که با پول کمتر، تعداد خودروی بیشتری بیاوریم؛ مزیت دوم. اما مزیت سوم؛ امکان دسترسی دهک های بیشتری از جامعه را به خودرو های وارداتی فراهم می کند، چون قیمت آنها ارزان تر است مثلاً یک خودروی تویوتای دو سال کارکرده حدوداً 25 درصد افت قیمت دارد حتی بیشتر در بازار های خارج، بنابراین دهک های درآمدی بیشتری، افرادی که درآمد کمتری هم دارند امکان دسترسی به خودرو های وارداتی دارند، چون ارزان تر وارد می شوند.

کاکائی: من متأسفم که در این مملکت مسئولین کاری کردند که به این جا برسیم که به جای این که از توسعه صنعتی دفاع کنیم، از واردات تمام قد دفاع کنیم.

آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید
ارسال نظر
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
  • تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
  • انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
  • جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.