بجای خصوصی شدن بانک های دولتی، بانک خصوصی تاسیس شد!

بهاءالدین حسینی هاشمی مدیرعامل اسبق بانک صادرات ایران به علت ها و عوامل تاریخی ایجاد و تشدید ناترازی سیستم بانکی در کشور اشاره دارد و آن را مهم ترین عامل در بروز وضعیت فعلی در سیستم بانکی کشور می داند.

به گزارش تین نیوز به نقل از تجارت نیوز، حسینی هاشمی معتقد است: سیستم بانکی کشور در ابتدای انقلاب با برخی آسیب ها به علت اعتصابات در زمان انقلاب مواجهه شده بود؛ چراکه برخی از بدهکاران بانکی در آن زمان بدهی خود به بانک ها را پرداخت نمی کردند و در زمان وقوع انقلاب برخی از اسناد و منابع مالی بانک ها از سوی رژیم سابق از بین رفته بود و شرایط وصول مطالبات بانک ها نامطلوب شده بود.

"در زمان وقوع انقلاب برخی از اسناد و منابع مالی بانک ها از سوی رژیم سابق از بین رفته بود و شرایط وصول مطالبات بانک ها نامطلوب شده بود."این کارشناس اقتصادی ضمن اشاره به خروج سرمایه و منابع ملی از کشور در ابتدای انقلاب گفت: در این شرایط، بسیاری از منابع مالی و پولی از کشور خارج شده بود و بانک ها پول کافی و کفایت سرمایه لازم برای پرداخت سرمایه های مردم را در اختیار نداشتند. با این حال پس از انقلاب، شورای انقلاب اسلامی تصمیم گرفت که بانک های خصوصی را دولتی کرده تا مردم به خاطر اتفاقاتی که رخ داده بود اعتماد و اطمینان کسب کنند و در حالی که ناترازی برای شبکه بانکی در ابتدای انقلاب رخ داده بود اما تصمیم ملی کردن بانک ها توانست تا حدودی اعتماد مردم و جامعه را بازگرداند.

هاشمی گفت: این مسائل در شرایطی که کشور خود را برای وضعیت پس از انقلاب آماده می کرد، جنگ تحمیلی هشت ساله آغاز شد و همه ابعاد مختلف کشور به ویژه سیستم اقتصادی، درگیر مسائل جنگ و تامین مالی و ابعاد مختلف آن در زمان جنگ شد.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که آغاز جنگ در همه جای جهان باعث کاهش درآمد و افزایش هزینه ها می شود. در این شرایط دولت مجبور شد که بخش مهمی از بار مالی اداره کشور را بر دوش بانک ها بگذارد و علاوه بر آن نیز در مجلس شورای اسلامی زمانی که قانون بودجه تصویب می شد، تبصره های متعددی بر قانون بودجه تحمیل می شد که همه آنها تکالیفی را در بخش های مختلف مثل مسکن، کشاورزی، صنعت بر شبکه بانکی تحمیل می کرد و این در حالی است که زمانی که وقایع غیر قابل پیش بینی مثل زلزله و سیل رخ دهد نیز دولت مجددا تکالیفی را بر بانک تحمیل می کند. به این ترتیب بر ناترازی بانک ها دامن زده می شد و مطالبات معوقه شبکه بانکی کشور به تدریج افزایش پیدا می کرد.

افزایش هزینه های عمرانی پس از جنگ بر دوش بانک ها

مدیرعامل اسبق بانک صادرات با اشاره به افزایش هزینه های عمرانی پس از جنگ تحمیلی گفت: پس از جنگ که دولت سازندگی روی کار آمد بخش مهمی از تکالیف طرح های مورد نظر مثل راه آهن، کارخانه جات بزرگ، مترو و پتروشیمی ها به شبکه بانکی واگذار شد که بانک ها ملزم به تامین منابع آنها با دوره بازپرداخت طولانی بودند که باعث کاهش کفایت سرمایه بانک ها شد.

هاشمی اظهار کرد: به عبارتی جریان نقدینگی وجوه یعنی منابع و مصارف بانک ها دچار تغییر شد و از طرف دیگر از آنجایی که تورم وجود داشت و سود و عایدات شبکه بانکی طولانی مدت بود، کفایت دارایی بانک ها به شدت کاهش یافت و با کاهش ارزش دارایی باعث زیان دهی بانک ها شد. با این حال در آن زمان بانک ها در تحریم نبودند و از محل وجوه تجارت بین الملل می توانستند سود کسب کرده و بخشی از ناترازی را جبران کنند.

وی با اشاره به تصمیم اشتباه تاسیس بانک های خصوصی خاطر نشان کرد: یک اشتباه در رابطه با تحولات در شبکه بانکداری کشور، تاسیس بانک های خصوصی بود. متاسفاته بجای اینکه بانک های دولتی خصوصی شوند، بانک های خصوصی تاسیس شد. این بانک ها وقتی ایجاد می شوند، بر مبنای منافع تعداد اندکی از سهامداران خود (به ویژه سهامداران موسس بانک) رفتار می کنند و این در شرایطی بود که برخی امتیازات به بانک های خصوصی اعطاء شد تا بتوانند، سود بهره بیشتری در قیاس با بانک های دولتی پرداخت کنند و این تصمیم بر سیستم بانکداری دولتی کشور در حکم یک تیر خلاص بود.

این کارشناس بانکی گفت: با توجه به اینکه منابع مالی جدید در آن شرایط وجود نداشت منابع پولی از سوی بانک های دولتی به سمت بانک های خصوصی حرکت کرد و کار را به جایی رساند که امروز حجم کل منابع بانک های خصوصی از کل منابع بانک های دولتی بیشتر است.

وی افزود: این تصمیمات باعث شد که ناترازی بانک های بزرگ دولتی مثل بانک ملی، صادرات، ملت، سپه و تجارت به شدت افزایش و باعث شد که شبکه بانکی به سمت رقابت ناسالم براساس دریافت سپرده با نرخ بهره بیشتر حرکت کند؛ به عبارتی بانک های خصوصی نرخ سپرده ها را افزایش دادند و بانک های دولتی نیز برای آنکه سپرده های آنها خارج نشود مجبور به افزایش نرخ سپرده می شدند و از آنجایی که بانک های دولتی تحت نظارت شدید دولتی بودند، ملزوم به رعایت مقررات بودند ولی بانک های خصوصی نرخ های خود را همچنان افزایش می دادند.

مدیرعامل اسبق بانک صادرات ضمن تشریح اقدامات منفی بانک های خصوصی و پیامدهای اقدامات آنها در تشدید ناترازی شبکه بانکی گفت: در سال های بعد، نرخ تورم و تحریم ها به شدت بالا رفت و در این شرایط دوباره بانک های خصوصی به مصرف منابع خود در سرمایه گذاری های مورد نظر و مطلوب بر اساس منافع خود حرکت کردند؛ چراکه وقتی اقتصاد در شرایط تورمی باشد، مطالبات بانک ها باز نمی گردد و سرمایه در گردش آنها به علت شرایط تورمی افزایش می یابد و هر سال نیاز آنها به پول بیشتر می شود و در این شرایط دوباره ناترازی افزایش یافت و بانک ها نتوانستند کفایت سرمایه خود را با توجه به مصارف و منابع خود، متناسب سازی کنند.

هاشمی ادامه داد: کار به جایی رسید که امروز بانک ها بر مبنای بدهی در حال اداره شدن هستند؛ به عبارتی، سرمایه ای که باید بر مبنای هزینه های جاری بانک ها تامین شود و براساس سپرده ای که از مردم دریافت می شود، تسهیلات به مردم پرداخت شود، نیست، بلکه بخش مهمی از سپرده هایی که امروز از مردم دریافت می شود به خاطر ناترازی و زیان دهی بانکی، صرف هزینه های جاری بانک ها می شود.

وی به موضوع ورود بانک ها به بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: در طرف دیگر بانک ها به بازار سرمایه و بورس وارد شدند و از آنجایی که ماهیت بازار سرمایه کسب سود است و فضای بازار سرمایه یک فضای رقابتی است و این موضوع برای هر بخش از جمله صنعت، تولید، انرژی و بخش های دیگر تفاوتی ندارد، بانک ها برای ماندن در بازار سرمایه ملزم به شناسایی و خلق سود شدند و برای اینکه بتوانند سرمایه داران را راغب به خرید سهام بانکی کنند با اعطای سودهای واهی در شرایط ناترازی در نهایت بخشی از منابع خود را میان سهامداران تقسیم کردند که همین اقدامات باعث خروج بخشی دیگر از منابع بانک ها شد.

جبران کسری بودجه از طریق بانک ها اشتباه است

این کارشناس بانکی افزود: از طرفی دولت در شرایط نیاز بخشی از کسری بودجه خود را به خاطر تورم از طریق بانک ها تامین می کند که یک امر اشتباه است و از طرف دیگر از آنجایی که بانک ها در تامین مطالبات خود دچار مشکل بودند، در مقاطعی ناچار به خلق نقدینگی شدند که باعث شد هم تنور تورم داغ شود و هم ناترازی بانکی تشدید شود.

هاشمی در پایان خاطر نشان کرد: در نهایت فارغ از اینکه در دولت های مختلف چه دیدگاه هایی وجود داشته است، بانک ها در مجموع به بحران فعلی رسیده اند و شبکه بانکی کشور آسیب جدی دیده است و اگر بگوییم امروز چه ابر چالش اقتصادی وجود دارد می توانیم وضعیت ناترازی شبکه بانکی کشور را مثال بزنیم.