خطرناک‌ ترین استان در بحران فرونشست

فرونشست زمین در یک استان کشور به خاطر «تراکم جمعیت» و «پهنه های شهری درگیر پدیده» -در مقایسه با ۴استان دچار به این بحران همچون تهران- به ابربحران تبدیل شده است.

به گزارش تین نیوز به نقل از دنیای اقتصاد، بررسی ها و تحقیقات میدانی از وضعیت زمین سست اصفهان حاکی است، در مرکز این استان، فرونشست، عمده مناطق کلان شهر را تحت تاثیر قرار داده است. مطالعات مشاوران شهری و شهرسازان از «زمان طلایی» ۵ساله برای این چالش بزرگ حکایت دارد. اگر طی این مدت، جلوی پیشروی فرونشست گرفته نشود، ۴تهدید ثانویه بروز می کند.

نرخ فرونشست در برخی استان های درگیر این بحران زمینی از جمله تهران، دست کم 3 برابر دیگر کشورهاست؛ اما در یک استان کشور، «شدت این پدیده» و «جمعیت تحت خطر»، آن را به ابربحران تبدیل کرده است.

بررسی های «دنیای اقتصاد» از روند فرونشست در استان اصفهان نشان می دهد، این استان از بابت «تعداد و مساحت شهرهای درگیر» و همچنین «تراکم جمعیت ساکن»، در ردیف پرخطرترین استان کشور قرار گرفته است به طوری که نرخ فرونشست در آن طی حدود 6 سال گذشته به 5 برابر مقدار اولیه خود رسیده است؛ در مناطقی از اصفهان، فرونشست سالانه تا 18سانتی متر در سال رکورد زده است.

نتایج مطالعات شهری با لحاظ «وضعیت خشکسالی» و «روند مصرف آب» در اصفهان نشان می دهد، «5 سال حیاتی» پیش روی کلان شهر اصفهان و شهرهای حومه قرار دارد.

اگر طی 5سال آینده، «روند مصرف آب کشاورزی» محدود شود و امکان «نفوذپذیری سطح زمین برای ورود آب های سطحی به سفره های زیرزمینی» فراهم بیاید و همچنین «برداشت آب از سفره ها» نیز کنترل و در کنار آن، «تقابل استانی» برسر آب های بالادست و پایین دست بین سه استان برطرف شود، احتمال بروز 4 بحران ثانویه کاهش خواهد یافت.

اقتصاد اصفهان –صنایع به شدت آب بر در این استان فعال است- و همچنین دارایی های شهری و ملکی و همچنین توریسم اصفهان، طی سال های آتی تحت خطر «تبعات فرونشست» قرار می گیرد. هنوز در کلان شهر اصفهان به رغم آنکه بیش از 10 منطقه در خطر فرونشست قرار دارد، ارزش املاک به رغم ترک و تخریب تدریجی برخی ساختمان ها، تحت تاثیر قرار نگرفته است. اما به گفته کارشناسان اگر «زمان طلایی برای زمین سست اصفهان» رعایت نشود، عوارض آن بروز خواهد کرد.

چهار پیامد فرونشست  اصفهان

دشت اصفهان و بیشتر از آن شهر اصفهان در چند سال اخیر با بحران ها و چالش های گسترده ای از آلودگی هوا گرفته تا شدت یافتن موضوع خالی شدن آب های سطحی و زیرزمینی، فرونشست و رواج پدیده مهاجرت مواجه شده است و مجموعه این چالش ها روند سکونت و توسعه شهری اصفهان را تحت تاثیر قرار داده که بیش از همه در موضوع «فرونشست زمین» خود را نشان داده است.

فرونشست معضلی است که در حال حاضر زنگ هشدار آن در بسیاری از نقاط ایران به صدا در آمده که ازجمله این مناطق می توان به دشت اصفهان به عنوان یکی از پرخطرترین مناطق ایران در زمینه وقوع فرونشست اشاره کرد. اگرچه فرونشست در ایران تنها به اصفهان ختم نمی شود و استان هایی همچون خراسان رضوی در رتبه نخست پهنه بندی فرونشست زمین در ایران قرار دارد و اصفهان رتبه پنجم را در این زمینه به خود اختصاص دا ده است، اما از نظر شهرها و میزان بافت فرسوده در رتبه نخست قرار دارد.

بحران فرونشست نشأت گرفته از مجموعه ای از دلایلی است که در حال حاضر همه آنها به یک نقطه مشترک رسیده اند و آن «خالی شدن آب سفره های زیرزمینی» و «به حداقل رسیدن بسیاری از آب های سطحی و رودخانه زاینده رود» است. اگرچه برداشت های غیراصولی و آبیاری های سنتی برای صنعت کشاورزی و دیگر صنایع، ساخت وسازهای بی رویه و توسعه و نوسازی های شهری برخلاف موقعیت ژئوتکنیک و اکولوژی منطقه منجر به تغییر اکوسیستم شده است، اما مجموعه این عوامل را می توان در یک نقص بزرگ جست وجو کرد و آن ضعف در «حکمرانی آب» است.

موضوع خطر تخلیه آب و قرار گرفتن در معرض فرونشست موضوع ناگهانی و جدیدی نیست که اصفهان با آن مواجه شده است. در سال 1346، وزارتخانه مربوطه وقت هشداری مبنی بر خطر کاهش آب های زیرزمینی و احتمال فرونشست داده بود، اما با وجود محتمل بودن فرونشست، صنایع آ ب بر نه تنها ایجاد بلکه به شکل فزاینده ای توسعه یافتند و 50 شهرک اقماری ایجاد شد و در کنار آن، برداشت های بی رویه برای آبیاری زمین های کشاورزی و در پیش گرفتن سیاست های غیراصولی در این بخش، اصفهان را در معرض فرونشست قرار داد.

فرونشست تا آنجا پیش رفته که حتی میراث تاریخی اصفهان را هم درگیر کرده است و این موضوع باعث شده تا آژیر قرمز برای شهر اصفهان به صدا درآید. زیرا فرونشست می تواند آسیب های جبران ناپذیری را بر سازه ها، تاسیسات شهری، خطوط انتقال نیرو، ساختمان ها، آثار و بناهای تاریخی و فرهنگی و حتی اقتصاد و در مجموع ماهیت و هویت این شهر وارد کند و در نتیجه بحرانی جدی اصفهان را تهدید می کند. این فرونشست فقط میراث فرهنگی و طبیعی این شهر را مورد تهدید قرار نداده بلکه زندگی بیش از 2.8 میلیون نفر را در معرض خطر قرار داده است که حتی می تواند منجر به مهاجرت گسترده در چند سال آینده شود، اگر برای اصفهان اقدامی جدی در سطح کلان نشود.

اگرچه، اصفهان بخش مهم هویت خود را از میراث ملموس و ناملموس خود می گیرد اما، اصفهان تنها محدود به بناهای تاریخی و میراثی نیست و تنها از بعد توریستی نمی توان به آن نگریست. وقتی مساله فرونشست مطرح می شود در واقع کل اصفهان را مورد تهدید قرار می دهد که باید همه ابعاد و پیامدهای آن را مورد بررسی قرار داد تا ضمن آسیب شناسی و سیاستگذاری ها در سطح کلان، میراث بزرگ اصفهان و در مجموع شهر اصفهان را حفاظت کرد.

این فرونشست و خشکسالی، زندگی شهری را با چالش هایی مواجه کرد که می توان به رواج پدیده مهاجرت بومی ها به دیگر مناطق به ویژه در استان های شمالی اشاره کرد. اصفهانی که به واسطه صنایع خود یکی از مهاجرپذیرترین استان های کشور به شمار می رود. از این رو، اصفهان از ۴ جهت مورد تهدید قرار گرفته که این موضوع اصفهان را با چهار پیامد اقتصادی، شهری، ملکی و توریستی مواجه کرده است.

طی چند سال اخیر، یکی از پیامدهایی که فرونشست برای اصفهان داشت، ترک و تخریب تدریجی ساختمان ها و آپارتمان های قدیمی و حتی جدید بوده که در برخی از مناطق چشمگیرتر بوده است. ترک ها روی دیوار خانه ها در اکثر خیابان های شهر به چشم می خورد که این ترک ها ناشی از گسترش فرونشست های نامتقارن است. این موضوع در آینده می تواند بر دارایی های ملکی شهروندان و زمین های شهر اثرات منفی گسترده ای داشته باشد.

علاوه بر این، فرونشست پیامدهایی را در بعد شهری و توسعه آن داشته است و پیش تر فرونشست در اتوبان حکیم و دیگر مناطق این شهر به اشکال مختلف منجر به قطعی گاز و آب و حتی تخلیه یک منطقه شده است و تاسیسات شهری و در مجموع توسعه شهری و نوسازی را مختل کرده است، زیرا فرونشست های پی در پی هزینه های نگهداری شهر را بالا می برد و تنها چاره، حفظ شهر به همین شکل فعلی است.

دو سناریو از چشم انداز اصفهان

مجموع این اتفاقات و مهاجرت بومی ها، توریسم را که حالا یکی از قطب های اقتصادی این شهر هست مورد تهدید جدی قرار می دهد. باتوجه به پیامدهایی که فرونشست برای اصفهان دارد بر اساس نظر کارشناسان، دو سناریو برای اصفهان محتمل است که در نگاهی خوش بینانه از سوی وحید مهدویان، مشاور مدیریت شهری اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری در صورت مدیریتی یکپارچه و در پیش گرفتن سیاست «تدوین مقررات ملی فرونشست زمین» تا 5 سال آینده، می توان فرونشست را کنترل و از روند رو به رشد آن جلوگیری کرد و با اقداماتی، سفره های زیرزمینی و زاینده رود را دوباره به جریان انداخت. اما در سناریوی دیگر از نگاه بهرام نادی، دکترای عمران ژئوتکنیک و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد نجف آباد با توجه به وضعیت فعلی و نبود مدیریتی یکپارچه، کنترل فرونشست بسیار هزینه زا خواهد بود و خطرات گسترده ای همچون بحران زیست محیطی ناشی از اقدامات موقتی اصفهان را تهدید می کند.

نادی، کارشناس حوزه فرونشست، نگرانی درباره اتمام آب های سطحی و زیرزمینی را بسیار جدی می داند تا جایی که در صورت عدم اقدامات اساسی و ضربتی، به مرگ آبخوان ها و تهدیدی جدی بر زندگی شهری اصفهان منجر خواهد شد. در این بخش به نظرات این کارشناس حوزه فرونشست پرداخته می شود.

موضوع فرونشست تنها محدود به اصفهان نیست و همه شهرها را دربرمی گیرد و تقریبا تمام کشور با آن درگیر است. اما اینکه این موضوع برای اصفهان بیشتر خود را نشان می دهد، باید در دو دلیل آن را بررسی کرد. اول اینکه تحقیقات و اندازه گیری در این منطقه بیشتر از سایر نقاط کشور بوده است و دیگر آنکه قرارگیری فرونشست در منطقه شهری در اصفهان بیشتر خود را نشان داده و باتوجه به اهمیت اصفهان به لحاظ واقع شدن در نقطه استراتژیک کشور و اقتصاد آن بسیار حائز اهمیت است و بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

اما اینکه چرا فرونشست اتفاق افتاده باید آن را در «افت آب های زیرزمینی» جست وجو کرد و هرچقدر برداشت ها افزایش یافته و مصرف بیشتر شود، این فرونشست گسترش خواهد یافت. فرونشست حتی در شمال کشور همچون گلستان نزدیک به سطح دریا و تا عمق 18 سانتی متر رسیده است. حتی در مازندران هم این فرونشست دیده می شود، زیرا 60هزار چاه در این استان وجود دارد که از این منابع آبی برداشت می شود و این افت منابع آبی در تهران هم وجود دارد البته در مناطق محدودی اتفاق افتاده که عمدتا در جنوب تهران قرار دارند.

اما در اصفهان این فرونشست تمام شهر را درگیر کرده است. در شمال شهر بیشتر از دیگر مناطق بوده و حدود 18.48 سانتی متر از اواخر دهه 90 تاکنون بوده است، که البته شهرهای پیرامون همچون حبیب آباد را هم شامل می شود. در شمال اصفهان سازه هایی همچون مسجد عتیق بالای 5 سانتی متر فرونشست داشته و منطقه ای مثل چمران سالانه حدود 10 سانتی متر فرونشست را تجربه می کند. سازه هایی هم هستند که فرونشست در آنها 3 تا 5 سانتی متر است. مسجد جامع عباسی سالانه 3 سانتی متر فرونشست دارد و در سی و سه پل این فرونشست به 2 تا 3 سانتی متر می رسد. در واقع تمام بافت قدیمی شهر به جز جلفا با چالش فرونشست مواجه هستند. در جلفا به دلیل نزدیکی به رودخانه، سازه ها کمتر آسیب دیده اند.

آنچه بیش از همه فرونشست را به یک چالش بزرگ تبدیل کرده است، «آسیب به سازه ها» است. تاسیسات شهری نیز به دلیل فرونشست با شکسته شدن لوله های آب و فاضلاب ها در نقاط پرخطر مواجه شدند. مانند فروچاله ای که در حیاط یک خانه ایجاد شد و فرونشستی که در یکی از اتوبان ها اتفاق افتاد.

در حال حاضر، عمده نگرانی برای اتمام آب های زیرزمینی است زیرا میزان مجموعه آب های اصفهان به سطح 40درصد یعنی به 4 میلیارد مترمکعب رسیده است. در حالی که قبلا در حدود 11.5 میلیارد مترمکعب بوده است. برداشت های بی رویه آب عاملی بر تمام شدن آب شده که باعث شده تا فرونشست اتفاق بیفتد.

این موضوع کم آبی و فرونشست حتی دامن «اقتصاد اصفهان» را گرفته و صنایع و کشاورزی را هم درگیر کرده است. صنایعی مثل تولید آجر یا تولید سنگ مستقیما با آن، درگیر می شوند و کشاورزی که از منابع آبی زیرزمینی تامین می شود.

تخلیه آب زیرزمینی به صورت مستقیم، «فرونشست» را به همراه دارد و به صورت غیرمستقیم، روی تامین غذا و کشاورزی تاثیر می گذارد. در کنار این فرونشست، اصفهان با چالش ریزگردها هم به دلیل کمبود آب مواجه است. به دلیل خشک شدن تالاب گاوخونی، ریزگردها در بهار و تابستان اصفهان را درگیر می کند و در زمستان این شهر با بحران آلودگی هوا مواجه است.

چرا اصفهان به بحران رسید؟

علت اصلی این اتفاقات را باید در عدم مدیریت یکپارچه در موضوع آب دانست. وقتی در مدیریت شهری به اکوسیستم دقت نشده است، مادی ها و انهار را از دست داده و زاینده رود سالی دو تا سه بار در دوره 10 روزه باز می شود و گاهی همان هم باز نمی شود و به سالی 20 و 30 روز می رسد که این مقدار نمی تواند منابع آبی را تامین کند و در نتیجه با افت آب های زیر زمینی مواجه می شویم.

در مجموع، فرونشست یک درد مزمن است. افت آب زیرزمینی تقریبا در تمام مناطق کشور در حال اتفاق است و بخش عظیمی از این تخلیه ناشی از برداشت های بی رویه و غیراصولی از بخش کشاورزی است که بیش از همه در میناب و دریاچه ارومیه خود را نشان داده است. که این را حتی در گلستان و تهران هم می بینیم و مسیری را رفته ایم که برگشت ناپذیر است و جایگزینی برای آن وجود ندارد. علت این امر وابستگی کامل به منابع آبی است که منجر به ایجاد محدودیت شده و همین باعث شده این منابع رو به اتمام باشد.

وزارت نیرو باید در این زمینه دقت بیشتری داشته باشد تا «میراث پهنه آبی» کشور حفظ شود و آن را از دست ندهیم. سازه های بسیاری حتی خانه های جدید و قدیم در اصفهان دچار آسیب شده اند. سازه هایی که تا پیش از سال 90 ساخته شده اند و حتی ساختمان های بتنی از سال 90 به بعد، 10 تا 12 و برخی تا 15 سانتی متر دچار چرخش شده اند و یک ساختمان بتنی دیگر تا 18 سانتی متر چرخش داشته است؛ با آنکه دارای طراح بوده و محاسبه های دقیق ساخت وساز انجام گرفته و مطابق آیین نامه سازه طراحی زلزله 2800 طراحی شده اما به قدری ترک خورد که دیگر قابل سکونت نیست و بسیاری از این خانه های جدید نمی توانند دوام بیاورند.

اینکه طی چند سال گذشته با موضوع مهاجرت قابل توجهی از سمت اصفهان به دیگر نقاط کشور به ویژه شمال ایران روبه رو بودیم، این سوال مطرح می شود که آیا با این سرنوشتی که برای اصفهان رقم خورده، سایر نقاط کشور شرایطی دارند که قابل سکونت باشند؟ اگرچه گیلان در ظاهر پرآب ترین استان کشور به شمار می رود اما آمارها نشان می دهد که همان استان هم با مشکلات آبی مواجه است و زمانی مهاجرت از اصفهان به منطقه دیگر اثربخش خواهد بود که منطقه مورد نظر، خود شرایط پایداری داشته باشد. جایی که پایدار نیست تفاوت چندانی با وضعیت اصفهان نخواهد داشت و دیر یا زود به سرنوشت اصفهان می تواند دچار شود.

اینکه چه راهکارهایی وجود دارد اول از همه باید گفت که «بازنگری» نیازمند «سرمایه گذاری» است. راه حل وجود دارد؛ نمونه اش را می توان در آلمان دید که 53 درصد انرژی مصرفی در سال 2024 از منبع تجدیدپذیر است و این به آن معنی است که سرمایه گذاری انجام شده و سوخت های فسیلی و انرژی هسته ای را به حداقل رسانده اند و زباله را مدیریت می کنند.

سرمایه گذاری به موقع انجام شود و سیستم آبیاری کشاورزی که غرقابی است و آب زیادی مصرف می کند را تغییر دهیم. اما آیا سرمایه گذاری بهینه انجام شده است؟ پیش از همه باید «فرهنگ مصرف آب» عوض شود و در این راستا نیاز به مشارکت عمومی و اطلاع رسانی است.

یکی از مسائلی که اصفهان را با بحران نزدیک شدن به تخلیه منابع آبی مواجه کرده، منطقه ای کردن منابع است که این موضوع بسیار آسیب زا شده است. آب منطقه ای شده و استان ها را روبه روی هم قرار داده است در حالی که این یک موضوع ملی و میراث کلی است و تنها مربوط به یک استان نیست. دید منطقه ای مشکل ساز شده است که از دوره نهم و دهم ریاست جمهوری در کشور اجرایی شد و اصل بحران آبی را باید از همان دوره دانست. اما اینکه کدام روش درست است هنوز نامشخص است؟ بنابراین، باید با یک دید کلی به موضوع آب و فرونشست نگریست و تصمیمات کلانی لازم است که تا به امروز دیده نشده و حتی با روند منفی همراه بوده است. «بحران آبی»، اقتصاد را فلج می کند، زیرا توسعه صنایع، این بحران را تشدید می کند. اگر دیدگاه درستی وجود داشته باشد هزینه های متفاوتی برای مدیریت بحران آب می شود.

5 سال حیاتی برای اصفهان

در نگاه دوم از موضوع فرونشست، اقداماتی که مسوولان شهری کشوری در راستای کنترل فرونشست انجام می دهند می تواند جلوی گسترش فرونشست را تا 5 سال آینده بگیرد. در ادامه به بررسی نظرات وحید مهدویان مشاور مدیریت شهری اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری در این راستا می پردازیم.

موضوع فرونشست سال ها در کشور مورد توجه قرار گرفته که عمدتا به بحران آبی مربوط است و در حال حاضر به یک مساله بسیار جدی برای اصفهان و کشور تبدیل شده است. اینکه استان اصفهان به ویژه شهر اصفهان بیشتر مورد توجه قرار گرفته، بیشتر به واسطه موقعیت آن در مرکز کشور و مسائل محیط زیستی جدی تری است.

اصفهان ششمین استان پهناور کشور است که سومین استان پرجمعیت کشور به شمار می رود، اما در عین حال دومین استان در داشتن بافت فرسوده شهری و پنجمین استان مهاجرپذیر کشور است. در داشتن ساختمان های فاقد اسکلت و فاقد استانداردهای لازم ساختمان سازی چهارمین استان و در کسری سالانه آبخوان رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است. پس اصفهان با چالش هایی همچون جمعیت زیاد و بافت فرسوده مواجه است که با این اوصاف با موضوع فرونشست هم دست و پنجه نرم می کند. این موضوع بسیار حائز اهمیت است و جایگاه ویژه ای در کشور پیدا می کند.

شاید فرونشست اصفهان در رتبه اول کشور نباشد، اما از این منظر بسیار مورد توجه قرار گرفته است که فرونشست اصفهان در منطقه پرجمعیت شهری رو به گسترش است و اولین شهری است که فرونشست جمعیت بسیاری را مورد تهدید قرار داده است. و این فرونشست در شهر اصفهان را بسیار مورد توجه قرار می دهد، زیرا بخش انسانی زیادی را تحت تاثیر قرار داده است. بالاترین نرخ فرونشست در محدوده دشت اصفهان است و شمال این شهر بیشترین ریسک فرونشست چه نقطه به نقطه و خطی و عوامل طبیعی و مصنوعی را دارد. اما اصفهان تاکنون با فرونشست جدی مواجه نشده و بیشتر فروریزش بود و فروریزش با فرونشست متفاوت است.

فروریزش ناشی از فرسودگی لوله هاست که باعث خالی شدن زیر خاک می شود مانند آنچه در اتوبان حکیم اتفاق افتاد. از همین رو باید فروریزش را از فرونشست جدا کنیم. فرونشست زمانی اتفاق می افتد که سطح آبخوان ها با خالی شدن ناگهانی آب باعث فشرده شدن زمین شده و منجر به فرورفتگی شود.

سال هاست موضوع فرونشست در اصفهان مطرح است و مدیران شهری اصفهان از سال 1400 از جایگاه رسالت اجتماعی وارد موضوع فرونشست شد و در جهت شفاف سازی مساله فرونشست و عوامل دخیل با همکاری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی به صورت سفارشی میزان فرونشست و عوامل آن را مورد بررسی قرار داد. مرکز تحقیقات راه و شهرسازی یک نتیجه ای را اعلام کرد که بر اساس آن نشان می دهد؛ اصفهان در کجا ایستاده است؟

این مطالعات، به صورت نقطه به نقطه بررسی کرد که کدام ساختمان ها در معرض خطر قرار دارند که بر اساس آن، میدان نقش جهان، ابنیه تاریخی، 9 ایستگاه آتش نشانی، 274 فلکه آتش نشانی، 328 مسجد، 37 کتابخانه، 2 بیمارستان، یک هتل، 77 مرکز دولتی، 8 پمپ گاز، 258 مدرسه، 19 مرکز فرهنگی و 14 منطقه توریستی و... در خطر فرونشست قرار دارند. این گزارش، مناطقی با بالاترین میزان فرونشست و بالاترین میزان ریسک را به صورت مکان مند بررسی کرد و به این نتیجه رسید که فرونشست به صورت واقعی در حال اتفاق است.

پس درصدد این برآمد که چه اقدامات اجرایی جهت پایش مستمر فرونشست به لحاظ رفتاری لازم است تا به کنترل و کاهش نرخ فرونشست منجر شود؟ این واقعیت وجود دارد که فرونشست ر ا نمی توان برگرداند و فقط می توان جلوی آن را گرفت و این کار با تزریق آب امکان پذیر است. از این رو باید به صورت مداوم مورد پایش قرار گیرد تا اوضاع از این بدتر نشده و فرونشست کنترل شود و کاهش ریسک ساختمان ها شناسایی شود.

توصیه هایی هم در سطح شهری و منطقه ای و هم از بعد ملی و هیات وزیران و نمایندگان استانی و دستگاه های داخلی و محلی مطرح شده که می توان خلاصه این تحقیق را در شماره 5702 «دنیای اقتصاد» در 20 فروردین 1402 مشاهده کرد. این گزارش تمرکز خود را بر رفتارشناسی پهنه فرونشست گذاشته است، زیرا فرونشست موضوعی مقطعی نیست که فقط در زمان خاصی اتفاق بیفتد بلکه فرونشست موجودی زنده در زیر پای اصفهان است که در حال حرکت است و اصفهان را در مباحث آبی درگیر کرده است، زیرا شهری است که کاملا روی آبخوان ها قرار گرفته است، بنابراین پیش از هر چیزی باید شناخته شود و مورد بررسی قرار گیرد.

شرکت دانش بنیان زمین شناسی به بررسی عمیق تر از فرونشست اصفهان به صورت مکان مند و رفتار شناسی فرونشست اقدام کرده است و وضعیت آبخوان های اصفهان و آبخوان های اطراف، رفتار زمین شناسی در ارتباط با دشت اصفهان و تالاب و حوضه آبخیز اصفهان در بالادست و پایین دست را مورد مطالعه قرار داده است. مرکز تحقیقات باتوجه به رفتار فرونشست، گزارشی از وضعیت آب داده که بر اساس آن 370 میلیون مترمکعب آب در سد زاینده رود اصفهان باقی مانده است. باتوجه به این سطح، اگر آب انتقال داده شود، اما اقداماتی هدفمند انجام نشود در جذب و هدایت آب در سفره های زیرزمینی تاثیری نخواهد داشت.

در وضعیت کنونی نمی توان صرفا بر مدیریت شهری تکیه کرد و باید در سطح ملی بر آن نظارت کرد و پیش برد. اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد این است که مدیریت و برنامه ها باید مطابق با زمان بندی پیش برود و تمامی دستگاه ها برای انجام این اتفاق مشارکت کنند. کشاورزی و نحوه کشت باید تا 5 سال آینده تغییر کرده باشد. زمان باید به درستی و به موقع طی شود وگرنه مثل سرطان در تمام شهر گسترش پیدا می کند. اما اگر زمان به درستی مدیریت شود می توان وضعیت فرونشست را مدیریت کرد.

اگر یک برنامه زمان بندی شده و پایش به صورت مستمر توسط همه دستگاه های اجرایی انجام شود، می توان شرایط را مدیریت کرد تا وضعیت فرونشست از این بدتر نشود.  شهر اصفهان پراهمیت ترین نقطه کشور با توجه به جمعیت ساکن، در یک منطقه دارای فرونشست قرار دارد و بر اساس مطالعات مرکز تحقیقات، اصفهان مهم ترین و پرریسک ترین استان از جنس جمعیت در موضوع فرونشست است. از این رو باید به عنوان یک پروژه ملی مطرح شود و به تصویب دولت برسد و به آن از دید بحران ملی نگریسته شود، نه شهری و استانی.

یکی از مهم ترین اقدامات ضروری برای اصفهان مدیریت آب در شیوه مصرف کشاورزی است تا مانع هدر رفت آب شده و منجر به بازگرداندن آب به چرخه مصرف شود. آنچه اکنون به آن نیاز است، اینکه پساب ها تصفیه شوند و بر اساس آن پساب ها به چرخه مصرفی محیطی برگردند.

در یک بازه زمانی 5 ساله فرونشست مهار شده و آرام آرام کاهش می یابد که البته نیازمند اقداماتی همچون کاهش مصرف آب، جذب آب بیشتر برای سفره ها و آب های سطحی، مدیریت آب سفره های زیرزمینی و تالاب گاوخونی و سیاست تقسیم آب در سطح محلی است. باید آب در زاینده رود جاری شود و به آب های زیرزمینی نفوذ کند و آ بخوان ها پر شود، زیرا در غیر این صورت با مرگ آبخوان ها، عملا شهری وجود ندارد.