جعبه سیاه وزارت راه؛ چه کسی مسیر سقوط فرزانه صادق را طراحی کرد؟!

حسین رضایی فر: ورود فرزانه صادق مالواجرد به کابینه چهاردهم به عنوان وزیر راه و شهرسازی، از همان ابتدا با تردیدهایی جدی همراه بود. این تردیدها نه صرفاً از منظر سیاسی، بلکه بیشتر به دلیل فقدان تجربه متمرکز و مؤثر در دو حوزه حمل و نقل و شهرسازی شکل گرفت. انتخاب وی بیش از آنکه حاصل سوابق تخصصی باشد، محصول ملاحظات سیاسی، هویتی و شاخص هایی ظاهراً نمادین بود که پشتوانه کارشناسی نداشت.

با این حال، رأی اعتماد مجلس به او، بیش از هر چیز وامدار اعتبار و حمایت تیمی از مدیران باسابقه و تاثیر گذار وزارتخانه بود؛ چهره هایی چون امانی، خادمی، صفایی، مالکی و یزدانی که با نقش آفرینی مؤثر خود، نمایندگان مجلس را به شنیدن و پذیرش برنامه های چند باره وزیر پیشنهادی متقاعد کردند.

اما در ادامه، نحوه عملکرد وزیر جدید نه تنها از این سرمایه انسانی استفاده نکرد، بلکه در فرآیندی پرشتاب و نامتوازن، همان مدیرانی را که به تثبیت جایگاه وی کمک کرده بودند، کنار گذاشت. حذف بی مقدمه و آنی مدیرکل دفتر وزیر پیشین، عدم همکاری با کمیته انتخاب وزیر، و عزل و نصب های پی در پی بدون پشتوانه کارشناسی، نشان از رویکردی با پیشنه ذهنی، فردمحور و کم اعتماد به ظرفیت های درونی وزارتخانه داشت.

در نقطه مقابل، بررسی عملکرد وزیر پیشین، مهرداد بذرپاش، تصویری متفاوت ارائه می دهد. بذرپاش با وجود آنکه از بدنه اصولگرایی برخاسته بود، کمترین تغییر ممکن را در سطح معاونان ایجاد کرد و با وفاق واقعی حتی از ظرفیت نیروهای اصلاح طلب خوشنام، متعهد و مسئولیت پذیر نیز در پیشبرد مأموریت های دولت بهره گرفت. این ثبات مدیریتی، ضمن حفظ آرامش سازمانی، امکان پیگیری بی وقفه طرح ها و پروژه های اولویت دار را فراهم ساخت.

در مقابل، فرزانه صادق بدون درک عمیق از ظرفیت های  بهبود عملکرد منجر نشد، بلکه موجب گسست در ارتباطات اداری، فرسایش اعتماد درون سازمانی و اختلال در روند تصمیم گیری شد. حذف مدیرانی که نقش مؤثری در کسب رأی اعتماد برای وزیر داشتند، عملاً بی ثباتی را بر ساختار ستادی وزارتخانه تحمیل کرد و فضای همکاری را با بحران مشروعیت مدیریتی مواجه ساخت.

امروز وزارت راه و شهرسازی با دو بحران هم زمان مواجه است: کاهش اعتماد مجلس و شکاف عمیق در درون بدنه مدیریتی. بخشی از معاونان فعلی، که حاصل تغییرات پی در پی هستند خود را توانمندتر و شایسته تر از وزیر می دانند، به جای ایفای نقش پشتیبان، در حال سندسازی، لابی گری و آماده سازی برای جانشینی اند؛ مسیری که آن ها را از همکار به رقیب وزیر بدل کرده و فضای وزارتخانه را از همکاری به رقابت های درون سازمانی و بی ثباتی مدیریتی کشانده است.

گزارش ها حاکی از آن است که تصمیم گیری های هیجانی، عدم تحمل نقد و تمایل به کنترل انحصاری، منجر به کاهش بهره وری سازمانی و افزایش شکاف میان لایه های مدیریتی شده است. برخی مدیران حتی عنوان می کنند برای همراه سازی وزیر، ناچارند پیشنهادات را در جهتی خلاف نظر واقعی خود مطرح کنند؛ پدیده ای که نشانه ای از اختلال در تعاملات حرفه ای است.

در نهایت، مقایسه دو دوره اخیر وزارت راه و شهرسازی یک واقعیت انکارناپذیر را آشکار می کند: ثبات مدیریتی، شرط نخست موفقیت در نهادهای فنی و اجرایی است. وزیری که با درخواست و اتکای به حمایت یک تیم متخصص و همراه به قدرت می رسد، اگر این پشتوانه را نادیده بگیرد یا از میان بردارد، نه تنها آن حمایت را از دست خواهد داد، بلکه با ارسال پیام بی اعتمادی، کل بدنه وزارتخانه را وارد چرخه ای از بی ثباتی و فرسایش تدریجی خواهد کرد.

در مقابل، وزیری که بدون تیم اولیه وارد میدان می شود، اما با درک دقیق ظرفیت ها، نگاه فراگیر، مدیریت تعاملی و اعتماد به جذب و فعال سازی بدنه حرفه ای وزارتخانه می پردازد، می تواند در مدت کوتاهی کارنامه ای موفق و قابل دفاع ارائه دهد.

وزیری که بیش از استیضاح کنندگان، از معاونانش نگران است، پیش از آن که در مجلس بازخواست شود، در درون وزارتخانه شکست خورده است. مدیریت، نمایش فردمحوری نیست؛ میدان تعامل، ثبات، و بهره گیری از سرمایه انسانی وفادار و توانمند است. وزیری که به تیم خود پشت می کند، دیر یا زود، در تنهایی سیاسی و اجرایی گرفتار خواهد شد.

منبع: تحلیل راه

* بازنشر این مطلب به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان منتشر شده است.