مهر تأیید محیط‌زیست بر طرح انتقال آب خزر

سازمان حفاظت محیط‌ زیست در آخرین کارگروه انتقال آب خزر به سمنان با اجرای این پروژه به شرط نداشتن تخریب‌های محیط‌زیستی موافقت کرد - انتقال آب خزر به سمنان به نفع صنعت صورت می‌گیرد و با اجرای این طرح 150میلیون مترمکعب آب از 200میلیون مترمکعب آب انتقال‌یافته به سمنان نصیب صنایع می‌شود.

به گزارش تین نیوز به نقل از روزنامه همشهری، پروژه انتقال آب خزر به سمنان در کارگروه محیط‌زیستی این پروژه که چهارشنبه گذشته برگزار شد، به‌صورت مشروط و با تأکید بر حفظ برخی الزامات محیط‌زیستی از جانب وزارت نیرو به‌عنوان پیمانکار، به تأیید سازمان محیط‌زیست رسید.

این پروژه از ابتدای مطرح‌شدن و قوت‌گرفتن دوباره با مخالفت‌های بسیاری از سوی کارشناسان محیط‌زیست مواجه و بارها تأکید شده بود که مبدأ، مسیر و حتی مقصد این طرح با انواع تهدیدها مواجه می‌شود. 

آخرین جلسه کارگروه محیط‌زیستی این پروژه نیز که با قید الزامات به تأیید سازمان محیط‌زیست رسید، پرتنش برگزار شد.

پاسخگو نبودن معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره این طرح با این بهانه که «در مأموریت خارج از کشور بوده و صبح امروز به تهران رسیده‌ام»،  همچنین پاسخ معاون دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور که «معاون محیط‌زیست انسانی سازمان مسئول جلسه بود و قرار است ایشان صحبت کنند»، تا حدودی بیانگر جو حاکم بر جلسه‌ای است که سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأیید طرح انتقال آب خزر به سمنان در آن، علامت تعجب بزرگی برای کارشناسان محیط‌زیست برجای گذاشت.

جانمایی خط لوله انتقال آب خزر به سمنان، از مهم‌ترین مسائل مورد مناقشه در آخرین نشست برای تعیین تکلیف این پروژه بود و مسعود تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأیید این موضوع به همشهری گفت: «‌عدم‌خسارت به جنگل‌های هیرکانی موضوعی است که بر آن تأکید داریم و حتی گفته‌ایم اگر برای اجرای پروژه یک اصله درخت قطع شود با این پروژه برخورد می‌شود.»

به‌گفته تجریشی الزامات زیادی برای وزارت نیرو درنظر گرفته‌شده که بعضی از آنها پیش از اجرا، حین اجرا و پیش از بهره‌برداری باید مورد توجه قرار گیرد.

از پیمانکار نیز تعهد محضری برای توجه و اجرای آنها گرفته می‌شود. همچنین نحوه برداشت خاک، عدم‌تخریب جنگل برای انتقال برق، پایش دریا و اثرات انتقال آب خزر بر موجودات زنده و آبزیان خزر ازجمله مواردی است که سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت نیرو را ملزم به اجرای آنها کرده است.

مسیری که برای انتقال خط لوله آب خزر به سمنان به‌عنوان بهترین گزینه درنظر گرفته شده است، در کنار خط انتقال نفت نکا - ری قرار دارد که ظاهرا وزارت نفت نیز با این همجواری مخالفت کرده است. هرچند تاکنون کارشناسان اعلام کرده‌اند وسعت قابل‌توجهی از جنگل‌های هیرکانی از 100 تا 700هکتار با اجرای این پروژه نابود خواهد شد.

اما امیر عبدوس، مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست سمنان که از موافقان جدی انتقال آب خزر به سمنان است به همشهری می‌گوید: «در مسیر انتقال آب از خزر به سمنان تنها 40هکتار دچار تخریب می‌شود که بخشی از آن نیز در جنگل‌های هیرکانی قراردارد.البته این میزان بسیار کمتر از تخریبی است که انتقال خط لوله نفت نکا-ری ایجاد کرده است.»

  تجریشی اما در گفت‌وگو با همشهری هیچ اشاره‌ای به حجم تخریب‌های محیط‌زیستی در اجرای طرح انتقال آب خزر به سمنان نکرد و تنها به گفتن این موضوع اکتفا کرد که: «اگر وزارت نفت با هم جواری خط لوله انتقال آب خزر به سمنان مخالفت کند، این پروژه اجرایی نمی‌شود.» 

به نتیجه رسیدیم 

با وجود الزاماتی که سازمان حفاظت محیط‌زیست چشم امید به اجرای آنها از سوی وزارت نیرو دوخته، بررسی فصل مشترک محیط‌زیست و وزارتخانه‌هایی که توسعه و تولید، هدف نهایی آنها ست، نشان می‌دهد تاکنون پروژه‌های متعدد بزرگی به اجرا درآمده‌اند که همانند انتقال آب خزر با اما و اگر محیط‌زیستی به توافق اجرایی رسیده‌اند. ولی آنچه رخ داده، عدم‌پایبندی کامل یا تمام به همین تعهدات بود که در نهایت خسارت جبران‌ناپذیری بر محیط‌زیست کشور باقی گذاشته است.

احداث سد گتوند بدون توجه کامل به مختصات محیط‌زیستی و در نهایت احداث آن بر توده نمک، انجام فعالیت‌های متعدد معدنی بدون داشتن ارزیابی‌های کامل محیط‌زیستی که در نهایت پس از چندسال تخریب سنگین محیط‌زیست، دستور توقف آنها صادر شد، پروژه بزرگ فولاد اندیمشک که عملیات اجرایی آن هم‌اکنون و بدون انجام ارزیابی کامل محیط‌زیستی در حال انجام است و... ازجمله پروژه‌هایی هستند که نه‌تنها به نتیجه نرسیدند که بر تخریب‌های محیط‌زیست هم افزودند. موضوع مورد اختلاف دیگر در جلسه چهارشنبه گذشته، عمق برداشت آب از خزر برای انتقال به سمنان بود.

به گفته تجریشی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در نهایت قرار شد وزارت نیرو این مورد را نیز با الزامات محیط‌زیستی اجرایی کند.

او می‌گوید: «با بررسی تمام مسیرها به این نتیجه رسیدیم ‌تنها راهی که برای تأمین آب در سمنان و پایداری آن وجود دارد، انتقال آب است. وزارت نیرو هم رسما این گزینه را معرفی کرده بود و با توجه به برگزاری جلسات بی‌شمار تخصصی به این نتیجه رسیدیم که در حوزه محیط‌زیست به‌جز یکی دو ابهام، مشکلی برای انتقال آب خزر به سمنان وجود ندارد.» 

سازمان محیط‌زیست به‌رغم بیان مشکلات اجرای پروژه طرح انتقال آب خزر به سمنان، همچنین با وجود عدم‌ارائه راه‌حل‌های جایگزین از سوی وزارت نیرو که پیش‌تر نیز مورد انتقاد قرار گرفته بود، انتقال آب خزر به سمنان را بدون اشکال اعلام کرد.

آنگونه که محمد الموتی، دبیر شورای هماهنگی شبکه سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی و منابع طبیعی کشور به‌عنوان یکی از حاضران این جلسه به اسکان‌نیوز گفته؛ «در جلسه روز چهارشنبه مدیران کل محیط‌زیست ایرادهای زیادی به گزارش مطالعات ارزیابی طرح انتقال آب خزر به سمنان گرفتند و گفتند طرح باید به‌روزرسانی و اصلاح شود، در نهایت سازمان حفاظت محیط‌زیست با این طرح موافقت کرد.» 

     انتقال آب خزر به سمنان با پول صنایع

در صورت اجرایی شدن طرح انتقال آب خزر به سمنان، سالانه 200میلیون مترمکعب آب به سمنان منتقل شود که 150میلیون مترمکعب آن به حوزه صنعت و 50میلیون مترمکعب باقیمانده نیز به شرب تخصیص می‌یابد. این درحالی است که عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست بارها گفته بود اولویت محیط‌زیست تأمین آب شرب است. اما تجریشی در واکنش به این موضوع می‌گوید: «صنعت پولش را دارد. صنایع اعلام کرده‌اند که ما خودمان پول اجرای طرح را خواهیم داد که این موضوع در کارگروه اقتصادی طرح، ‌در حال بررسی است.»

او در پاسخ به این سؤال همشهری که آیا به صرف داشتن پول، اجازه برداشت از آب خزر وجود دارد، می‌افزاید: «دریاها مزیتی برای ماست. نمی‌توانیم بگوییم مخالفیم چون دوست نداریم از دریا برداشت کنیم. اگر نتوانیم این پروژه‌ها را کمتر از یکی دوسال آینده تعیین تکلیف کنیم در آینده اصلا امکان برداشت از این آب را نخواهیم داشت.ما در حال ورود به کنوانسیون خزر هستیم و اگر این پروژه تعیین تکلیف نشود، دیگر کنوانسیون اجازه این کار را نخواهد داد.» 

آنگونه که در خبرها منتشرشده است، ظاهرا کارگروه اقتصادی انتقال آب خزر نیز این پروژه را دارای صرفه اقتصادی ندانسته و با آن مخالفت کرده است.

معاون محیط‌زیست انسانی سازمان محیط‌زیست به همشهری گفت که طرح انتقال آب خزر به سمنان ابرپروژه‌ای نیازمند اعتبار بسیار است. به گفته او، اجرایی شدن این پروژه محال است. اگر این طرح اجرایی هم نشود، آنچه بر پیشانی سازمان حفاظت محیط‌زیست مانده، مهر تأییدی است که متولیان  این سازمان بر طرح انتقال آب خزر به سمنان زده‌اند.