معرفی و توضیحاتی در مورد کتاب سیستم های هوانوردی

کتاب سیستم های هوانوردی (  Aviation Systems  ) با نمای سیستمی خود به صنعت هوانوردی و ساختار آموزشی واضحش منحصر به فرد است و از رویکردهای مدیریت یکپارچه و مدل های سیستمی در زنجیره ارزش هوانوردی استفاده می کند. دیدگاه سیستمی و استفاده از مدل های سیستمی درک بهتری از صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی و ارتباط فی مابین اجزای آن (سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی، شرکت های هواپیمایی، هندلرهای زمینی و ...) به ما می دهد و به شناخت تحولات مرتبط و وابسته به هم آنها کمک می کند، مانند پیامدهای تنظیم مقررات (مثل تصمیم های سیاسی، مقررات مجلس و سیاست های دولت یا سازمان های هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه ها یا قیمت گذاری در شرایط بازار شبه انحصاری یا سیستم توزیع بلیت متمرکز سفرهای هوایی اخیر مورد بحث)، عرضه (مثل بحث مورد اخیر در مورد بهره برداری از ناوگان هوایی شرکت های خارجی در پروازهای داخلی یا کمبود زیرساخت های ناوبری هوایی یا گلوگاه های فرودگاهی) و تقاضا (مثل آژانس های آنلاین فروش فعلی یا شرکت های مدیریت سفر آتی)

این کتاب همراه درسی سیستم های هوانوردی با ارائه تصویری دقیق از جنبه های اصلی مدیریت در زمینه حمل و نقل هوایی همزمان به سه جهت عرضه، تقاضا و نهادی در هوانوردی می پردازد و تصویر جامعی را از صنعت هوانوردی ارائه می دهد تا به صورت موضعی به آن نگاه نکنیم. چه بسا اقدام های موردی ما به زعم و ذهنیت خودمان جهت بهبود و ساماندهی یک بخش، منجر به ضربه به بخش های دیگر یا بدتر شدن صنعت هوانوردی و حمل و نقل هوایی کشور به عنوان یک کل می شود، زیرا این نگاه سیستمی را به صنعت هوانوردی مان نداشته ایم و وای به حال آنکه اساسا سیستمی در هوانوردی ملی ایران عزیزمان نداشته باشیم. جنبه های مدیریت کلان و تأثیر نهادهای نظارتی، قوانین حمل و نقل هوایی، مسائل ایمنی و عوامل انسانی، برنامه ریزی بلندمدت و همچنین جنبه های کنترلی در حمل و نقل هوایی ( مانند حاکمیت شرکتی و مدیریت ریسک ) به تفصیل تجزیه و تحلیل می شوند تا نشان دهند که صنعت هوانوردی چگونه شکل می گیرد و کار می کند.

بحث های پایه این کتاب در خصوص مبانی و ساختار سیستم های هوانوردی، زنجیره ارزش حمل و نقل هوایی، مدل های کسب و کار عمده در حمل و نقل هوایی، مدیریت درآمد ( عایدی) و هزینه ( بها)، برنامه ریزی و عملیات در شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها و زیرساخت های زمینی مربوطه و همچنین مبانی نظری مدیریت شبکه و کاربرد آن در حمل و نقل هوایی، چارچوب ذهنی جدیدی برای تجزیه و تحلیل مدل های تجاری کارآمدتر و کاهش هزینه های موثرتر در شرکت های هواپیمایی ما ارائه می دهد، به شرط آن که واقعا خود شرکت ها هم به دنبال کاهش اصولی و فنی هزینه های خود باشند که به اعتقاد من مسئله شرکت های هواپیمایی ایران کاهش هزینه ها و افزایش درآمدها از طریق مدیریت تخصصی نیست بلکه از راه رایزنی و استفاده از یارانه ها و امتیازهای دولتی یا سوداگرانه غیرتخصصی است که موج می زند و روزگار ما را بدین جا رسانده و بدتر هم خواهد کرد و در نهایت از سر اضطرار و اجبار مجبور به کرنش و پذیرش مدیریت متخصصان یا خروج و ورشکستگی و تحمل زیان های سنگین خواهند بود و مردم و افکار عمومی و تخصصی دیگر و به تبع آن نهادهای قضایی هشیار تحمل این بی کفایتی ها را در شرکت های هواپیمایی و فرودگاه ها به واسطه افزایش سطح آگاهی ها نخواهند داشت.

این کتاب از یک سو بین نهادهای دولتی و خصوصی و از سوی دیگر بین نهادهای ملی و فراملی تمایز قائل شده است. در حالی که سازمان های عمومی عموماً به عنوان نهادهای تنظیم و نظارت (رگولاتوری) عمل می کنند، سازمان های تصدی گری و خصوصی اغلب به عنوان بستری برای مبادله و تجارت عمل می کنند و مجاز به تنظیم هنجارها و قوانین الزام آور نیستند. موسسات مهمی مانند ایکائو و یاتا معرفی شده و نقش های آنها مورد بحث قرار می گیرد. همچنین نشان داده شده است که چگونه صنعت بر اساس هنجارها و مقررات تعیین شده توسط این بخش ها شکل گرفته است.

بدون شک قوانین، واقعیت های سیاسی و شرایط زمینه ای کشور بر ساختارهای بازار حمل و نقل هوایی کشور ما تأثیر می گذارد و مادامی که مساعدت تبعیض گونه بین شرکت های هواپیمایی وجود دارد، رقابت بی معناست. از طرف دیگر تا زمانی که تقاضا بیش از عرضه است و شرایط را به سمت بازار انحصاری می کشاند نمی توان صحبت از آزادسازی بازار یا لیبرالیزاسیون در نظام قانونی و حقوقی کشوری داشت که هنوز ماهیتا بین تعارضات غربی، شرقی و اسلامی نظام فکری خود مانده است.

این کتاب یک مرور کلی و مهم از ارتباط بین ریسک، ایمنی و امنیت در حمل و نقل هوایی ارائه می دهد و به بحث در مورد درک فرهنگی سازمانی و صنعت بین فرهنگی فزاینده آن در رابطه با عوامل انسانی می پردازد، جایی که تفاوت های فرهنگی و بنیان ها و جهان بینی های متفاوت ما به موضوعی فزاینده در ارتباط با صنعت هوانوردی برخاسته از بنیان های فلسفی غرب تبدیل می شوند.

در بخش حاکمیت هوانوردی به حاکمیت شرکتی صحیح مبتنی بر مدیریت ریسک شرکت های هواپیمایی می پردازد و پدیده رایج و فراگیر مدیریت مالکانه ما در شرکت های هواپیمایی و حتی نهادهای دولتی را به چالش می کشاند و قاعده بازی های تلخ خودی و غیرخودی ما بر مدار تفسیر به رای مفهوم امنیت را به رخمان می کشد. این کتاب نشان می دهد که چگونه ریسک های شرکتی و ادغام همه ریسک ها، نه تنها برای خطرات ایمنی، بلکه برای حفظ یک شرکت هواپیمایی در بلند مدت بسیار مهم هستند.

علاوه بر این، صنعت هوانوردی همواره در معرض شوک های خارجی منظم و ادواری قرار دارد که برای مدیریت چالش برانگیز است. در طول یک شوک محیطی، سطوح بالایی از عدم اطمینان و عدم قطعیت وجود دارد که می تواند منجر به تصمیمات اشتباه شود و به چگونگی آماده سازی استراتژیک برای شوک های خارجی، تاب آوری و پایداری در مدیریت می پردازد.

این کتاب همچنین به سه پیشرفت فناوری های جدید اخیر می پردازد که  ممکن است در آینده سفرهای هوایی را تحت تأثیر قرار دهند: هواپیماهای مافوق صوت و حمل و نقل هوایی خارج از جو، گردشگری فضایی و کاربرد پهپادها و حمل و نقل هوایی شهری.

آنچه که این کتاب به آن نپرداخته این است که تحولات چشمگیری در هوانوردی بر اساس تصمیم گیری داده محور هوانوردی AD3M و تبادل اطلاعات آن AIDX مبتنی بر زبان مشترک XML شروع شده است و الگوریتم های هوشمند یادگیرنده با مدیریت داشبوردی شکل و ماهیت مدیریت در صنعت هوانوردی را تغییر داده و در حال دگردیسی نحوه مدیریتی بر اساس Fact ها نه انتزاعات ذهنی هستند، آن هم در تعارض با نظام فکری کشور ما که اساس اندیشه آن کلامی است.

فایل کتاب از اینجا قابل دریافت است.

* خلیل الله معمار زاده کارشناس هوانوردی