احتمال وقوع زلزله ای شبیه ترکیه در تهران چقدر است؟
اگر ساخت و ساز در تهران و باقی شهرها اصولی و درست انجام شود، تصویر زلزله تهران چندان وحشتناک نخواهد بود.
مدیر بخش مرکز زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در خصوص زلزله های اخیر در خوی، ترکیه، سوریه و حتی روسیه، عنوان کرد: «در ابتدا لازم است به این نکته اشاره کنم که زلزله های اخیر هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. این را گفتم، زیرا عمدتا وقتی چنین اتفاق هایی رخ می دهد، بعضی از ما ها گمان می کنیم که یک ارتباطی میان آن ها وجود دارد و ممکن است ادامه دار شود. براساس بررسی های انجام شده، روند لرزه ها در زمین تغییری نکرده است و قرار نیست با زنجیره ای از زلزله ها در یک منطقه مواجه باشیم.»
به گزارش تین نیوز به نقل از فرارو، علی بیت اللهی ادامه داد: «اما همانطور که می دانید ایران یکی از کشورهای لرزه خیز در جهان است و با توجه به پویایی و دینامیکی که در صفحه های خشکی کره زمین است و این صفحه ها در حال حرکت هستند و گاهی حرکت های همگرای این صفحات نسبت به هم، منجر به تجمع تدریجی تنش می شود. به طوری که در همین ایران ما، حرکت صفحه عربی به سمت پلیت ایران، همواره یک تنش، مستند تاریخی را رقم می زند. بعد از رسیدن به یک سطحی از لایه های زمین که در آنجا امکان مقاومت بیشتری وجود ندارد، لایه هایی که در فاصله ۴۰ کیلومتری زمین هستند، ده ها کیلومتر گسیخته می شوند و آن تنش عظیم رهایی پیدا می کند. این نظام در تمامی نقاط زمین حاکم است.»
او افزود: «در جنوب ترکیه حرکت و بازشدگی بحرالمیت (دریای مرده) موجب تنش انباشت شده ای می شود که محل تلاقی سه پلیت بسیار مهم است. آناتولی، آفریقا و صفحه عربی. در زلزله اخیر ترکیه این میزان تنشی که درباره اش توضیح دادم، به شکل شدیدی انباشته شده بود. به طوری که حتی محققان ترک هم به این نکته اشاره کرده اند که اصلا فکر نمی کردند چنین زلزله عظیمی رخ دهد. این زلزله به حدی بزرگ بود که حتی پس لرزه های آن به اندازه یک زلزله بزرگ است و پیش بینی می شود که این پس لرزه ها تا یک سال آینده ادامه داشته باشد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «واقعیت این است که متاسفانه ایران و ترکیه به سمت شرق و افغانستان و پاکستان و شمال هند و چین در یک کمربنده ناآرام قرار گرفته اند. البته به این نکته هم اشاره کنم که زلزله هایی مانند زلزله ترکیه که لایه های زمین را در هم بشکند هر چند دهه یک بار رخ می دهد و زمان می برد که میزان تنش در بخش های مختلف زمین آنقدر انباشته شود که منجر به چنین زلزله ای شود. اما به هرحال هر دوره ای یک مجموعه ای از این اتفاقات رخ می دهد و یک روند ثابت خواهد بود.»
وی در خصوص نگرانی از وقوع زلزله در تهران عنوان کرد: «به طور کلی از نظر سطح خطر لرزه ای و احتمال وقوع زلزله، ما بی هنجاری خاصی در گسل های لرزه زای تهران و اطراف تهران مشاهده نمی کنیم. یعنی نه خبری از بی هنجاری لرزه ای است و نه لرزه های زمین افزایش پیدا کرده اند. حتی میزان ناآرامی پوسته زمین هم تغییری نکرده است که کنجکاو بشویم این گسل ها خارج از روال طبیعی لرزه خیزی خودش رفتار می کند. اما وجود ۲۷ گسل کوچک و بزرگ در خاک تهران و محدوده پایتخت، نشان می دهد که این نقطه بسیار لرزه خیز و حساس است. نکته بسیار مهم در خصوص تهران این است که این گسل های موجود، آبرفت های جوان تهران را نیز قطع می کند. به این معنی است که برخی از این گسل ها از این آبرفت ها هم جوان تر هستند و این تحولات و فعالیت های جدید زمین است که نشان می دهد تهران پتانسیل زلزله را دارد.»
نقشه گسل های مهم ایران
گسل های مهم و بزرگ ترکیه
این استاد ژئوفیزیک تاکید کرد: «متاسفانه طی این چند دهه اخیر در راستای کاهش خطر و ریسک زلزله در تهران هیچ اقدام مناسبی انجام نشده است. ما در حوزه نظارت بر امنیت ساختمان ها، مدیریت بحران، آموزش و همینطور توجه ویژه و مستمر به موضوع احتمال وقوع زلزله در تهران، عملکرد بسیار ضعیفی داشتیم. طی این سال ها صرفا هرگاه در نقطه ای از ایران زلزله ای رخ داده یا اطراف ایران دچار حادثه شده اند، موضوع احتمال زلزله در تهران مطرح شده است. آن هم آنقدر مقطعی و کوتاه بوده است که بلافاصله از افکار عمومی پاک شده است. مسئله این است که این روند نوسانی در رفتار ها و نگرانی ها، هیچ وقت نتیجه خوبی نداشته است و به همین دلیل هم بوده که تا امروز اقدام مناسبی در خصوص تاب آوری در برابر زلزله احتمالی در تهران انجام نشده است.»
وی در خصوص تصویر احتمالی تهران بعد از زلزله عنوان کرد: «اگر بخواهیم یک تصویرسازی در این خصوص انجام دهیم که مبتنی بر واقعیت باشد، من توجه خوانندگان را به یک نکته بسیار ظریف و مهم جلب می کنم. حتما بسیاری از مردم تصاویر و فیلم های بسیاری را از زلزله مهیب جنوب ترکیه را دیده اند. زلزله ای به این بزرگی که برخی از مراکز لرزه نگاری، بزرگی آن را ۸ ریشتر اعلام کرده اند، خیلی دیر به دیر در کره زمین رخ می دهد. یعنی عملا جزء زلزله های نادر و بسیار ویژه است که پوسته زمین بسیار کم آن را تجربه کرده است؛ بنابراین به هیچ وجه زلزله ای به این بزرگی در کشور ما رخ نخواهد داد.
اما در همین زلزله بزرگ که مشاهده کردید، قطعا در عکس های محدوده های اطرافش دید که برخی از خانه ها در کنار خانه ای که خراب شده اند، همچنان استوار و سالم باقی مانده اند؛ بنابراین اگر ساخت و ساز در تهران و باقی شهرها اصولی و درست انجام شود، تصویر زلزله تهران چندان وحشتناک نخواهد بود؛ بنابراین راه و راهکار وجود دارد و نباید فقط به این فکر کرد که یک زلزله مهیب می آید و همه چیز را خراب می کند.»
بیت اللهی در پایان افزود: «اما نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که ما در کلان شهر تهران بر اساس آمارها، حدود یک چهارم پلاک های ثبتی در بافت فرسوده است. بافتی که گذر های تنگ و ساختمان های ناپایدار با تراکم جمعیتی بالا دارد. اگر روزی نه در تهران که در مجاورت تهران زلزله ای با بزرگی زلزله تهران رخ بدهد، این ساختمان های داخل تهران که در این بافت فرسوده قرار دارند، به هیچ وجه باقی نخواهند ماند. دوباره تاکید می کنم که زلزله خارج از تهران رخ بدهد از این ها چیزی باقی نخواهند ماند. حالا شما تصور کنید که در داخل تهران یک زلزله بزرگ رخ بدهد، چه خواهد شد. ضمن اینکه در تهران در بافت های غیرفرسوده هم ساختمان های غیراستاندارد وجود دارد. اما در کنار این موضوع باید به این نکته هم اشاره کنم که احتمال وقوع زلزله ای به بزرگی زلزله ترکیه در تهران، بسیار بسیار کم است، اما بعید نیست. زیرا به طور کلی زلزله های احتمالی ایران در یک حد متوسط هستند و خیلی ویرانگر نیستند و برای مقابله با این ها خیلی اقدامات می توان انجام داد که تلفات جانی و مالی بسیار کمتری داشته باشیم.»
