رعایت استانداردسازی خطوط ریلی ایران/ تضمینی برای موفقیت کریدور ریلی شمال–جنوب
موفقیت کریدور ریلی شمال–جنوب وابسته به یکپارچگی فنی شبکه های حمل ونقل راه آهن ایران با کشورهای همسایه است. رعایت استانداردهای ریلی از جمله عرض خط، بار محوری و سامانه های علائم و کنترل، نقشی تعیین کننده در تسهیل حمل ونقل بین المللی ایفا می کند.
با استانداردسازی بین المللی شبکه ریلی راه آهن ایران، رعایت مواردی چون عرض ریل مناسب برای سرعت بالا و بار محوری ۲۵ تن برای حمل ارزان، از جمله ضمانت های فنی موفقیت کریدور شمال–جنوب محسوب می شود؛ مسیری که ایران را به قلب تپنده ترانزیت اوراسیا تبدیل خواهد کرد.
به گزارش تین نیوز به نقل از پایگاه وزارت راه وشهرسازی، در دنیایی که زنجیره های تأمین جهانی به سرعت در حال بازتعریف هستند، راهگذر (کریدور) حمل ونقل بین المللی شمال-جنوب (INSTC) نقشی فراتر از یک مسیر ترانزیتی ساده ایفا می کند؛ این راهگذر (کریدور) ابزاری استراتژیک برای بازآرایی معادلات ژئوپلتیک، ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک در منطقه غرب و جنوب آسیا و اوراسیا است. INSTC با اتصال مستقیم اقتصادهای در حال رشد جنوب آسیا، به ویژه هند، به بازارهای روسیه و شمال اروپا از طریق ایران، این کریدور را به صورت بالقوه به یک جایگزین رقابتی و یک اهرم قدرتمند برای کشورهایی بدل کرده است که در مسیر آن قرار دارند. برای ایران، ایجاد و رونق یافتن این راهگذر (کریدور) فرصتی تاریخی برای ارتقاء از بازیگر منطقه ای به یک هاب لجستیکی و ترانزیتی بین قاره ای است و می تواند منافع اقتصادی و امنیت ملی پایداری را به ارمغان آورد.
دیپلماسی ریلی وزارت راه
اراده سیاسی دولت برای تکمیل هرچه سریع تر این ابرپروژه، اخیراً با سفر کاری فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی به جمهوری آذربایجان و بازدید از پروژه های مشترک مرزی، به شکل موثری پیگیری شده است. این سفر، که با تمرکز بر پیگیری توافقات قبلی مربوط به فعال کردن این راهگذر (کریدور) و برنامه ریزی برای افزایش فعالیت آن تا ۱۵ میلیون تن در سال برای افق ۲۰۳۰ و ارتقاء خطوط ریلی داخل جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران از جمله خط آهن رشت-آستارا و پل آستاراچای برنامه ریزی شد، نشان دهنده اولویت بالای این پروژه ها برای ر دولت است.
دیپلماسی فعال حمل ونقلی و نظارت میدانی مدیریت ارشد وزارت راه، این پیام روشن را ارسال می کند که فعالیت چندوجهی (ترکیبی) این راهگذر و همچنین تکمیل «حلقه مفقوده» شاخه غربی راهگذر (کریدور) ریلی شمال-جنوب یک الزام ملی است و دولت مصمم است موانع فنی، مالی و اجرایی را با سرعت بیشتری برطرف سازد. این اقدامات، اراده سیاسی را از سطح توافقات به فاز اجرایی و عملیاتی نفوذ می دهد و طبق یک برنامه مشترک میان هر سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان، امور زیربنایی، لجستیکی، مدیریتی و مقرراتی لازم برای فعال سازی کامل این شریان حیاتی با همکاری نزدیک و توأم در هر سه کشور صورت می پذیرد.
استانداردهایی که رعایت می شوند
موفقیت نهایی راهگذر(کریدور) شمال- جنوب به یکپارچگی فنی و عملیاتی شبکه ریلی و جادهای و دریایی ایران با کشورهای همسایه، به ویژه در مرز با جمهوری آذربایجان، وابسته است. در خصوص شبکه های ریلی که قرار است نقش اصلی را در حمل ونقل بین المللی ایفا کنند، سه استاندارد کلیدی و چندین عامل فنی در این زمینه بسیار موثر است.
شبکه ریلی ایران و اکثر نقاط جهان از عرض استاندارد ۱۴۳۵ میلی متر استفاده می کند، در حالی که شبکه ریلی کشورهای CIS (روسیه، آذربایجان و…) بر مبنای عرض عریض ۱۵۲۰ میلی متر بنا شده است. این اختلاف فنی، حل شدنی است.
از آنجا که تغییر عرض خطوط ریلی در پهنه یک کشور بسیار دشوار است، راهکار بر مدیریت این تفاوت در نقاط مرزی است. در مرز آستارا، احداث پایانه های لجستیکی پیشرفته در حال اجراست. این پایانه ها مجهز به دو فناوری کلیدی خواهند بود: سیستم های تعویض بوژی (محور چرخ واگن) که امکان ادامه سیر واگنها را در دو سوی مرز فراهم می کند و جرثقیل های غول پیکر دروازه ای (Gantry Cranes) برای جابجایی سریع کانتینرها بین قطارهای دو شبکه. این دو فنآوری زمان توقف فنی در مرز را به حداقل میرساند.
استاندارد بار محوری (Axle Load): کلید حمل ونقل اقتصادی هدف گذاری برای رقابت پذیری: برای آنکه حمل ونقل ریلی بتواند با هزینه حمل دریایی رقابت کند، باید امکان جابجایی بارهای سنگین و حجیم را داشته باشد. استاندارد بار محوری، حداکثر وزن مجاز بر هر محور واگن را تعیین می کند.
استاندارد ۲۵ تن: تمامی پروژه های ریلی ایران (از سال ۱۳۵۰)، با استاندارد ۲۵ تن بار محوری طراحی و ساخته می شوند، این استاندارد با ظرفیت شبکه های ریلی روسیه و آذربایجان همخوانی دارد و به قطارهای باری اجازه می دهد با حداکثر ظرفیت و بهره وری اقتصادی در این مسیر تردد کنند.
استاندارد علائم و کنترل (Signaling & Control): سرعت، ایمنی و تعداد قطارهایی که می توانند در یک خط تردد کنند (ظرفیت)، مستقیماً به سامانه علائم و کنترل آن بستگی دارد.
از دیگر عوامل برای یکپارچگی شبکه های ترابری ریلی، هماهنگ کردن مقررات برای امکان تردد واگن های تحت مالکیت هر کشور در کشورهای همسایه و همچنین تنظیم تعرفه های مشابه برای تردد قطارها در مسیرهای عبوری از چند کشور و هماهنگی های امور گمرکی و کنترل های مرزی برای کاهش زمان توقف در مرز و کاهش هزینه های امور مرزی است که همه این امور نیز در این سفر مهم مطرح و مقرر شده که کارگروه های کارشناسی سه جانبه برای اتخاذ راهکارهای افزایش فعالیت این راهگذر تشکیل و ظرف مدت سه ماه نتایج کار خود را برای تصمیم گیری به وزرای سه کشور ارائه کنند.
سفری با دستاوردهایی بیشتر از یک بازدید
سفر اخیر وزیر راه و شهرسازی به جمهوری آذربایجان نقطه عطفی بسیار مثبت و به موقع بود. این اقدام فراتر از یک بازدید تشریفاتی، به مثابه یک عامل محرک عمل کرد و توجهات را در سطح ملی و بین المللی به اهمیت استراتژیک راهگذر شمال-جنوب و به ویژه حمل ونقل ریلی و لزوم گسترش سریع آن جلب کرد.
این سفر به خوبی نشان داد که مدیریت جدید وزارت راه با جدیت تمام، پیگیر رفع موانع و تسریع پروژه هایی است که آینده ترانزیتی ایران را رقم می زنند. حضور میدانی در مرز و مذاکرات مستقیم با طرفهای آذربایجانی و روسی، نه تنها به تقویت اعتماد و همکاری های دوجانبه و سه جانبه کمک کرد، بلکه باعث شد ضرورت سرمایه گذاری و تمرکز بر زیرساخت های ریلی بیش از پیش مشهود شود. این دیپلماسی فعال ریلی، نشانگر اهتمام و پویایی در اجرای پروژه های کلان حمل ونقل است.
