ماجرای دست‌های پشت پرده‌ای که نمی‌گذارند اینترنت ملی بیاید

تین نیوز |  اکنون شبکه ملی اطلاعات 10 سال است که از محل بودجه وزارت ارتباطات اعتبار دریافت می‌کند اما تاکنون خروجی قابل لمسی از این پروژه مشاهده نشده است. علاوه بر این، پیشرفت‌‌های ادعایی در دولت دهم نیز اساسا از سوی مسئولان وقت وزارت ارتباطات در دولت یازدهم رد شد و به این ترتیب شبکه ملی اطلاعات به نقطه آغاز طرح رسید. طرح اینترنت ملی که بعدها با نام شبکه ملی اطلاعات در برنامه پنجم توسعه جای گرفت، از ابتدا طرفدار زیادی نداشت؛ سابقه نه چندان خوشایند نسبت به پسوندهای ملی، هراس از قطع اینترنت در ایران و ایجاد شبکه ‌ای مانند کشور چین، واکنش کاربران را نسبت به این پروژه برانگیخت و مدت‌ها زمان صرف شد تا مسئولان وقت، نظر مردم را نسبت به این پروژه تغییر دهند؛ هنوز هم بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند این پروژه فراموش شود. در این میان، فراهم شدن امکان دسترسی پرسرعت، کاهش قیمت استفاده از خدمات شبکه و پهنای باند و افزایش امنیت اطلاعات کاربران از جمله مزیت‌های راه اندازی شبکه ملی اطلاعات عنوان شده است در حالی که در طول 10 سال اجرای این پروژه در ایران از مرحله تدوین سند و برنامه ریزی فراتر نرفته، شرایط جدید از جمله افشاگری‌‌های اسنودن از جاسوسی کشورهای دارای حاکمیت اینترنت، برخی کشورهای دیگر را نیز برای ایجاد چنین شبکه ای ترغیب کرد. عزم آنها برای اجرا جدی تر از ایران است. “راه مردم” در گزارشی آخرین وضعیت شبکه ملی اطلاعات را مورد بررسی قرار داد.

اینترنت ملی که شبکه ملی اطلاعات شد
از شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت اصلی و اساسی دولت الکترونیک و بسترساز گسترش و شکوفایی صنعت فناوری اطلاعات و محتوای بومی یاد می‌ شود. این پروژه از 10 سال پیش از محل بودجه وزارت ارتباطات اعتبار دریافت کرده تا اینکه در قانون برنامه پنجم بر اجرای این شبکه تاکید شد و ردیف بودجه جدا دریافت کرد.
از سال 90 تاکنون وزرای دوره‌ ای همواره راه‌اندازی این شبکه را وعده داده‌اند اما از سرنوشت پیشرفت این شبکه و اعتبارهای خرج شده تاکنون اطلاعی در دست نیست. در ابتدای طرح موضوع ایجاد شبکه ای داخلی برای ارتباطات داخل کشور، مسئولان این طرح را با عنوان اینترنت ملی به مردم معرفی کردند. سابقه نه چندان خوشایند پروژه‌های با پسوندهای ملی به سرعت واکنش کاربران را نسبت به این پروژه در پی داشت؛ به ویژه آنکه هراس از قطع اینترنت در ایران و ایجاد شبکه ‌ای مانند کشور چین را ایجاد کرد. همچنین راه اندازی این شبکه مورد انتقاد شدید اغلب رسانه های خارجی واقع شد و روشن نبودن ابعاد و چگونگی آن در ایجاد ذهنیت بد نسبت به این شبکه دامن می‌ زد. در بحبوحه انتقادها و نگاه های شک برانگیز نسبت به اینترنت ملی، مسئولان بسیار تلاش کردند تا مردم را درباره ضرورت و مزایای این شبکه متقاعد کنند. چندی نگذشت که مسئولان عنوان شبکه بیستمین ملی اینترنت را بر نام اینترنت ملی ترجیح دادند و در برهه ای از زمان از عنوان جدید درباره این پروژه استفاده می‌ شد.
در نهایت نیز مسئولان به اشتباه بودن عناوین اینترنت ملی و شبکه ملی اینترنت پی بردند و به طور مکرر از طریق رسانه ها اعلام کردند ترکیب اینترنت به معنی شبکه جهانی و ملی یک پارادوکس و اشتباه است و در برنامه پنجم توسعه، عنوان این شبکه با تغییر به شبکه ملی اطلاعات اصلاح شد.
 
مشابه یابی شبکه ملی اطلاعات در دنیا
پس از مرحله تثبیت عنوان، مسئولان در تلاش برای پیدا کردن و بیان تجربه های مشابه شبکه ملی اطلاعات در کشورهای پیشرفته و دنیا برآمدند.
همچنان یکی از مقامات وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نقل ‌کرد « در یکی از سفرها به اجلاس جهانی مخابرات مقامی از وزارت ارتباطات کشور کویت در دیدار با گروه ایرانی عنوان کرد که کویت نیز شبکه ‌ای شبیه به شبکه ملی ایران دارد و شبکه آنها چیزی شبیه به شبکه علمی ایران بوده است.»
در مثال دیگری عنوان شد که کشور هند نوعی از شبکه ملی اطلاعات را با نام شبکه ملی دانش داراست. نام ‌گذاری شبکه ملی دانش هند از آن جهت است که جمع ‌آوری اطلاعات منتج به دانش می‌ شود. همچنین در کشور هند مانند ایران، سازمانی به نام سازمان فناوری اطلاعات در زیرمجموعه وزارت ارتباطات این کشور، مسئول شبکه ملی دانش است.
به عنوان نمونه سوم، در کشور برزیل شبکه ‌ای شبیه به شبکه ملی اطلاعات ایران با عنوان شبکه سلامت وجود دارد.
در نمونه چهارم، کشور کره که از نظر آمادگی الکترونیک و پهنای باند رتبه نخست را در دنیا دارد و مقامات وقت وزرات ارتباطات بارها در مورد راه ‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، این کشور را مورد مثال قرار داده‌اند، 80 درصد پهنای باندش داخلی است. یعنی شبکه‌‌ ای دارد که بی ‌نیاز از ارتباطات خارجی، 80 درصد ارتباطات کره، داخل کشور به گردش در می ‌آید.
در پنجمین شاهد مثال، یک مقام مسئول در وزارت ارتباطات نقل می‌کند که «در آخرین اجلاس ژنو، وزیر ارتباطات روسیه به دیدار نامی وزیر ارتباطات ایران آمد و گفت که شنیده ‌ام در ایران در حال راه ‌اندازی شبکه ملی اطلاعات هستید و برای ایجاد این شبکه در روسیه خواهان تعامل با ایران شده است.» اما در حالت کلی پس از افشاگر‌های اسنودن در خصوص جاسوسی اطلاعات در امریکا، بسیاری از کشورها از جمع‌ آوری اطلاعاتشان در امریکا احساس خطر کرده‌اند. اظهارات رئیس جمهور برزیل که چندی پیش در این رابطه در رسانه‌ها منتشر شد، قابل تامل است. رئیس جمهور برزیل پس از این اتفاق گفت: باید یک شبکه کاملا بومی برای خودمان ایجاد کنیم. وی حتی معتقد بود داشتن دیتاسنتر (مرکز داده) برای خود به تنهایی کافی نیست و حتی باید راهی برای استفاده نکردن از تجهیزات سوئیچ و روتر سیسکو نیز پیدا کنیم. (سیسکو یک تولید کننده بزرگ تجهیزات شبکه در امریکا است.)
به دلیل چنین اتفاق‌هایی کارشناسان بر این باورند که مدل ایجاد شبکه داخلی کشور (چیزی شبیه شبکه ملی اطلاعات ایران) در دنیا در حال جا افتادن است. از سوی دیگر دنیا در حال حرکت به سمت استفاده از آدرس‌های اینترنتی نسخه شش است.  IPV6تعریف آدرس اینترنتی داخلی و ایجاد شبکه داخلی براساس IP داخلی را بسیار آسان کرده است. دسترسی به اطلاعات براساس یارانش ابری و شبکه داخلی براساس IP‌های داخلی همان اهدافی است که در شبکه ملی اطلاعات ایران عنوان شده است. مشکل کار این جا است که با گذشت سال ها این اهداف هنوز از برنامه های روی کاغذ خارج نشده اند.
 
صرف اعتبار 10 ساله و کارنامه سفید اجرایی
شبکه ملی اطلاعات زیرساخت اصلی و اساسی دولت الکترونیک و بستر ساز گسترش و شکوفایی صنعت فناوری اطلاعات و محتوای بومی است.
اعتبارات شبکه ملی اطلاعات در قالب طرح های تملک دارایی سرمایه‌ای ذیل برنامه راهبری امور فناوری اطلاعات از سال 91 در قوانین بودجه اعتباراتی را دریافت کرده است. در لایحه بودجه 94 مجموع اعتبارات شبکه ملی اطلاعات با کاهش نزدیک به 16 درصدی مواجه شده است. در بودجه سال 93 مجموع اعتبارات برنامه‌ ای شبکه ملی اطلاعات 1.416.579 میلیون ریال و مجموع اعتبارات متفرقه این شبکه 12.300.000 میلیون ریال بوده است. در بودجه سال 94 رقم اعتبارات برنامه‌ ای به 1.563.962 میلیون ریال کاهش یافته که نسبت به سال 93 حدود 10 درصد افزایش را نشان می دهد. همچنین در سال 93 رقم اعتبارات متفرقه شبکه ملی اطلاعات به 10.000.000 میلیون ریال تغییر کرده که 19 درصد کاهش را نشان می‌ دهد.
 
تردید به ماهیت شبکه
مطابق رسم دولت‌های اخیر، محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم نیز پس از انتصاب به مقام وزارت شبکه ملی اطلاعات را یکی از رئوس برنامه های خود عنوان کرد و بار دیگر راه‌ اندازی شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال ۹۴ را وعده داد.
این بار اما اصل وعده اجرای این شبکه با تردیدهایی همراه شد؛ زیرا نصرالله جهانگرد معاون وزیر ارتباطات در جریان ثبت نام یارانه ها در دولت روحانی، ثبت نام یارانه‎ها را مفهوم عینی شبکه‎ ملی اطلاعات دانست.
این در حالی است به گفته مسئولان وقت برای این منظور ظرفیت پهنای باند بین الملل افزایش یافته بود که با مفهوم شبکه ملی اطلاعات و گردش داخلی اطلاعات در کشور، کاملا در تضاد است.
این اظهار نظر متناقض نشان داد که هنوز ماهیت شبکه ملی اطلاعات برای مدیران کشور مشخص نیست. در همین حال وزیر سابق ارتباطات در دولت دهم که اکنون به عضویت شورای عالی فضای مجازی درآمده اعلام کرد که زیر ساخت های فنی کشور برای اجرای شبکه ملی اطلاعات کافی است و تنها باید درک درستی از این شبکه در میان مدیران کشور ایجاد شود . با این اظهارنظرها این شائبه مطرح شد که اگر در پایان برنامه پنجم، مسئولان با تقویت ظرفیت فعلی پهنای باند کشور و افزایش سرعت دسترسی به شبکه جهانی اینترنت از طریق خریدهای بیشتر خارجی، مدعی راه اندازی شبکه ملی اطلاعات شدند، چه نهاد بالادستی بر صحت و سقم موضوع نظارت خواهد کرد؟
 
 گلایه دبیر شورای فضای مجازی
اما ادامه تاخیرها در اجرای شبکه ملی اطلاعات، سرانجام سکوت دبیر شورای‌ عالی فضای مجازی را نیز شکست.
در سومین ماه از سال 93 محمدحسن انتظاری با اعلام نگرانی از عدم اجرای شبکه ملی اطلاعات و تاخیر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان مجری این پروژه، گفت: وزارت ارتباطات قرار بود از بهمن سال گذشته، ظرف مدت یک ماه برنامه اولیه زمان‌بندی این پروژه را ارائه کند، اما تاکنون به وظیفه خود عمل نکرده است.
وی با بیان اینکه الزامات شبکه ملی اطلاعات در 15 بهمن ماه سال 92 پس از دو سال بحث و بررسی به تصویب شورای ‌عالی فضای مجازی رسید و دو هفته بعد از آن به وزارت ارتباطات ابلاغ شد، افزود: شورای‌عالی فضای مجازی به عنوان تصمیم‌گیر کلان و سیاست‌گذار در این حوزه، نقش هماهنگ‌کننده را برای اجرای طرح نیز برعهده دارد و براین اساس این پروژه را برای اجرا به وزارت ارتباطات ابلاغ کرده است؛ پس از آن نیز برای اجرایی شدن پروژه، بحث نظارت در دستور کار قرار می‌گیرد. وی با بیان اینکه براساس ماموریتی که برای این شبکه تعریف شده، وزارت ارتباطات موظف شد برنامه زمان بندی و فازبندی را یک ماه پس از ابلاغ این مصوبه به مرکز ملی فضای مجازی ارائه دهد، افزود: تا به امروز هنوز ما این برنامه را دریافت نکرده‌ایم. این خبر خوبی نیست؛ واقعیت این است که برای یک وزارتخانه‌ای که شاکله فنی دارد و پروژه‌های فنی اجرا می‌کند و باید ساختارش طوری باشد که ارائه زمان‌بندی یک کار روتین مهندسی باشد، عدم ارائه برنامه زمان‌بندی بعد از 4 ماه، نگران‌کننده است.  انتظاری تصریح کرد: با توجه به نظارت صورت گرفته در زمینه این پروژه ملی، جلسه‌ای هم حدود یک ماه پیش با مجریان این طرح داشتیم و در آن جلسه نیز مسئولان وزارت ارتباطات، برنامه‌ای ارائه ندادند.
 انتظاری با تاکید بر اینکه در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی بسیاری از اعضا در این زمینه اظهار نگرانی کرده‌اند، افزود: در جلسه بعدی شورای‌عالی فضای مجازی، یک گزارش نظارتی مبنی بر عدم اجرای شبکه و کم‌کاری‌های صورت گرفته در این زمینه به اعضای شورا ارائه خواهیم کرد و پیشنهادهایی را برای طی شدن این فرآیند ارائه می‌دهیم.
وی با بیان اینکه بودجه‌های زیادی در این زمینه مصرف شده و دیگر باید وزارتخانه فکری کند، گفت: قطعا شورای‌عالی فضای مجازی در این زمینه تصمیم قطعی خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه مرکز ملی فضای مجازی ناظر بر پیاده‌سازی شبکه ملی اطلاعات است در مورد چرایی اجرا نشدن پروژه شبکه ملی اطلاعات گفت: انسجامی که برای اجرای یک طرح ملی وجود داشته باشد در وزارت ارتباطات دیده نمی‌شود؛ این پروژه در این وزارتخانه سازمان‌دهی نشده است؛ البته شخص وزیر ارتباطات، مصر به اجرای پروژه است و جلساتی را نیز شخصا برگزار می‌کند، اما اجرای این شبکه، توسط مجموعه‌های وزارت ارتباطات باید انجام شود و جلسات در سطح وزیر، فقط برای کسب اطلاع است.

 پروژه‌ای که به مرحله ارائه گزارش پیشرفت رسید
سرانجام تاخیرهای اجرای شبکه‌ ملی اطلاعات به جلسات شورای عالی فضای مجازی نیز سرایت کرد و برگزاری بیستمین جلسه که یکی از موضوعات آن ارائه گزارش وزارت ارتباطات درباره شبکه ملی اطلاعات بود، ماه ها به تعویق افتاد.
محمد حسن انتظاری در آبان ‌ماه 93 با بیان اینکه گزارش پیشرفت شبکه ملی اطلاعات در بیستمین جلسه این شورا توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه شد، گفت: مرکز ملی فضای مجازی موظف شد که گزارش پیشرفت این پروژه را ارزیابی کند و انطباق آن با مصوبات شورای عالی فضای مجازی را به این شورا گزارش دهد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی درخصوص راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، گفت: شبکه ملی اطلاعات زیرساخت فضای مجازی کشور است و خیلی طبیعی است که تمام اطلاعات زندگی داخلی کشور خود را در داخل میزبانی کنیم و گردش اطلاعات در داخل باشد و نیازهای داخلی در داخل برطرف شوند.
انتظاری افزود: گزارش پیشرفت این شبکه توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ارائه شد و با توجه به اهمیتی که این پروژه برای نظام و دولت دارد تمام اعضا روی آن اظهار نظر جدی داشتند تا انشاالله شاهد این باشیم که هر چه سریعتر این شبکه در کشور ایجاد شود. وی گفت: کشورهای پیشرفته دنیا در حال ساماندهی شبکه ملی اطلاعات خود هستند و با وجود این که در ایران 10 سال است که این موضوع مطرح شده اما کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین خیلی سریعتر جلو می روند که این مهم هم منافع اقتصادی و هم منافع ملی در پی دارد.  
 
عدم اجماع درباره شبکه ملی اطلاعات
اما برگزاری جلسه بیستم دستاورد دیگری نیز داشت، اینکه بار دیگر پرده از بی‌ برنامه‌ گی دولت در رابطه با شبکه ملی اطلاعات برداشت؛ زیرا در حالی در این جلسه با حضور ریاست رئیس جمهور، سران قوا و اعضای حقیقی و حقوقی این شورا، بر اجرایی و عملیاتی شدن شبکه ملی ارتباطات به عنوان اینترانت و نیاز کشور تاکید شد و حسن روحانی اعلام کرد که باید با برطرف کردن نواقص، امکانات این شبکه را هر چه سریع‌تر در اختیار مردم قرار داد، پایگاه اطلاع رسانی دولت و سایت رسمی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نام جدید شبکه ملی ارتباطات را مطرح کردند.
آنها اعلام کردند: رئیس جمهور توسعه و پیشرفت شبکه ملی ارتباطات (اینترانت) را حرکتی خوب و ارزشمند توصیف و بر ضرورت صیانت از فرهنگ و حفاظت از شبکه ملی ارتباطات تاکید کرد و از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خواست تا در هر مرحله از اجرای شبکه ملی ارتباطات، گزارشی به اعضا به منظور نظارت ارائه کند.
رئیس جمهور با تأکید بر اینکه شبکه ملی ارتباطات علاوه بر درآمدزا بودن می‌تواند در کشور ایجاد اشتغال کند، اظهار داشت: بخش‌های دولتی و خصوصی باید در تولید محتوا برای شبکه ملی ارتباطات سهیم باشند و این شبکه باید علاوه بر دسترسی سریع و قیمت رقابتی، دارای جاذبه به منظور برآورده کردن نیازهای زندگی روزمره و درخواست‌های کاربران در حوزه‌های علمی و فرهنگی باشد.. این اتفاق نشان داد با گذشت بیش از 10 سال از تعریف پروژه ای که به موازی شبکه اینترنت بتواند نیاز کشور به محتوای داخلی را تامین کند هنوز نه تنها بر سر تعاریف اولیه و برنامه زمان بندی آن اجماع واحدی وجود ندارد بلکه هنوز هم نام مشخص و ویژگی های کاربردی آن نامشخص است.
 
تاخیر در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات ادامه دارد
با نزدیک شدن به پایان سال، تاخیر در اجرای شبکه ملی اطلاعات هنوز هم ادامه دارد، در دی ماه 93، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در مورد آخرین وضعیت شبکه ملی اطلاعات به عنوان یکی از مصوبات این شورا گفت: وزارت ارتباطات تاکنون فقط یک گزارش از پیشرفت تکالیف خود در این پروژه ارائه کرده است. رسول جلیلی در مورد آخرین وضعیت شبکه ملی اطلاعات و الزام قانونی برای پیاده سازی این پروژه ملی در کشور اظهار داشت: معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در آخرین جلسه شورای عالی فضای مجازی، گزارشی از پیشرفت شبکه ملی اطلاعات ارائه داد. وی با بیان اینکه این موضوع در حد ارائه یک گزارش بود و هنوز تصمیم گیری نهایی و جمع بندی برای آن انجام نشده است افزود: با اتمام تکالیف اجرایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این پروژه، می توان در مورد پروژه شبکه ملی اطلاعات تصمیم گیری کرد و قرار است این وزارتخانه به اقدامات خود ادامه دهد.
این عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در مورد اظهارات وزیر ارتباطات مبنی بر تاخیر 10 ساله اجرای پروژه شبکه ملی اطلاعات که 9 سال آن مربوط به این وزارتخانه نمی شود و باید از دولت های گذشته آن را مطالبه کرد، افزود: بخشی از این اظهارات صحیح است اما آنچه که شورای عالی فضای مجازی از وزارت ارتباطات مطالبه خواهد کرد مربوط به فعالیت 16 ماه اخیر آقای واعظی به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم است.
وی گفت: شورای عالی فضای مجازی تاخیرات و عدم پیشرفت پروژه شبکه ملی اطلاعات از 16 ماه قبل تاکنون براساس تعهدات و انتظارات، مطالبه خواهد کرد. سخنگو و دبیر شورای عالی فضای مجازی باید در زمینه پیشرفت پروژه شبکه ملی اطلاعات، بررسی لازم را به عمل آورد و اعضا را در جریان بگذارد.
 
انتظار برای برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی
اما گذر از مرحله اینترنت ملی به شبکه ملی اینترنت و در نهایت شبکه ملی اطلاعات، برای اجرا وابسته به موضوع دیگری نیز شده است؛ هر اقدامی درباره شبکه ملی اطلاعات باید در جلسات شورای عالی فضای مجازی مطرح شود.
علاوه بر شبکه ملی اطلاعات موضوعات دیگری نیز معطل برگزاری شورای عالی هستند؛ از جمله فیلترینگ هوشمند؛ اما اخیرا ممانعت ‌هایی در برابر برگزاری جلسات این شورا دیده می‌ شود و در حالیکه اعضای حقیقی این شورا در حالیکه با برگزاری بیستیمن جلسه شورای عالی فضای مجازی انتظار می رفت روند برگزاری جلسات این شورا به حالت روتین درآمده باشد، اخیرا یک عضو حقیقی این شورا با انتقاد از اینکه قرار بود هر دو هفته یک بار جلسه شورای عالی فضای مجازی تشکیل شود، ادامه داد: این انتظار تاکنون محقق نشده است. بنابراین، روند پیشرفت شبکه ملی اطلاعات علاوه بر مشکلات موجود درگیر پیچیدگی ‌های شورای عالی فضای مجازی نیز شده است.
 
کندی لازمه اجرای شبکه ملی است
انتقادها از تاخیر در اجرای شبکه ملی اطلاعات همچنان ادامه دارد، اخیرا نیز رئیس کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات مجلس از عملکرد وزارت ارتباطات در اجرای شبکه ملی اطلاعات و تاخیری که این پروژه با توجه به اهداف برنامه پنجم توسعه داشته انتقاد کرد.
اما محمود واعظی وزیر ارتباطات در دفاع از عملکردش در خصوص عقب ماندگی شبکه ملی که 10 سال از آغاز آن می گذرد، گفت: این شبکه قرار بود در دو سال اول تعریف آن راه اندازی شود اما تا سال گذشته از سوی دولت های قبل در حد حرف باقی ماند؛ گناه این دولت این است که خودش گفته شبکه ملی اطلاعات را در اولویت برنامه قرار داده است و از همان زمان که طراحی اولیه را آغاز کردیم مدام به ما انتقاد می شود که از برنامه عقب هستید و این در حالی است که کسانی که موظف بودند این پروژه را انجام دهند سکوت کردند؛ اگر 9 سال این پروژه عقب است مربوط به این دولت نمی شود ما کاری با آنچه که روزنامه ها می نویسند نداریم و به دنبال اجرای شبکه ملی اطلاعات هستیم.
واعظی تصریح کرد: البته کند بودن پروژه شبکه ملی اطلاعات طبیعی است و خدمات آن باید آرام آرام به مردم ارائه شود که هم اکنون نیز این پروژه در قم آغاز شده و پس از آن در چند مرکز استان به اجرا در می آید.
 
حداقل دو سال دیگر بدون شبکه ملی اطلاعات
برنامه پنجم توسعه کشور می‌ گوید: شبکه ملی اطلاعات باید تا پایان سال 94 به اتمام برسد. در پایان برنامه وزارت ارتباطات موظف به راه اندازی این شبکه و دسترسی 60 درصد کاربران ایرانی به این شبکه با دسترسی پرسرعت است. آن طور که برنامه پنجم می‌ گوید: در 2 سال اول برنامه نیز باید فاز نخست شبکه ملی اطلاعات افتتاح و تمام دستگاه‌ های دولتی به شبکه ملی اطلاعات متصل می شد که این هدف محقق نشد.
از سوی دیگر در حالیکه در اواخر دولت دهم، مسئولان وقت از پیشرفت مراحل شبکه ملی اطلاعات و حتی رسیدن پروژه به فازهای اجرایی سخن می گفتند، با روی کار آمدن دولت یازدهم و تغییر مدیریتی در وزارت ارتباطات، مدیران وقت به یکباره تمام گزارش ها را تکذیب کردند و پیشرفت های حداقل روی کاغذ را به عقب برگرداندند. همچنان که وزیر ارتباطات بارها اعلام کرد در طول برنامه پنجم توسعه در دولت دهم تنها 14 درصد از اهداف برنامه محقق شده و 86 درصد برای باقی فرصت برنامه باقی مانده است.

اما این اظهارات نیز نتوانست وزارت ارتباطات دولت یازدهم را به تعجیل در اجرای شبکه ملی اطلاعات مجاب کند و با گذشت 16 ماه از گذشت آغاز دولت یازدهم، این وزارتخانه به اجبار منتقدان و شورای عالی فضای مجازی نیز دست به اقدامات سریع تری نزده است. این در حالی است که وزیر ارتباطات اعلام می‌ کند دولت جدید برعکس دولت قبلی اجرای این شبکه را یکی از اولویت های خود می داند. اکنون تنها یک سال به پایان برنامه پنجم باقی مانده است؛ با سرگذشت چند ساله شبکه ملی اطلاعات، در شرایط فعلی اگر تغییری در رویه وزارت ارتباطات دولت یازدهم و اهتمام جدی برای پیگیری این موضوع دیده می شد، رسیدن به تعهدات برنامه پنجم بسیار سخت به نظر می رسید.

حال که وزارت ارتباطات برای اجرای این پروژه، درگیر مصوبات و اسناد مکتوب شورای عالی فضای مجازی است و تاخیر در برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی را دست مایه قرار می دهد و از سوی دیگر وزیر ارتباطات کند بودن پروژه شبکه ملی اطلاعات را طبیعی می داند و می‌ گوید: خدمات این شبکه باید آرام آرام به مردم ارائه شود، به نظر می رسد اگر در پایان برنامه 5 ساله پنجم نتیجه ای از راه‌ اندازی شبکه ملی اطلاعات به مردم ارائه نشود، دور از ذهن نباشد.

این احتمال مورد استقبال طیفی که خواهان ادامه روند ورود و توزیع اینترنت در کشور به شیوه صرفا خرید و فروش پهنای باند از خارج هستند، واقع خواهد شد؛ در مقابل صدای موافقان تولید محتوای داخلی و گردش اطلاعات در داخل کشور همچنان ساکت خواهد ماند.