طرح دولت یازدهم در حوزه مسکن از بودجه ۹۶ جا ماند
قفل مسکن اجتماعی باز می‌شود؟
تین‌نیوز| تا همین لحظه که این گزارش را می‌خوانید بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد تومان سرمایه کشور بابت ساخت ۲میلیون و ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر مصرف شده است؛طرحی که اگرچه در ابتدای کار، مردم برای بهره‌گیری از آن صف می‌کشیدند اما حالا نه تنها دیگر صفی در کار نیست بلکه مسئولان می‌گویند ۱۱۷ هزار واحد از این مسکن‌ها بدون متقاضی مانده است. باتوجه به جانمایی نادرست بخش زیادی از واحدهای مسکن مهر و نبود امکانات زیرساختی در آنها، خالی ماندن بخش زیادی از آن جای تعجب ندارد.
در این میان مسئله مهم آن است که دولت یازدهم از ابتدا مخالفت خود را با پروژه مسکن مهر اعلام کرده است. عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی تاکنون اظهارنظرهای تندی درباره مسکن مهر داشته و حتی معتقد است مسکن مهر طرحی «پوپولیستی» است که بازار مسکن را «بمباران» کرده است. با این حال، باتوجه به تعهدات دولت گذشته در این زمینه به مردم، وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم پذیرفته تا تحویل همه واحدها، پای اجرای این طرح بایستد.
اما با تعهد دولت به اجرای این طرح، مشکل دولت یازدهم در حوزه مسکن حل نمی‌شود زیرا دولت تدبیر و امید می‌گوید هزینه‌های مسکن مهر نگذاشته این دولت برنامه‌های خود در حوزه مسکن یعنی طرح «مسکن اجتماعی» را اجرا کند. در واقع در ۳سال گذشته هرگاه صحبت از مسکن اجتماعی به میان آمد، مسئولان دولت یازدهم گفته‌اند پول مسکن اجتماعی را صرف تکمیل مسکن مهر کرده‌اند.
دولتمردان پیش‌تر وعده داده بودند مسکن اجتماعی در بودجه ۹۵ صاحب ردیف بودجه خواهد بود اما این اتفاق رخ نداد و باز هم مسئله به سال بعد موکول شد. با این حال در بودجه ۹۶ نیز بودجه‌ای برای مسکن اجتماعی در نظر گرفته نشده است و به نظر می‌رسد عمر دولت یازدهم کفاف اجرای برنامه اصلی این دولت در حوزه مسکن را نخواهد داد.
باتوجه به اینکه بر مبنای قانون اساسی دولت وظیفه تامین مسکن اقشار کم درآمد را دارد، دولت یازدهم از ابتدا اعلام کرد که در این زمینه طرح مسکن اجتماعی را در برنامه دارد؛ طرحی که در همه جای دنیا برای تامین مسکن اقشار کم‌بضاعت در حال اجراست. به گفته معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی، طرح مسکن اجتماعی مبنی بر ساخت واحدهای اجاره‌ای می‌شود که بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مجری آن است تا به دهک‌های پایین جامعه تحویل داده شود.
او تاکید کرد همه این اقدامات برای دهک‌های یک تا چهار جامعه است که در قالب مسکن اجتماعی نام‌گذاری شده اما اولویت اصلی و نخست دولت این است که طرح‌های ناتمام مسکن مهر به پایان برسد. به گفته کارشناسان، مسکن اجتماعی در واقع هر نوع اقدامی است که دولت برای تامین مسکن اقشار پایین‌دست جامعه انجام می‌دهد. از ابتدای پیروزی انقلاب این موضوع در قالب تقسیم زمین انجام می‌شد و بعد با عنوان اجاره به شرط تملیک و به تازگی به عنوان مسکن مهر اجرایی شد؛ مسئولان می‌گویند همه این اقدامات را می‌توان جزو طرح مسکن اجتماعی دانست.
وزیر راه و شهرسازی در روزهای اخیر در پاسخ به این پرسش که آیا اجرای مسکن اجتماعی به عمر دولت فعلی کفاف می‌دهد یا خیر؟ گفت: مقدمات مسکن اجتماعی با بحث توسعه‌ای شدن بانک مسکن در حال فراهم شدن است. اجرای این طرح به طور قطع باید پس از اتمام مسکن مهر باشد که با این شرایط تامین اعتبار مشکلات زیادی ایجاد کرده است؛ البته هم‌اکنون نیز برنامه مسکن اجتماعی را تعقیب می‌کنیم و در سازمان برنامه و بودجه آن را پیش می‌بریم.
از سوی دیگر در روزهای اخیر حامد مظاهریان، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد طرح مسکن اجتماعی در کمیسیون زیربنایی دولت تصویب شده و تا پایان سال جاری باید ۷۰هزار واحد مسکونی در این زمینه ساخته شود. بر اساس این طرح قرار است سالانه ۱۰۰هزار واحد مسکونی به مدت ۵ سال احداث شود. به گفته او، سازمان برنامه و بودجه، بودجه‌ای ۲۰۰میلیارد تومانی برای این طرح در نظر گرفته است.
به گفته وی، این طرح در کمیسیون زیربنایی دولت که وزیران نیرو، راه و شهرسازی، کشاورزی، نفت و دو معاون رییس‌جمهوری در آن حضور دارند به تصویب رسیده و احتمالا تا دو هفته دیگر نیز در صحن هیات دولت مطرح و تصویب شود.
غفلت بودجه ۹۶ از مسکن اجتماعی
علی چگنی - مدیر برنامه‌ریزی مسکن وزارت راه‌وشهرسازی: بخشی از برنامه‌هایی که در دولت یازدهم در معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه‌وشهرسازی و در سطحی کلان‌تر در وزارت راه‌وشهرسازی تدوین شد، گروه‌های متوسط و متوسط به پایین جامعه را هدف قرار داده که ازجمله آنها می‌توان به مجموعه برنامه‌ها و سیاست‌هایی که در بافت فرسوده برای گروه‌های کم‌درآمد در نظر گرفته شد، اشاره کرد.
مسکن اجتماعی به عنوان برنامه دولت یازدهم برای مسکن کم‌درآمدها تعریف شده است؛ هرچند دولت یازدهم پذیرفته مسکن مهر را به عنوان میراث بازمانده از دولت گذشته، به سرانجام برساند. در واقع به دلیل کمبود منابع، منتظر دریافت بودجه، پایان و تحویل مسکن مهر به تمامی متقاضیان هستیم.
در حال حاضر ۱۲ هزار واحد برای گروه‌های کم‌درآمد و خانواده‌های دارای معلول زیرپوشش نهادها در دست ساخت است. وزارت راه‌وشهرسازی با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، برنامه‌ای در حوزه مسکن اجتماعی در دست تهیه دارد که کمیسیون زیربنایی دولت چند بار درباره آن تشکیل جلسه داد و در شرف نهایی شدن و تصویب قرار دارد. براساس برنامه مشترک وزارت راه‌وشهرسازی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، ساخت سالانه ۱۰۰هزار واحد به شرط تملیک، اجاره و ساخت بسته کامل مسکن اجتماعی است که به زودی نهایی و تصویب خواهد شد.
برخی می‌گویند طرح مسکن اجتماعی متوقف شده اما این گونه نیست. طرح مسکن اجتماعی، جدی‌ترین برنامه دولت یازدهم در حوزه مسکن است که به‌دلیل اختصاص منابع مورد نیاز آن به مسکن مهر از اجرا باز ماند اما با گنجانده شدن در برنامه ششم توسعه، طرحی بلندمدت و با ردیف بودجه مشخص خواهد بود و همین مسئله می‌تواند ابهامات فعلی درباره اجرای مسکن اجتماعی را کمتر کند.
از سوی دیگر با توجه به اینکه در بودجه سال۹۶ ردیف مشخصی برای اجرای این طرح درنظر گرفته نشده، به‌نظر می‌رسد در سال۹۶ نیز این طرح مشکلاتی خواهد داشت. در بودجه۹۶ دولت موظف است از محل اعتبارات ردیف‌های متفرقه مبلغ ۱۲۵ میلیارد تومان برای آماده‌سازی زیرساخت مسکن مهر اختصاص دهد اما به مسکن اجتماعی پرداخته نشده است.
در زمینه مکان‌یابی مسکن اجتماعی، تاکید بر این است که جداسازی اجتماعی شکل نگیرد و نباید تمرکز فقر ایجاد شود زیرا تمرکز فقر، تمرکز بزهکاری اجتماعی و جدایی‌گزینی را در پی دارد و عارضه‌های اجتماعی ایجاد خواهد کرد.
نیاز به ۲۵۰ میلیارد تومان در گام نخست
جواد حق‌شناس - معاون امور شهری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی: از آنجا که در زمینه مسکن اجتماعی به یک نهاد پاسخگو نیاز است، این وظیفه به دوش بنیاد مسکن گذاشته شده و لایحه نهایی مسکن اجتماعی با همکاری این نهاد، وزارت راه‌وشهرسازی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تهیه شده است. براساس پیش‌بینی‌ها و باتوجه به تفاهم وزارت تعاون، وزارت راه‌وشهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، برای کلید زدن نخستین فاز مسکن اجتماعی به ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیارد تومان بودجه برای حدود ۵۰ تا ۸۰ هزار واحد مسکن اجتماعی نیاز داریم؛ البته هنوز به طور شفاف مشخص نشده که سازوکار اجاره این واحدها
به چه صورت خواهد بود. برای تامین مالی مسکن اجتماعی می‌توان صندوقی تاسیس کرد که تسهیلاتی در اختیار کم‌درآمدها قرار دهد و از سوی بانک‌ها موردحمایت قرار گیرد.
همچنین تامین مسکن اجتماعی به شکل اجاره به شرط تملیک می‌تواند شیوه مناسبی در ایران باشد. در تامین مسکن اجتماعی، دولت مصمم است از بروز آسیب‌های اجتماعی و مشکلاتی مانند آنچه در مسکن مهر شاهد بوده‌ایم، پیشگیری کند. در نظر داریم تامین مسکن در این طرح به شکل خودمالکی انجام شود یعنی منطقه را افرادی که قرار است در مسکن اجتماعی سکونت داشته باشند انتخاب کنند و خود آنها می‌توانند پیشنهاد دهند مسکن داخل بافت شهری باشد یا بیرون؛ به همین دلیل در نظر داریم مسکن اجتماعی از سوی نهادهای متولی محرومان و نیازمندان ساخته شود یا بخش خصوصی با تکیه بر تضمینی که از طرف دولت
داده می‌شود، ساخت و بهره‌برداری آن را به عهده بگیرد. زنان سرپرست خانوار، بازنشستگان و خانواده‌های آسیب‌دیده، مستمری‌بگیران و افراد زیرپوشش نهادهایی مانند سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) از جمله کسانی هستند که مشمول مسکن اجتماعی می‌شوند.
برای این اقشار مسکن اجتماعی در دولت یازدهم مطرح شده است. البته دولت نمی‌تواند سازنده خوبی باشد و تامین اعتبار حمایتی نیز باتوجه به مشکلات دولت به سختی امکان‌پذیر است، به همین‌دلیل هنوز دولت نتوانسته پاسخ مناسبی در زمینه مسکن اجتماعی به جامعه هدف بدهد. به طور قطع هزینه‌های بی‌خانمانی برای جامعه گران‌تر از هزینه تامین مسکن برای اقشار کم‌درآمد و نیازمند تمام می‌شود و ضروری است دولت‌ها برای این مسئله، هزینه بپردازند. این مسئله در قوانین و اسناد بالادستی کشور نیز با عنوان قانون ساماندهی مسکن مورد تاکید قرار گرفته است.
مسکن اجتماعی بودجه می‌خواهد
حسین عبده‌تبریزی - مشاور وزیر راه‌وشهرسازی: دولت براساس قانون اساسی متعهد است مسکن همه خانوارها را تامین کند، به همین دلیل طرح مسکن اجتماعی مطرح شده که قرار است ضعیف‌ترین اقشار را زیرپوشش قرار دهد؛ البته در این زمینه، به دلیل مشکلات بودجه دولت هنوز نتوانسته اقدام عملی داشته باشد.
مسکن اجتماعی برای خانوارهایی است که امکان پرداخت کامل اجاره خانه خود را ندارند یا اگر به آنها وام تعلق گیرد، توان بازپرداخت کامل اقساط را نخواهند داشت. شیوه‌های تامین مسکن اجتماعی در دنیا مختلف است. یکی از این شیوه‌ها این است که دولت برخی واحدهای مسکونی را خریداری کرده و با اجاره‌بهای کم یا به طور رایگان در اختیار افراد مشمول دریافت این واحدها قرار دهد. ساختار اصلی مسکن اجتماعی بر مبنای اجاره است و فرض دولت در این طرح آن است که فرد کم‌درآمد، با گذشت زمان توانمندشده و امکان تامین مسکن خود را پیدا می‌کند.
دولت‌ها، شهرداری‌ها و نهادهای خیریه در زمینه مسکن اجتماعی کمک می‌کنند. در این زمینه پیش از این بحث مسکن مهر مطرح بود و سعی می‌شد این واحدها به همه دهک‌های درآمدی تعلق گیرد. این وضعیت همچنان در کشورمان ادامه پیدا کرده و دولت یازدهم تعهد دارد ساخت واحدهای مسکن مهر را به اتمام برساند و پیش‌بینی می‌شود تا یک سال آینده پروژه مسکن مهر به اتمام برسد.
علت تاکید طرح مسکن اجتماعی بر اجاره‌ای بودن این است که اگر به یک خانواده بسیار ضعیف که مشکلات مالی فراوانی دارد مسکن رایگان داده شود، ممکن است آن را بفروشد تا بتواند مشکل دیگری را از پیش پای خود بردارد، به همین دلیل در دنیا به روش‌های اجاره برای مسکن کم‌درآمدها روی آورده‌اند. از سوی دیگر در تجربه‌های موفق دنیا، اجاره متمرکز برای خانواده‌های کم‌توان درنظر گرفته نمی‌شود؛ یعنی این‌گونه نیست که همه این افراد در یک ساختمان قرار بگیرند زیرا تجربه نشان داده در این شرایط توانمندسازی اتفاق نمی‌افتد.
در واقع شیوه صحیح این است که این افراد در مناطق مختلف شهری توزیع شوند. تا دهه ۷۰ میلادی، مسکن اجتماعی در کشورها به شکل متمرکز در یک منطقه ساخته می‌شد اما امروز این شیوه مرسوم نیست و کشورهای مختلف ترجیح می‌دهند در مناطق مختلف شهر، واحدهای مسکونی مختلفی را برای استفاده به عنوان مسکن اجتماعی در اختیار کم‌درآمدها قرار دهند تا اقشار کم‌درآمد از نظر اجتماعی دچار آسیب و مشکل نشوند. این طرح هنوز در مراحل اولیه قرار دارد و باید بودجه مشخصی برای آن تصویب شود؛ البته مسلم است در این زمینه کمک‌رسانی خیران الزامی است. در هر حال اجرای این طرح منوط به تامین منابع
مالی است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.