روابط با کشورهای آفریقایی را دست کم نگیریم!

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، محسن معارفی کارشناس مسائل آفریقا و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در تانزانیا در یادداشتی که به صورت اختصاصی با موضوع میراث شهید آیت الله رئیسی در کشورهای زیرصحرای آفریقا در اختیار این خبرگزاری قرار داد، نوشت: 

توسعه روابط با آفریقا، به خصوص کشورهای زیرصحرا، پای ثابت استراتژی خارجه ی رئیس جمهور فقید، آیت الله رئیسی و دولت او بود. شهید رئیسی به این نگاه مقام معظم رهبری مدظله العالی ایمان داشت که برای توسعه ی روابط نباید فقط چشم به چند کشور غربی مغرور داشت و توسعه ی روابط با کشورهای آفریقا میتواند برکات متقابل فراوانی داشته باشد.

از دیدگاه علمی تجارت بین الملل، برخورداری از «مزیت نسبی» در کشورها، فارغ از سطح کلی توسعه ی آن کشور، برای رسیدن به سود سرشار حاصل از تجارت برای دو کشور کافی است. ضمن اینکه کشورهای پرتعداد آفریقایی با همبستگی بالایی که دارند، در نهادهای مهم چندجانبه از جمله شورای امنیت سازمان ملل، مجمع عمومی سازمان ملل و شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی چندین بار توانسته اند فشار ظالمانه ی رای ها، قطعنامه ها و تحریم ها علیه ایران را کاهش دهند و یا مانع آن شوند.  

شهید آیت الله رئیسی و دولت او از ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم این نگاه را در عمل دنبال کردند. شهید رئیسی در روزهای ۲۱ و ۲۲ تیر ۱۴۰۲ به سه کشور کنیا، اوگاندا و زیمبابوه سفر کرد. او ۱۰ روز پس از این سفر باز هم به آفریقا و این بار برای شرکت در پانزدهمین اجلاس سران «بریکس» به دعوت رسمی سیریل رامافوزا (Cyril Ramaphosa) رئیس جمهور آفریقای جنوبی به ژوهانسبورگ رفت که در این اجلاس با عضویت رسمی ایران در بریکس (قدرت های اقتصادی نوظهور) موافقت شد.

برگزاری اجلاس های متعدد همکاری های اقتصادی ایران و آفریقا، سفرهای متعدد شهید امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و دیگر مقامات دولت او به کشورهای زیرصحرای آفریقا که برخی برای اولین بار بعد از انقلاب اسلامی ایران انجام می شد، گواهی بر جدیت این شهید فقید و کابینه ی او در این خصوص داشت.

شهید رئیسی در دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا که در ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزار شد، به تفاوت معناداری در نگاه جمهوری اسلامی ایران و کشورهای غربی به قاره آفریقا اشاره کرد که بسیار مورد توجه خبرگزاری های آفریقایی ها (از جمله The Africa Report) قرار گرفت.

وی گفت: ما در تعامل با کشورهای آفریقایی مثل کشورهای غربی نیستیم که به گواهی تاریخ صرفاً به دنبال چپاول منابع و ثروت های کشورهای آفریقایی بوده و هستند؛ بلکه ما به دنبال همکاری های متقابل و پیشرفت این کشورها هستیم. شهید رئیسی در سال جاری نیز مصمم بود به چندین کشور آفریقایی ( از جمله تانزانیا) سفر کند که متأسفانه با حادثه ی سقوط هلی کوپتر حامل وی، برکات این سفر از کشورمان دریغ شد. 

تلاش ها و نگاه شهید آیت الله رئیسی از چشمان کشورهای آفریقایی دور نماند. در همان روز اعلام این شهادت غم انگیز، رئیس اتحادیه ی آفریقا آقای موسی فکی مهامت، پیام تسلیتی صادر کرد و در آن به مقام معظم رهبری مدظله العالی، خانواده های داغدار و دولت و ملت ایران تسلیت گفت و ایرانیان را برادران خود خواند و همدردی عمیق و همبستگی اتحادیه آفریقا را با ایران اعلام کرد.  

در همان روز نخست اعلام این خبر تأسف بار، واکنش های رهبران آفریقا به این حادثه بالا گرفت و بسیاری از کشورهای آفریقای زیرصحرا با نظام اسلامی ایران و مردم اعلام همدردی و همبستگی کردند.  

روسای جمهور تانزانیا، اوگاندا، زیمبابوه با حضور در سفارت ایران در کشورمان عمق مراتب تسلیت خودشان را اعلام کردند و در بسیاری از دیگر کشورهای آفریقای زیر صحرا از جمله نیجر، مالی و سنگال نخست وزیر، وزیر خارجه و یا دیگر مقامات ارشد دولتی با حضور در سفارت ایران با ملت و دولت ایران همدردی و همبستگی خودشان را ابراز داشتند.

بسیاری از دیگر کشورهای آفریقای زیرصحرا از جمله کنیا، آفریقای جنوبی، سودان، تانزانیا، نیجریه، اتیوپی، اریتره، سومالی، موریتانی، گامبیا، بورکینافاسو، کنگو، سیرالئون و ماداگاسکار نیز در همان ساعات اولیه ی اعلام خبر پیام تسلیت صادر کردند.

از تمام این پیام های تسلیت صرفا پیام های شش کشور کنیا، اوگاندا، آفریقای جنوبی، سنگال، سودان و تانزانیا در خبرگزاری های رسمی ایران گزارش شد و بسیاری از این پیام های تسلیت صرفا در تارنمای وزارت خارجه به زبان فارسی گزارش داده شده و هیچ کدام از خبرگزاری های ایران (اعم از فارسی و غیرفارسی) گزارشی از آن ندادند. اگرچه انتظار می رفت خبرگزاری های ایران به نحو مناسبی این پیام ها را پوشش خبری بدهند.

لکن آنچه مایه ی تأسف بیشتر بود، این مسأله بود که برخی از پیام های تسلیت رؤسای جمهور کشورهای آفریقای زیرصحرا نه در خبرگزاری های کشورمان و نه در پایگاه های رسمی دولتی حتی تارنمای وزارت خارجه ی کشورمان منعکس و دیده نشد! طبعا وقتی هیچ خبری از این اینکه رئیس جمهور فلان کشور آفریقایی تسلیت گفته است، مخابره نشده است، بعید است پیام تشکری نیز از طرف دولت ایران برای آن رئیس جمهور ارسال شده باشد!

نگارنده ی این سطور با بررسی پایگاه های مختلف خبری کشورهای آفریقایی برخی از این پیام های تسلیت را که در هیچ یک از خبرگزاری های ایران و حتی در وبگاه وزارت خارجه ی کشورمان منعکس نشده است، به شرح زیر جمع آوری کرد: 

۱. پیام جناب آقای  جوزف نیوما بواکای (Joseph Nyuma Boakai)، رئیس جمهوری لیبریا

از طرف دولت و مردم جمهوری لیبریا و به نام خود درگذشت ابراهیم رئیسی رئیس جمهور، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و شش تن دیگر که در سانحه سقوط هلیکوپتر در روز یکشنبه ۱۹ مه ۲۰۲۴ کشته شدند را به حضرت آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، دولت و ملت ایران اسلامی تسلیت می گویم.  از خداوند متعال  میخواهم برای مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای و ملت ایران در گذراندن این دوران سخت سوگواری ملی، قدرت، شجاعت و صلابت عنایت فرماید.

۲. پیام جناب آقای نانگولو امبومبا (Nangolo Mbumba)، رئیس جمهور نامیبیا

جهان از خبر درگذشت رئیس جمهور رئیسی شوکه شده است. ما در نامیبیا به طرز دردناکی با تجربه یأس ناشی از سوگواری یک رئیس جمهور آشنا هستیم، کلمات به ندرت برای تسلیت دادن به ملتی که رهبر خود را از دست داده اند کافی است. مردم ایران یک رهبر برجسته را از دست داده اند که به توسعه و آبادانی ایران اهمیت زیادی می داد. اینجانب از طرف مردم نامیبیا و دولت این کشور به دولت و ملت ایران تسلیت می گویم.

۳. پیام جناب آقای فیلیپه نیوسی (Filipe Nyusi)؛ رئیس جمهور موزامبیک

اینجانب در این پیام غم و اندوه عمیق و شوک مردم و دولت موزامبیک را پس از اطلاع از این سانحه که جان رئیس جمهور رئیسی، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارج و برخی اعضای دولت ایران و خدمه را گرفت، ابراز می کنم. درگذشت این رهبران برجسته نه تنها برای مردم و دولت ایران بلکه برای کشور ما که روابط دوستانه و همکاری را با ایران توسعه داده است، ضایعه بزرگی است. در این لحظه حیرت، از طرف مردم، دولت موزامبیک و خودم، صمیمانه ترین تسلیت های خود را به رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران، دولت و خانواده های داغدار ابراز می کنم.

۴. پیام جناب آقای ژائو لورنسو (João Lourenço)؛ رئیس جمهور آنگولا

جناب آقای علی حسینی خامنه ای؛

در این «حادثه ناگوار» که «خلأ» ایجاد کرد، «شخصیت های مهم ایرانی» جان باختند. با توجه به این اتفاق ناگوار، از طرف من و مقامات اجرایی آنگولا می خواهم عمیق ترین مراتب تسلیت خودم را به خاطر عروج جسمانی این شخصیت برجسته و یارانش به جنابعالی و مردم ایران عرض کنم. من به این خلأی که در کشور شما به وجود آمد، آگاهم. کشوری که شما بخش بزرگی از زندگی خود را در دفاع از اصیل ترین ارزش های فرهنگ ایرانی وقف آن کردید تا ایران در بین کشورها، به عنوان ملتی مرفه و مستقل شناخته شود[۵].

۵. پیام جناب آقای اویراسته ندایشیمیه (Evariste Ndayishimiye)؛ رئیس جمهور بروندی

اینجانب درگذشت جانسوز جناب آقای ابراهیم رئیسی رئیس جمهور را به دولت و ملت جمهوری اسلامی ایران از صمیم قلب تسلیت می گویم. بروندی در همبستگی با ایران می ایستد و برای ملت در این ایام سوگواری آرزوی آسایش و قدرت دارد.

۶. بیانیه ی دولت بنین

جمهوری بنین فقدان غم انگیز رئیس جمهور ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه را به مردم ایران تسلیت می گوید. رحلت یک رهبر ضایعه بزرگی برای ملت و جامعه جهانی است. ما در همبستگی با ملت ایران ایستاده ایم و با خانواده و عزیزان آن مرحومان همدردی می کنیم و دعا می کنیم توان و آرامش خودشان را بازیابند. باشد که این حوادث مایه هدایت آیندگان باشد.

اینکه پیام های تسلیت عالی ترین مقامات کشوری اصلا دیده نشود، جای سوال دارد و باید چاره اندیشی شود تا از تکرار آن جلوگیری کرد. چه بسا این فرصت ها، زمینه را برای ارتباطات دو کشور در دیگر زمینه های مهم همکاری های متقابل فراهم کند. همچنان که نادیده گرفتن آنها چه بسا این پیام را به این کشورها مخابره می کند که کشورمان برای آنها اهمیت درخوری قائل نیست و در داخل آن کشورها نیز زبان طعن را بر رئیس جمهور این کشورها برای صدور این پیام ها دراز کند.

این نوشتار را با سپاس از رئیس جمهور محترم منتخب، آقای پزشکیان  پایان می دهم که در نخستین پیام مفصل خود تحت عنوان "پیام من به جهان جدید" تأکید کردند:

دولت من متعهد است که روابط متقابل مفید خود را با بازیگران بین المللی نوظهور در جنوب جهان، به خصوص با کشورهای آفریقایی، تقویت نماید و در این راستا، به دنبال ارتقاء همکاری ها و تقویب مناسبات مان خواهیم بود.

انشاءالله دولت ایشان در عمل نشان دهند، میراث شهید رئیسی را در توجه به کشورهای آفریقایی زیرصحرا پاس خواهند داشت.