۳ سرعت گیر تبدیل ایران به هاب ترانزیت اوراسیا را بشناسید

به گزارش تین نیوز به نقل از فارس، با داشتن موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد در تقاطع مسیرهای تجاری شمال-جنوب و شرق-غرب، ایران پتانسیل تبدیل شدن به هاب ترانزیتی اوراسیا را داراست. این کشور با دارا بودن بیش از ۱۵ هزار کیلومتر شبکه ریلی و دسترسی به آب های آزاد، یکی از مهم ترین مسیرهای حمل ونقل کالا در منطقه است. اما باوجود این ظرفیت های عظیم، مسائل مدیریتی و بهره وری پایین خطوط ریلی مانع از بهره برداری کامل از این مزیت ها شده است.

در دهه های اخیر، ایران همواره در جایگاه مهمی برای اتصال شرق و غرب قرار داشته است. این موقعیت جغرافیایی موجب شده که ایران به یکی از مسیرهای اصلی ترانزیت در سطح بین المللی تبدیل شود. با این حال، کارشناسان معتقدند که برای تحقق کامل این ظرفیت، نیاز به یک برنامه جامع و مدیریت هوشمند در حوزه حمل ونقل وجود دارد. در حال حاضر، حضور ایران در جشنواره های بین المللی مانند «ترانزیت و ریل» در شنژن چین نشان دهنده تلاش این کشور برای معرفی توانمندی های خود به جهان است.

این رویدادها فرصتی برای تبادل تجربه و جلب همکاری های بین المللی است، اما وقتی این حضورها تأثیرگذار خواهند بود که از پشتوانه ای از برنامه ریزی داخلی برخوردار باشند.کریم نائینی، کارشناس حمل ونقل، با اشاره به لزوم تدوین برنامه جامع ترانزیتی گفت: «در صورتی که ایران یک استراتژی منسجم نداشته باشد، این تفاهم نامه ها به نتیجه مطلوب نخواهند رسید».

او به تفاهم نامه اخیر ایران با ازبکستان و ترکمنستان برای ایجاد گمرک واحد و ارائه تخفیف های ترانزیتی اشاره کرد و افزود که چنین توافق هایی می تواند مسیر تجارت منطقه ای را تسهیل کند. اما نبود نقشه راه مشخص، باعث شده که بسیاری از این فرصت ها به دست فراموشی سپرده شوند.

یکی از بزرگ ترین چالش های پیش روی ترانزیت ایران، بهره وری پایین خطوط ریلی است. باوجود گستردگی زیرساخت های ریلی کشور، سرعت حرکت قطارها به قدری پایین است که بسیاری از فعالان اقتصادی آن را به «حرکت شتر» تشبیه می کنند.

به طور مثال، انتقال بار از سرخس به بندرعباس در برخی مواقع بین ۳۰ تا ۴۵ روز به طول می انجامد، در حالی که همین مسیر در حمل و نقل جاده ای با کامیون تنها ۳ تا ۵ روز زمان می برد. این کندی در انتقال کالا، جذابیت مسیر ایران را برای تجار بین المللی کاهش می دهد.

علاوه بر این، پیچیدگی های فرآیندهای گمرکی و تعدد دستگاه های دخیل در فرآیند ترانزیت، موجب شده که عبور کالا از مرزهای ایران به گلوگاهی پرهزینه و زمان بر تبدیل شود. در حالی که سیر فیزیکی بار تنها ۴ تا ۵ روز زمان می برد، مراحل گمرکی و اداری گاهی بین ۷ تا ۲۰ روز طول می کشد، که به طور جدی رقابت پذیری مسیر ایران را در برابر کریدورهای رقیب کاهش می دهد.

کارشناسان بر این باورند که سه عامل «هزینه»، «زمان» و «قابلیت اطمینان» مهم ترین معیارهای انتخاب مسیر ترانزیتی توسط بازرگانان است. ایران در بخش هزینه به دلیل شرایط سوخت و سیاست های داخلی مزیت نسبی دارد، اما در حوزه زمان و اعتمادپذیری همچنان با مشکلات جدی مواجه است. مهدی باقری، کارشناس ترانزیت، با اشاره به این مشکلات تاکید کرد: «بدون رفع مسائل مدیریتی داخلی و اصلاحات اساسی در فرآیندهای ترانزیتی، هیچ اجلاس یا جشنواره ای نمی تواند موقعیت ایران را در معادلات جهانی تثبیت کند».اگر ایران بخواهد به هاب ترانزیتی اوراسیا تبدیل شود، باید ابتدا این چالش ها را برطرف کرده و فرآیندهای مرزی را تسهیل کند.

فقط در این صورت است که ظرفیت های بالقوه کشور به مزیت های واقعی تبدیل خواهند شد. طبق برآوردهای مرکز پژوهش های مجلس، اگر این ظرفیت ها به درستی فعال سازی شود، ایران می تواند سالانه ۸ میلیارد دلار از بخش ترانزیت درآمد کسب کند.گفتنی است براساس قانون برنامه هفتم توسعه، ایران باید تا سال ۱۴۰۷، ترانزیت از خاک ایران را به ۴۰ میلیون تن برساند که علاوه بر درآمد ارزی، امنیت اقتصادی کشور را تامین خواهد کرد.