اما و اگرهای ایجاد شهر جدید در اصفهان

به گزارش تین نیوز به نقل از مهر، شهر شیخ بهایی به عنوان چهارمین شهر جدید استان اصفهان قرار است در ۲۵ کیلومتری شمال شرق اصفهان در منطقه کُمشِچه شهرستان بُرخوار احداث شود.

موضوعی که طی سفر هیأت دولت در سال ۱۳۸۶ مصوب و مقرر شده بود که این شهر ۳۰ هزار واحد مسکونی را در خود جای دهد، شهری الکترونیکی، دانشگاهی و در مقیاس بین المللی باشد و هیچ گاه به چشم یک شهر مسکونی دیده نشود.

اکنون پس از گذشت ۱۶ سال اجرای این مصوبه در حالی در دستور کار استانداری اصفهان و وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته که دیار زاینده رود این روزها دیگر نه شباهتی به اصفهان سال ۸۶ دارد و نه توان بارگذاری های جدید.

احداث ۳۰ هزار واحد مسکونی در شهر جدید شیخ بهایی

با وجود این شرایط با موافقت مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی با ایجاد سه شهرک و یک شهر جدید در اصفهان در سفر تیر ماه امسال به این استان، علیرضا جعفری معاون او و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید از شروع اقدامات مقدماتی برای ایجاد چهارمین شهر جدید در اصفهان خبر داد و گفت که ظرفیت فاز اول شهر جدید شیخ بهایی ۳۰ هزار واحد مسکونی است و سرریز متقاضیان نهضت ملی مسکن شهرهای جدید بهارستان، فولاد شهر و همچنین اصفهان در این شهر جدید مستقر خواهند شد.

با جدی تر شدن زمزمه های ساخت شهر جدید چهارم، علیرضا قاری قرآن مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان مرداد ماه امسال از اخذ مصوبه شورای برنامه ریزی و شورای عالی شهرسازی برای شهر جدید خبر داد و گفت که پیگیری های لازم جهت دریافت مصوبه هیأت دولت نیز انجام شده است.

وی با بیان اینکه مشاور برای انجام مطالعات طرح جامع این شهر انتخاب شده است، گفت: حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار واحد در این شهر جدید بارگذاری می شود و پس از تصویب طرح جامع و اخذ مصوبه هیأت دولت، اقدامات اولیه اجرا خواهد شد.

عزم دولت برای ایجاد شهر جدید چهارم در اصفهان در حالی است که این استان و به ویژه دشت اصفهان- برخوار که کمشچه در آن واقع است و ایجاد شهر شیخ بهایی در آن طراحی شده، بحرانی ترین دشت از نظر خطر فرونشست در کشور است.

بنا نهادن شهر جدید در زمینی با ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر فرونشست سالانه

در همین ارتباط بهرام نادی عضو هیأت علمی گروه عمران دانشگاه نجف آباد و عضو کارگروه تخصصی فرونشست زمین اصفهان  می گوید: شهر جدید در کمشچه در منطقه ای با نرخ فرونشست ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر در سال قرار است بنا شود و اگر قرار باشد در این منطقه ساخت و سازی صورت گیرد باید با مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری مطابقت داشته باشد.

وی می افزاید: شورای عالی شهرسازی و معماری سال گذشته مصوبه ای داد که بر اساس آن در منطقه ای که فرونشست با نرخ بالا دارد دیگر نباید بارگذاری جدیدی صورت بگیرد؛ از این رو ساخت و ساز در شهر جدید شیخ بهایی مغایر با مقررات شورای عالی شهرسازی و معماری است اما وزارت راه و شهرسازی این مقررات را به دلایلی که نمی دانیم، نادیده می گیرد.

استاد دانشگاه و دکتری عمران و ژئوتکنیک خاطرنشان می کند: باید توجه داشت که حتی بر اثر فرونشست دشت اصفهان- برخوار سازه های جدید بتُنی که در مناطق هفت و هشت شهرداری واقع در شمال شهر اصفهان ساخته شدند، چرخیده و تعداد این ساختمان ها کم نیست.

چالش تأمین آب آشامیدنی و بهداشت برای شهر جدید چهارم اصفهان

بجز مساله فرونشست زمین، تأمین آب آشامیدنی و بهداشت برای شهر جدید چهارم و نهضت ملی مسکن اصفهان چالشی جدی است که در این زمینه نیز نگرانی هایی وجود دارد. نادی در این باره می گوید: راه و شهرسازی بیش از ۳۰ هزار واحد مسکونی را در منطقه ای بارگذاری می کند که مقررات ملی برای آن وجود ندارد؛ از سوی دیگر به ازای هر بارگذاری که مثل مسکن ملی بهارستان، فولادشهر و مجلسی انجام می شود، مصارف بیشتری در اصفهان ایجاد می کنیم زیرا هم برای تولید مصالح و هم برای افرادی که ساکن هستند، آب لازم است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در پاسخ به ما می گویند مردم به مسکن نیاز دارند اما لازم است به این مسئله پرداخته شود که منبع تأمین آب آنها از کجاست؟

وی تصریح می کند: همانگونه که تأمین منابع مالی برای ساخت و ساز اهمیت دارد، منابع آب و انرژی نیز مهم است و باید مشخص شود که از کجا تأمین خواهد شد؟! منابع آبی بالادست محدود است و نمی توان بارگذاری کرد زیرا زمانیکه بالادست و پایین دست زاینده رود بارگذاری انجام می شود، نتیجه آن می شود خشکی تالاب گاوخونی و رودخانه زاینده رود و گردوغبار و شهری که دیگر نمی شود در آن زندگی کرد و این نتیجه توسعه ناپایدار است.

عضو کارگروه تخصصی فرونشست اصفهان با بیان اینکه طی سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بر اساس مطالعات انجام شده نرخ فرونشست زمین در دشت اصفهان- برخوار به طور متوسط بین ۱۵ تا ۱۸ سانتیمتر بوده است، می گوید: نرخ فرونشست زمین در مسکن مهر و مسکن ملی فولادشهر کم است و سازه ها آنجا آسیب نمی بینند اما نباید فراموش کرد به ازای هر بارگذاری جدید با توجه به منبع آب محدود سطحی، به منابع آب زیرزمینی فشار وارد می شود زیرا کسری را از این منابع تأمین می کنند و این یعنی سال به سال آب زیرزمینی کم می شود و فرونشست ادامه می یابد؛ یک منطقه در حال آباد شدن است و جای دیگر در مناطق فرونشستی مانند آثار تاریخی شهر اصفهان آسیب می بیند و نابود می شود.

وی می افزاید: با وجود اینکه مسکن ملی فولاد شهر و بهارستان در منطقه فرونشست با نرخ پایین است اما بارگذاری جدید بر شهر اصفهان اثرات سو می گذارد؛ در بازدیدی که به تازگی از مدرسه ناصریه و مسجد جامع عباسی داشتم، مشاهده کردم که گنبد این مسجد ترک خورده و ستون های مسجد چرخیده است و این مسائل را نمی توان نادیده گرفت.

باید با فرونشست مقابله مهندسی و فنی شود

اما علیرضا قاری قرآن مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان معتقد است با پدیده فرونشست باید مقابله مهندسی و فنی شود.

وی می گوید: فرونشست زمین در شهر اصفهان و اطراف آن پدیده ای غیرقابل انکار است و به دلیل برداشت آب و تخلیه سفره های زیرزمینی این دیار رخ داده است.

مدیرکل راه و شهرسازی استان اصفهان با بیان اینکه فرونشست زمین پدیده ای فنی است و باید با آن مقابله مهندسی و فنی داشت، می افزاید: در کشوری زندگی می کنیم که گسل های زیادی دارد، نمی توانیم بگوئیم چون گسل وجود دارد ساخت و ساز را باید تعطیل کنیم اما در مقابل این پدیده، باید فنی عمل کرد و طراحی ساختمان ها به گونه ای باشد که اگر زلزله شد، خراب نشود.

قاری قرآن با بیان اینکه با فرونشست نمی توان مستقیم برخورد کرد، تصریح می کند: درباره این پدیده همه ملزم به رعایت هستند و قطعاً سیاست های کشور باید به گونه ای باشد که فرونشست توسعه نیابد و شرایط آن پیچیده تر نشود.

قاری قرآن خاطرنشان می کند: ارزیابی مخاطرات امروز به عنوان دستورالعمل پروژه هایی است که در زون های (مناطق) فرونشست قرار می گیرند و بنا بر مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری استعلام در خصوص فرونشست در طرح ها لحاظ می شود و باید با آن مقابله مهندسی و فنی کرد.

پیش از این سید رضا مرتضوی استاندار اصفهان نیز در پاسخ به نگرانی ها در خصوص فرونشست کمشچه و ایجاد شهر شیخ بهایی در جمع خبرنگاران گفت که متقاضیان مسکن جزو افرادی هستند که باید در شهرستان اصفهان برای آن ها جانمایی کنیم. در این راستا از گذشته های دور مطالعاتی برای شهر چهارم اصفهان در محور کمشچه مطرح بوده و در حال حاضر مطالعات تکمیلی در حال انجام است، کارشناسان باید موضوعات تخصصی را بررسی کنند و در این خصوص نباید به شایعات توجه کرد.

با جدی شدن موضوع ایجاد شهر جدید شیخ بهایی علی رغم نگرانی ها برای وضعیت فرونشست منطقه محل احداث آن، منابع تأمین آب این شهر نیز در هاله ای از ابهام است.

طی هفته های اخیر مهران زینلیان معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اصفهان با اشاره به آغاز خط دوم پروژه طرح انتقال آب دریای عمان به اصفهان گفته بود که در آینده از این آب برای تأمین مصارف صنعتی، کشاورزی و شرب استفاده خواهد شد.

موضوعی که با توجه به قرارگیری مخزن آب کمشچه در مسیر خط لوله دریای عمان به اصفهان به نظر می رسد احتمالاً قرار است تأمین آب شرب شهر جدید از محل انتقال آب دریا صورت گیرد. آبی که برای شیرین سازی و انتقال با نرخ ارز فعلی هر مترمکعب ۲۰۰ هزار تومان هزینه دارد و به اعتقاد کارشناسان مصرف این آب جز در بخش صنایع توجیه اقتصادی نخواهد داشت.