◄ کاهش ۱۳۰ کیلومتری مسیر اصفهان–شیراز با حفظ زیستگاه های کلاه قاضی

با وجود سال ها بحث و جدل میان مسئولان عمرانی و فعالان محیط زیست، سرنوشت عبور آزادراه کنارگذر شرقی اصفهان (اصفهان–شیراز) از محدوده پارک ملی کلاه قاضی وارد مرحله تازه ای شده است. شورای عالی محیط زیست پس از بررسی های طولانی، با اجرای این طرح به روش تونل–ترانشه موافقت کرده؛ تصمیمی که تلاش دارد تعادلی میان توسعه زیرساختی و حفاظت از اکوسیستم های ارزشمند برقرار کند.

به گزارش تین نیوز، پارک ملی کلاه قاضی یکی از بکرترین زیستگاه های ایران و پناهگاه گونه هایی همچون کل و بز وحشی است. عبور مستقیم آزادراه از این محدوده می توانست باعث تکه تکه شدن زیستگاه، افزایش تلفات جاده ای حیات وحش، آلودگی صوتی و نوری، و تغییرات جدی در الگوی مهاجرت جانوران شود. همین موضوع، مخالفت جدی فعالان محیط زیست را در پی داشت و در نهایت سازمان حفاظت محیط زیست در سال ۱۴۰۰ عبور آزادراه از داخل پارک را غیرقابل اجرا اعلام کرد.

راهکار تونل–ترانشه

با این حال، اصرار مسئولان استانی بر اجرای طرح، منجر به ارائه گزینه ای میانه شد: تونل–ترانشه . در این روش، بخش هایی از مسیر در قالب تونل زیرزمینی و بخش هایی به صورت ترانشه (برش زمین و عبور جاده در عمق) ساخته می شود. مزیت این شیوه آن است که زیستگاه سطحی تا حد زیادی دست نخورده باقی می ماند و امکان تداوم مسیرهای طبیعی حرکت گونه ها فراهم می شود.

طبق مصوبه شورای عالی محیط زیست، در قطعه سوم آزادراه حدود ۶۰ متر تونل در هر باند رفت و برگشت احداث خواهد شد. همچنین مسیر از داخل پارک عقب نشینی کرده و در مرزهای آن اجرا می شود تا زیستگاه های حساس حداقل آسیب را ببینند.

تمهیدات حفاظتی

به گفته داریوش گل علیزاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، اجرای پروژه با الزامات سخت گیرانه ای همراه است:

• ایجاد زیرگذرهای ویژه حیات وحش برای عبور ایمن کل و بز

• فنس کشی حاشیه مسیر برای کاهش برخورد خودروها با جانوران

• افزایش گشت های حفاظتی و نصب دوربین های پایش در منطقه

• طراحی مسیرهای ایمن جایگزین برای حذف جاده های خاکی قدیمی که در گذشته عامل تصادفات بوده اند

• اختصاص ۲۵ میلیارد تومان بودجه از سوی وزارت راه و شهرسازی برای اقدامات حفاظتی و نظارتی

وی همچنین هشدار داده است که هرگونه تخلف از این الزامات با پیگیری قانونی روبه رو خواهد شد.

مزایای توسعه ای آزادراه

از منظر توسعه ای، این آزادراه یکی از مهم ترین پروژه های ملی محسوب می شود. طبق برآوردها:

• مسیر اصفهان به شیراز حدود ۱۳۰ کیلومتر کوتاه تر می شود.

• سالانه میلیون ها لیتر در مصرف سوخت صرفه جویی خواهد شد.

• به تبع آن، میزان انتشار گازهای گلخانه ای کاهش می یابد.

• مسیر جدید باعث کاهش ترافیک، ارتقای ایمنی سفر و کاهش تلفات جاده ای خواهد شد.

اگرچه اجرای روش تونل–ترانشه به عنوان راهکاری پایدارتر پذیرفته شده، اما کارشناسان تأکید می کنند که اجرای دقیق و نظارت مستمر کلید موفقیت این طرح است. کوچک ترین سهل انگاری می تواند دستاوردهای زیست محیطی آن را زیر سؤال ببرد و پارک ملی کلاه قاضی را با تهدیدات جدی مواجه سازد.

اکنون همه نگاه ها به مصوبه نهایی شورای برنامه ریزی استان و روند اجرایی پروژه دوخته شده است. اگر این آزادراه با رعایت کامل ملاحظات زیست محیطی به بهره برداری برسد، می تواند نمونه ای از توسعه پایدار در کشور باشد؛ الگویی که نشان دهد هم می توان پروژه های ملی را پیش برد و هم تنوع زیستی ارزشمند ایران را حفظ کرد.