اصلاح ترافیکی مقابل پایانه کاوه، تلاش استراتژیک برای حل معضل ترافیک اصفهان

طرح آزمایشی ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه کاوه، تلاشی استراتژیک برای حل یکی از قدیمی ترین معضلات ترافیکی اصفهان محسوب می شود؛ طرحی که اگرچه هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد اما توانسته است بخشی از اهداف خود را محقق کند.

به گزارش تین نیوز،  سال ها محور مقابل پایانه کاوه اصفهان برای بسیاری از شهروندان و مسافران مترادف با ترافیک سنگین و انتظارهای طولانی در خودرو بود؛ در واپسین روزهای مرداد سال جاری طرحی آزمایشی با مطالعاتی دقیق برای ساماندهی ترافیک این محدوده اجرا شده است، اما هنوز نتایج آن مشخص نیست و اینکه آیا این طرح دوام خواهد آورد؟

پایانه مسافربری کاوه به عنوان یکی از اصلی ترین مبادی ورودی و خروجی اصفهان در دهه های گذشته همواره با معضل ترافیک سنگین و بی نظمی گسترده در محدوده پیرامونی خود روبه رو بوده است؛ موضوعی که نه تنها گلایه های مکرر شهروندان شمال اصفهان را به دنبال داشت، بلکه مدیریت شهری نیز بارها آن را یکی از نقاط بحرانی شبکه حمل ونقل اصفهان معرفی کرده است؛ هم اکنون شهرداری اصفهان با اجرای یک طرح آزمایشی ساماندهی ترافیک در این محدوده تلاش دارد تا به این گره دیرینه پایان دهد.

اجرای طرح آزمایشی ترافیکی از بیست وهشتم مرداد سال جاری کلید خورده و با هدف کاهش توقف های بی مورد خودروها، رفع تداخل حرکتی وسایل نقلیه و ایجاد جریان روان ترافیک در محور مقابل پایانه کاوه در حال پیگیری است.

مطالعات جامع محور خیابان کاوه که نیمه دوم سال ۱۴۰۳ انجام شد، نشان می دهد حدود ۹۰ درصد ترددهای مقابل پایانه عبوری است و تنها ۱۰ درصد از خودروها، اعم از سواری یا اتوبوس، ارتباط مستقیم با پایانه دارند که همین آمار ضرورت طراحی مداخله ای هدفمند را بیش از پیش آشکار کرد.

طرح ساماندهی مقابل پایانه کاوه صرفاً به نصب نیوجرسی محدود نبوده، بلکه شامل هشت گام عملیاتی است که یکی از مهم ترین اقدامات آن، رایگان شدن ۱۰ دقیقه ای پارکینگ پایانه کاوه به منظور کاهش توقف های بی مورد در حاشیه خیابان و هدایت خودروها به فضای داخلی پایانه است و این اقدام علاوه بر کاهش مزاحمت های ترافیکی، می تواند نظم بیشتری در ورودی و خروجی پایانه ایجاد کند.

با توجه به حجم بالای تردد روزانه بین ۵۰ تا ۶۰ هزار خودرو در روزهای کاری و حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار خودرو در روزهای تعطیل مدیریت شهری در تعامل با پلیس راهور، سازمان پایانه ها و شهرداری منطقه ۸ به دنبال اجرای رویکردی جامع است و بر اساس آمار در اوج صبحگاهی (۰۷:۰۰ تا ۰۸:۰۰) بیش از ۴۰۰۰ وسیله نقلیه در هر ساعت از مقابل پایانه عبور می کنند که این تراکم تا ساعات پایانی شب نیز با نوسان ادامه دارد.

یکی از عوامل تشدیدکننده وضعیت ترافیکی محدوده، حضور هم زمان هشت خط اتوبوس واحد شهری و پنج خط برون شهری است که تقریباً هر ۴۵ ثانیه یک اتوبوس در این محدوده توقف یا عبور می کند و این شرایط موجب می شد که اتوبوس ها نتوانند در ایستگاه های مشخص توقف کنند و گاهی مجبور به ایستادن در میانه خیابان شوند؛ اقدامی که علاوه بر کاهش ایمنی، به ایجاد گره های جدید ترافیکی منجر می شد.

مطالعات نشان داده است جداسازی جریان ترافیک عبوری از جریان ترددهای مرتبط با پایانه، می تواند بخش مهمی از مشکل را رفع کند و به همین دلیل، کانالیزه کردن حرکت خودروها از طریق نیوجرسی و بولارد در دستور کار قرار گرفته است.

اجرای طرح آزمایشی ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه مسافربری کاوه در روزهای اخیر بازتاب های متفاوتی میان شهروندان داشته است و بسیاری از مردم به ویژه ساکنان شمال اصفهان که سال ها با مشکل گره های ترافیکی و توقف های بی مورد خودروها در این محدوده دست وپنجه نرم می کردند، از تغییرات ایجاد شده ابراز رضایت می کنند و معتقدند این طرح توانسته است تا حدی نظم و آرامش را به محدوده بازگرداند.

شهروندان درباره اجرای طرح ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه کاوه چه می گویند؟

شماری از رانندگان تاکسی و خودروهای شخصی به خبرنگار ایمنا اظهار می کنند: یکی از نقاط قوت طرح، رایگان شدن ۱۰ دقیقه نخست پارکینگ پایانه کاوه است؛ این اقدام موجب شده خودروهایی که برای سوار یا پیاده کردن مسافر توقف می کردند، به جای ایجاد مزاحمت در حاشیه خیابان، وارد محوطه پایانه شوند و اگر نتایج مثبت این اقدام تثبیت شود، می توان همین الگو را در دیگر مبادی پرتردد شهر همچون پایانه صفه و میدان آزادی نیز اجرا کرد.

احمدرضا، مشهودی از مسافران این پایانه اجرای طرح را مثبت ارزیابی می کند و به خبرنگار ایمنا می گوید: در روزهای گذشته، ورود و خروج اتوبوس ها با نظم بیشتری انجام شده و خبری از توقف ناگهانی آن ها در میانه خیابان نیست، اما مسیرهای ایمن تری برای پیاده روی و عبور مسافران در مقابل پایانه باید طراحی شود تا از عبورهای ناگهانی و خطرآفرین جلوگیری شود.

سهراب پیرمرادی از کسبه خیابان کاوه اظهار می کند: در ساعات پرتردد، میزان ازدحام و تنش ترافیکی در مقابل منازل و مغازه ها کاهش یافته و رفت وآمد به ویژه برای عابران پیاده ایمن تر شده است؛ بخشی از ناهماهنگی های روزهای نخست به دلیل بی اطلاعی رانندگان از تغییرات بود که نصب تابلوهای راهنما یا استفاده از رسانه ها شرایط را بهبود بخشید.

مریم تقی پور از اهالی محله گلستان می گوید: اگر تعداد خطوط و سرویس های اتوبوس در ساعات اوج تردد افزایش یابد، حجم استفاده از خودروهای شخصی کمتر خواهد شد و اثرات طرح بیشتر نمایان می شود.

از همان روزهای نخست اجرای طرح، بازخوردهای متفاوتی از سوی شهروندان دریافت شده است؛ برخی معتقدند شرایط بهتر و روان تر شده و برخی دیگر اجرای طرح را عامل تشدید مشکلات می دانند، اما مسئولان شهری ملاک اصلی تصمیم گیری را داده های کمی و عینی می دانند؛ داده هایی که از طریق سامانه های آنلاین، دوربین های نظارت تصویری و حتی تحلیل های ترافیکی گوگل استخراج می شود و تغییرات حجم ترافیک، میزان تأخیر و شاخص های ایمنی را به صورت دقیق نشان می دهد.

شهرداری اصفهان با تأکید بر ماهیت آزمایشی طرح، از شهروندان خواسته است نظرات و پیشنهادهای خود را از طریق سامانه ۱۳۷ ثبت کنند تا این بازخوردها در تکمیل و اصلاح طرح مورد استفاده قرار گیرد؛ این رویکرد نشان می دهد مدیریت شهری تلاش دارد تصمیم نهایی برای اجرای کامل یا اصلاحی طرح را با مشارکت مستقیم مردم اتخاذ کند.

اجرای طرح آزمایشی ساماندهی ترافیک مقابل پایانه کاوه اصفهان؛ کاهش گره های ترافیکی یا ایجاد چالش جدید؟

جمشید لقایی، مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان با اشاره به وضعیت محور کاوه و اجرای طرح جدید ساماندهی ترافیک در این محدوده به خبرنگار ایمنا اظهار می کند: مطالعات مربوط به این طرح از اواسط سال گذشته آغاز شد.

وی ادامه می دهد: محور کاوه همواره با مشکلات جدی ترافیکی و مدیریتی به ویژه در محدوده پایانه مسافربری کاوه روبه رو بوده است؛ فضایی که هم در بخش بیرونی و تأثیرات ترافیکی و هم در فضای داخلی و طراحی مسیر پیاده شدن مسافران نیازمند بازنگری جدی بود.

مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می کند: شهروندان بارها گلایه داشتند که مقابل پایانه کاوه همواره گره ترافیکی سنگینی وجود دارد و این مشکل در حالی بروز می کرد که معبر در این محدوده عرض قابل توجهی داشت، اما به دلیل توقف خودروهای مختلف، اعم از تاکسی ها، اتوبوس ها و خودروهای شخصی که برای سوار یا پیاده کردن مسافر توقف می کردند، بی نظمی گسترده ای شکل می گرفت.

لقایی می گوید: این شرایط موجب می شد اتوبوس ها نیز نتوانند در ایستگاه های تعیین شده توقف کنند و بعضاً مجبور بودند در میانه خیابان بایستند؛ اقدامی که هم ناایمن بود و هم خود عاملی برای ایجاد گره های ترافیکی جدید به شمار می رفت.

وی اضافه می کند: پایانه کاوه به عنوان یکی از اصلی ترین مبادی ورودی و خروجی اصفهان، روزانه حجم بالایی از ترددها را به خود اختصاص می دهد.

مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می کند: در مقابل این پایانه، هشت خط اتوبوس درون شهری و پنج خط برون شهری از شهرهایی همچون گز، برخوار و شاهین شهر توقف دارند و به طور میانگین هر ۴۵ ثانیه یک اتوبوس در این محدوده توقف می کند و سپس حرکت خود را ادامه می دهد که چنین تراکمی طبیعتاً بر حجم و کیفیت ترافیک اثر مستقیم دارد.

لقایی با اشاره به اقداماتی که پیش تر برای مدیریت این شرایط انجام شده بود، می گوید: مدتی از ظرفیت نیروی پلیس راهور برای اعمال محدودیت و نظم بخشی به این محدوده استفاده شد، همچنین خودروی ثبت تخلفی که توسط سازمان پایانه های مسافربری شهرداری اصفهان تهیه شده بود در این محل به گردش درآمد. این اقدامات تا حدی شرایط را بهبود بخشید، اما مشکل به صورت اساسی حل نشد.

وی با اشاره به نتایج مطالعات انجام شده از مهر سال گذشته بیان می کند: بررسی ها نشان داد حدود ۹۰ درصد ترافیک عبوری از شمال به جنوب محور کاوه صرفاً در مسیر مستقیم حرکت می کنند و تنها ۱۰ درصد از وسایل نقلیه در مقابل پایانه کاوه برای سوار و پیاده کردن مسافر متوقف می شوند.

مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تصریح می کند: همین آمار نشان داد که با جداسازی این جریان ها و کانالیزه کردن حرکت خودروها از طریق ابزارهایی همچون نیوجرسی و بولارد می توان بخشی از مشکل را برطرف کرد.

لقایی می گوید: بر اساس این نتایج طرحی برای ساماندهی ترافیک مقابل پایانه کاوه تعریف و از حدود دو هفته پیش اجرای آن آغاز شد؛ این طرح به طور آزمایشی به مدت دو تا سه ماه فعال خواهد بود و در این مدت بازخوردها و نتایج آن مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت.

وی ادامه می دهد: هدف اصلی این طرح کاهش تأخیر حرکت مردم در شبکه معابر شهری است؛ همان گونه که در طرح های مشابه در محورهای دیگر شهر همچون خیابان های فردوسی، موحدیان، سیدعلی خان، فلسطین و آمادگاه تجربه شد، تغییر در الگوی حرکتی شهروندان هرچند ممکن است در ابتدا با نارضایتی بخشی از افراد همراه باشد، اما در مجموع با کاهش زمان سفر و بهبود جریان ترافیک، دستاوردهای مثبتی به دنبال خواهد داشت.

مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می کند: تجربه های گذشته نشان داده است هر تغییری در شبکه معابر، گروهی از شهروندان را راضی و گروهی دیگر را ناراضی می کند.

لقایی می گوید: ممکن است تغییر مسیر یک خط اتوبوس برای ۱۰۰ نفر ایجاد نارضایتی کند، اما در عوض هزار نفر دیگر از دسترسی جدیدی بهره مند شوند و در چنین شرایطی مهم ترین ملاک، داده های کمی و عددی است که از میزان تأخیر، حجم ترافیک و شاخص های ایمنی به دست می آید.

وی اضافه می کند: در حال حاضر هم بازخوردهای مثبت و هم منفی از سوی شهروندان دریافت کرده ایم و برخی معتقدند وضعیت بهتر شده و برخی دیگر آن را بدتر از قبل می دانند، اما ملاک اصلی تصمیم گیری، داده های کمی استخراج شده از سامانه های آنلاین، دوربین های نظارت تصویری و داده های گوگل است.

مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می کند: این داده ها به ما نشان خواهد داد که میزان تأخیر و حجم ترافیک در روزهای مشابه پیش و پس از اجرای طرح چه تغییری کرده است.

لقایی می گوید: برداشت ها نشان می دهد در بعضی روزها شرایط نسبت به گذشته بهتر شده است و در برخی روزها بدتر و معمولاً در روزهای ابتدایی اجرای طرح، شرایط دچار آشفتگی می شود، زیرا رانندگان به تغییرات عادت ندارند، اما با گذشت زمان و پایدار شدن شرایط، می توان به نتایج دقیق تر دست یافت.

وی ادامه می دهد: گاهی ممکن است یک تغییر هرچند از نظر کاهش تأخیر مفید باشد، اما مشکلات دیگری ایجاد کند؛ به طور مثال اگر این تغییر به افزایش حوادث و کاهش ایمنی منجر شود، اولویت بازگشت به وضعیت قبلی بیشتر خواهد بود؛ بنابراین علاوه بر شاخص های کمی مرتبط با زمان سفر، موضوع ایمنی و امنیت تردد نیز به طور جدی مدنظر قرار دارد.

مدیرکل مطالعات و برنامه ریزی معاونت حمل ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان اظهار می کند: بررسی ها همچنان ادامه دارد و تا دست یابی به شرایط پایدار، جمع بندی نهایی ممکن نیست، اما قطعاً گزارش کامل از نتایج این طرح به شهروندان ارائه خواهد شد و بر اساس داده های دقیق و تحلیل های علمی مشخص خواهد شد که آیا این طرح باید تثبیت، اصلاح یا جمع آوری شود.

سیاست گذاری صحیح و اجرای علمی طرح های ترافیکی، کلید دستیابی به حمل ونقل پایدار شهری است

فرهاد حدادی، دکترای برنامه ریزی حمل ونقل با اشاره به چالش ها و الزامات مدیریت شهری در حوزه حمل ونقل و ترافیک به خبرنگار ایمنا اظهار می کند: رشد روزافزون شهرنشینی در ایران، مشکلات گسترده ای را به ویژه در زمینه حمل ونقل و ترافیک به وجود آورده است و برای رفع این مشکلات لازم است سیاست ها و برنامه هایی جامع و دقیق توسط نهادهای تصمیم گیرنده تدوین و اجرا شود، زیرا هرگونه اقدام عملی در حوزه مدیریت حمل ونقل باید مبتنی بر تدابیر کلان و تصمیمات قانونی باشد.

وی با اشاره به نقش سیاست های کلان در هدایت مدیریت شهری ادامه می دهد: سیاست های کلان نقش بی بدیلی در جهت دهی به فعالیت مدیران و کارشناسان حوزه حمل ونقل شهری دارند و علاوه بر این، هرگونه تخصیص منابع انسانی و مالی نیز باید بر اساس همین سیاست ها صورت گیرد تا کارایی و بهره وری افزایش یابد.

دکترای برنامه ریزی حمل ونقل با اشاره به جایگاه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور تصریح می کند: این شورا که بر اساس قانون مصوب مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۲ تشکیل شد، یکی از مهم ترین نهادهای تخصصی در حوزه حمل ونقل شهری است و مسئولیت آن با وزارت کشور بوده و ۱۵ نهاد اصلی مرتبط با حوزه حمل ونقل در آن عضویت دارند و نقش این شورا در هماهنگی، سیاست گذاری و هدایت کلان پروژه های ترافیکی و حمل ونقلی بسیار حیاتی است.

حدادی با بیان اینکه حتی بهترین زیرساخت های سخت افزاری بدون مقررات و سیاست های صحیح نتیجه مطلوبی نخواهند داشت، می گوید: مقررات و سیاست های اجرایی، پایه بهره گیری درست از زیرساخت ها هستند و نمونه های بسیاری از ناکارآمدی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران مشاهده می شود؛ کشورهایی که با محدودیت منابع مالی روبه رو هستند، اما به دلیل نبود سیاست های اجرایی مناسب، از امکانات موجود به خوبی استفاده نمی کنند، در حالی که کشورهای توسعه یافته با وجود منابع مالی فراوان، با هوشمندی و برنامه ریزی درست، نتایج بسیار مطلوب تری در حوزه حمل ونقل به دست می آورند.

دکترای برنامه ریزی حمل ونقل خاطرنشان می کند: هر اقدام توسعه ای در حوزه حمل ونقل، اثرات گسترده ای بر محیط طبیعی و اجتماعی شهر دارد و در بسیاری از پروژه ها تنها به جنبه های فنی و فیزیکی توجه می شود و اثرات اجتماعی آن کمتر مورد بررسی قرار می گیرد، در حالی که موضوعاتی همچون تصادفات، کیفیت زندگی و امنیت شهروندان آن قدر اهمیت دارد که غفلت از آن می تواند منجر به شکست یا بلااستفاده ماندن پروژه ها شود.

حدادی با اشاره به ضرورت بررسی علمی اثرات طرح های ترافیکی می گوید: اجرای پروژه هایی همچون احداث بزرگراه ها، زیرگذرها و روگذرها اگر بدون توجه به مطالعات اجتماعی و ترافیکی انجام شود، علاوه بر تحمیل هزینه های هنگفت و اتلاف زمان، لزوماً موجب کاهش تصادفات و حوادث رانندگی نخواهد شد.

وی ادامه می دهد: در حالی که طرح های ترافیکی به عنوان ابزار کنترلی می توانند به طور چشمگیری تخلفات رانندگی و میزان تصادفات را کاهش دهند، به شرطی که بر اساس شرایط واقعی و رفتارهای رانندگان طراحی و اجرا شوند.

دکترای برنامه ریزی حمل ونقل با اشاره به نتایج مطالعات میدانی در ایران تاکید می کند: بررسی ها نشان می دهد اجرای طرح های ترافیکی همچون تعریض راه یا احداث زیرگذر و روگذر، اثرات متفاوتی بر شاخص های تصادفات و تخلفات دارد و به طور مثال، در شاخص علت تصادفات، بیشترین کاهش مربوط به انحراف به چپ بوده است، اما در مقابل، تخطی از سرعت غیرمجاز در برخی محورها افزایش یافته است، همچنین اجرای این طرح ها موجب کاهش تصادفات فوتی و خسارتی شده، اما از سوی دیگر در برخی موارد موجب افزایش تصادفات جرحی شده است.

حدادی می گوید: شاخص های مربوط به تخلفات نشان می دهد که پس از اجرای طرح های ترافیکی، تخلفات سرعت غیرمجاز افزایش یافته، در حالی که تخلفات مربوط به انحراف به چپ و عدم توجه به جلو کاهش یافته است و این نتایج نشان می دهد که برخی از طرح ها اثر مثبت داشته اند، اما در بعضی شاخص ها معناداری قابل توجهی بین قبل و بعد از اجرا دیده نمی شود.

وی با تأکید بر لزوم اجرای آزمایشی طرح ها پیش از بهره برداری رسمی اظهار می کند: پیشنهاد می شود برای جلوگیری از اتلاف منابع مالی و زمانی، طرح های ترافیکی پیش از اجرا به صورت آزمایشی و حداقل به مدت یک سال به اجرا گذاشته شوند تا نقاط ضعف و قوت آن ها شناسایی شود.

دکترای برنامه ریزی حمل ونقل تصریح می کند: یکی دیگر از پیشنهادهای مهم، اخذ نظر شهروندان، کسبه محلی، کارشناسان پلیس و اساتید دانشگاه پیش از اجرای هرگونه طرح ترافیکی است و مشارکت ذی نفعان می تواند از بروز مشکلات پس از اجرا جلوگیری کند و مانع شکست پروژه ها شود.

حدادی خاطرنشان می کند: حمل ونقل شهری به عنوان زیرساخت اصلی توسعه شهرها، نیازمند سیاست گذاری صحیح، برنامه ریزی دقیق و هماهنگی بین دستگاه های مختلف است و تنها در این صورت می توان به حمل ونقل پایدار و کارآمد دست یافت؛ حمل ونقلی که ضمن ارتقای کیفیت زندگی، موجب کاهش آلودگی هوا، کاهش تخلفات رانندگی، افزایش ایمنی و بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی شهروندان شود.

بررسی داده های ترافیکی، بازخوردهای مردمی و تجربه های مشابه در دیگر محورهای شهری نشان خواهد داد که آیا این اقدام می تواند به عنوان الگویی پایدار در سایر نقاط پرتردد شهر نیز اجرا شود یا خیر و هم اکنون باید منتظر ماند و دید آیا این مداخله هوشمندانه و مرحله ای در نهایت به کاهش چشمگیر گره های ترافیکی پایانه کاوه منجر خواهد شد یا آنکه به اصلاحات اساسی تری نیاز خواهد داشت.

مجموعه بازخوردهای شهروندان نشان می دهد که اجرای طرح آزمایشی ساماندهی ترافیکی مقابل پایانه کاوه، باوجود بعضی چالش های اولیه، توانسته است نظر مثبت بخش قابل توجهی از شهروندان را جلب کند و آن ها امیدوارند مدیریت شهری با بهره گیری از داده های دقیق و نظرات مردمی، اصلاحات لازم را اعمال کرده و این تجربه موفق را به الگویی پایدار برای سایر نقاط پرترافیک شهر تبدیل کند.