«پیشکسوتان دریا» فراموش شدگان تاریخ!

هر قشری از جامعه، با پیشکسوتان خود گرامی داشته می شود. اکرام بزرگانی که سال های سال عمر خود را صرف یک حرفه و فعالیت کرده اند و اکنون به دلیل کهولت سن، گوشه نشین شده اند، نماد مهمی برای شناخت شخصیت یک صنف و حرفه هستند. این نماد نشان می دهد که یک جامعه به خود و نسل های خود چقدر اهمیت می دهد و چقدر به آن ها ارج می نهد.
به گزارش تین  نیوز به نقل از  اقتصاد سرآمد، نکته دارای اهمیت دیگر این است که از این موضوع و جایگاه چه میزان توسط خود شخصیت برداشت می شود؟ بی واهمه و به سادگی می توان گفت جامعه ای که به پیشکسوتان خود شخصیت ندهد و به آن ها احترام نگذارد، جامعه ای است عقب مانده از شاخص های توسعه که برای خود نیز جایگاه و شخصیت متعالی قائل نخواهد بود. 

پیشکسوتان جامعه دریایی
جامعه دریایی ایران، یک جامعه بزرگ است و ابعاد گوناگون صنفی و صنعتی در برمی گیرد. از نظر تاریخی، طول عمر بالایی دارد و از نظر کمی، گستردگی قابل توجه و از نظر جمعیتی، میلیون ها نفر را در برمی گیرد و به خودی خود یک خانواده بزرگ است، اما این جامعه که از نظر کمی و شاخص های عددی بزرگ است، در نظرگاه توجه سامان یافته به پیشکسوتان دریایی ضعیف و فقیر است. اتفاق هایی به صورت پراکنده و بخشی گاهی صورت می گیرد تا از مقام شامخ پیشکسوتان خود یادی کنند؛ اما این یک اتفاق سطحی و مقطعی و زودگذر است و متاسفانه هیچ متولی مشخصی نیست که این قشر خاص و فرهیخته و اثرگذار را مدنظر قرار دهد و به طور سامان یافته و هدفمند در شعاع ملی، اقدامات موثری برای ارتقای منزلت و پایگاه اجتماعی آن ها بردارد. اصولا این پیشکسوتان شناسایی نشده اند و هیچ سامانه ای برای تشخیص و تشخص آن ها وجود خارجی ندارد. 

آثار اجتماعی پیشکسوتان
بررسی ها نشان می دهد که در بسیاری از منابع پژوهشی، برای پیشکسوتان در تمامی جوامع، آثار و ویژگی های متعددی شماره شده است. برخی از مهم ترین آن ها می توانند در عمل منجربه بازدهی بالای جامعه شوند. مواردی مانند الگوسازی، تبادل تجربه و افزایش انگیزه نسل ها از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. 

الگوسازی توسط پیشکسوتان
پیشکسوتان می توانند سلبریتی حرفه خود باشند، مورد توجه قرار گیرند و برای آیندگان به عنوان یک الگو مسیر کار و زندگی را تعیین کنند. وقتی این الگو نباشد، شبه الگوهای دیگری از حرفه های دیگر جای آن را پر خواهند کرد و به طور طبیعی، نسل ها مسیر انحرافی پیش خواهند گرفت. برای مثال، وقتی یک پزشک به عنوان الگوی پیشرفت و رفاه مطرح می شود، نوجوانان برای آینده خود آن را الگو قرار می دهند. نتیجه این می شود؛ در کشور ایران که تا دهه ۶۰پزشک درجه۳ هندی و پاکستانی وارد می کرد، اکنون در هر خیابان چندساختمان پزشکان دارد! این اثر الگوسازی در یک جامعه را نشان می دهد و همچنان ادامه دارد و به رغم اینکه مردم می دانند جامعه پزشکی اشباع شده و دیگر خبری از آن درآمدهای آنچنانی نیست و رقابت در این حرفه به اوج رسیده است، اما آن تصویر دهه های گذشته، همچنان بر ذهن خانواده ها حک شده و اشتیاق به پزشکی در اوج قرار دارد. 
مردم بیش از هر حرفه دیگر، پزشکان را می شناسند. هرچه شناخت آن ها از حرفه های دریایی کم است، شناخت آن ها از مشاغلی مانند پزشکی و خلبانی و برخی حرفه های دیگر زیاد است. دلیل این است که جامعه دریایی برای خود نه الگوسازی کرده است و نه زمینه سازی فرهنگی که شناخت و سپس اشتیاق به مشاغل دریایی بالا باشد. 
پیشکسوت نقش محوری در این الگوسازی را دارد. ما پزشکان داخلی و خارجی زیادی را می شناسیم، اما از وجود حرفه ای های دریایی خود بی خبر هستیم. پیشکسوتان فراموش شده اند و نتیجه سال های سال عمر آن ها اکنون در بوته فراموشی است که برای همیشه خاموش شود. اینکه برداشت ما از ماحصل یک عمر زحمت و تجربه و دانایی چیست و چه ثمری از این گنج بزرگ به جامعه می رسد، سوالی است که بی پاسخ رها شده است. 

ارتباط و انگیزه نسل ها
پیشکسوتان به مثابه یک پل ارتباطی بین نسل گذشته و آینده هستند. اگر این ارتباط قطع شود، جامعه دچار ضرر و زیان بزرگی خواهد شد. به نظر می رسد در عرصه دریایی کشور، این پل اصلا وجود ندارد و اگر هست، بسیار تنگ و باریک و بی رمق است طوری که نسل ها خیلی اعتماد نمی کنند که از روی آن رد شده و به دنیای جدیدی پای بگذارند. برای بهینه سازی این پل ارتباطی که سازه آن از جنس شور و شعور و معنویت است، در کشور ما کاری نشده است. متولی مشخصی نیست که خطاب به او بگوییم پیشکسوتان عامل انگیزه ورود نسل ها به یک حرفه هستند. کسی نیست که مخاطب مستقیم خود قرار دهیم و بگوییم توجه به پیشکسوت دریایی به معنای توجه به عمق توسعه دریایی کشور است. 

تبادل تجربه 
پیشکسوتان گنج بزرگی از دانایی و توانایی هستند که در قالب تجربه می توانند به دانش بومی افزوده شوند. تاریخ شفاهی که مردم ایران هزاران سال است با آن خو گرفته اند، نقطه مثبتی است تا یک کارآزموده از دانشگاه واقعی و عینی، حاصل ده ها سال تجربه خود را به بدنه فنی و علمی کشور وارد کند و به آن نیرو و تحرک بیشتر بدهد. متاسفانه، راه و روشی برای تبدیل و ترجمه تجربه پیشکسوت به جامعه دریایی وجود ندارد. اقدامات دفعی و مقطعی و محدودی هستند که در نهایت، به نتیجه چشمگیری ختم نمی شوند و بدین سان، انبوهی از تجربه از میان می رود. تجربه ای که از علم بالاتر است. تجربه ای که در کلاس های درس و روش های کلاسیک به دست نمی آید. تجاربی که فقط در عمق کوره کار و تلاش مستقیم و هم نوایی با اقیانوس ها خلق می شود. 

منزلت و پایگاه اجتماعی
پیشکسوتان در هر جامعه از پیشروان ارتقای پایگاه و منزلت اجتماعی هستند. به خوبی جلوداری می کنند و می توانند هویت اجتماعی یک جامعه را به حد اعلا برسانند. این نعمت بزرگ در صنایع دریایی ایران مغفول مانده است. از سرمایه اجتماعی بزرگ و مهمی به نام پیشکسوتان دریایی برای توجه دادن به توسعه دریایی استفاده نشده است. شناسایی، شناساندن و اکرام پیشکسوتان دریایی به مثابه ارج و احترام به تمامی ابعاد و ارکان دریایی کشور است. اما اکنون، این قشر مهم و سرنوشت ساز، نه تنها متولی مشخصی ندارد، بلکه مانند گوشت قربانی تکه تکه شده و در انبوه سازمان های تودرتوی دریایی کشور گم شده اند و هرکدام بخش کوچکی از آن را در اختیار دارند. هیچ نظام و اقدام ملی درباره این قشر موثر طراحی و برنامه ریزی نشده و هم افزایی معناداری رخ نداده است. 

نتیجه گیری
نتیجه این است که ملت ایران نسبت به توسعه دریایی کشور خود اعتنای خاصی ندارند. توجه ندارند که اساسا توسعه دریایی برای آن ها و نسل های آینده چقدر می تواند مهم باشد، زیرا از سرمایه های اجتماعی برای ارتباط و گفت وگو و ایجاد گرایش و علاقه در بین ایرانیان برای انس و الفت با دریا فکری نشده و این خسران بزرگی است.