احیای بندر تجاری آستارا
پس از یک سال و نیم تعطیلی، تردد کشتی در بندر آستارا از سرگرفته شد
بیش از ۱۸ماه بود که بندر تجاری آستار در استان گیلان در حاشیه دریای خزر در اثر انباشت رسوب، از رونق افتاده بود. یک‌سال‌ونیم بود که مسیر عبور کشتی‌ها در این بندر تجاری مهم در شمال کشور دچار انسداد شده بود. طی سال‌های گذشته کارشناسان و فعالان اقتصادی زیادی پیرامون وضعیت بندر تجاری آستارا و اقتصادی بودن آن با توجه به حجم رسوباتی که سالانه درآن انباشت می‌شود، حرف‌وحدیث‌های زیادی مطرح می‌کردند. بااین‌حال، در آخرین روزهای هفته گذشته بود که خبر پهلوگیری موفق یک کشتی تجاری در این بندر در رسانه‌ها منعکس شد.
به گزارش تین نیوز به نقل از اقتصاد سرآمد، بعدازظهر چهارشنبه ۸مردادماه بود که پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی در خبری اعلام کرد که اولین کشتی تجاری از بندر هوسان آذربایجان با موفقیت در اسکله شماره۱ بندر آستارا پهلو گرفته است.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی و فعالان حوزه تجاری انتشار این خبر را به فال نیک گرفته و این رویداد را به عنوان نقطه‌عطفی در احیای فعالیت‌های اقتصادی و تجاری این بندر معرفی می‌کنند.
بندر تجاری آستارا به دلیل موقعیت استراتژیک خود در حاشیه دریای خزر و نزدیکی به مرز جمهوری آذربایجان، نقش مهمی در اقتصاد ایران ایفا می‌کند. این منطقه به عنوان یکی از دروازه‌های اصلی تجارت ایران با کشورهای حوزه قفقاز، روسیه و آسیای‌میانه عمل می‌کند. این بندر در کریدور شمال-جنوب قرار دارد که امکان ترانزیت کالا بین اروپا، آسیای مرکزی و خلیج‌فارس را فراهم می‌سازد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که بندر آستارا به عنوان یک نقطه استراتژیک در مسیرهای تجاری بین‌المللی، نقشی کلیدی در توسعه اقتصاد دریا محور، تقویت روابط تجاری با همسایگان شمالی و افزایش ظرفیت صادرات و واردات ایران ایفا می‌کند.
احیای فعالیت تجاری در بندر آستارا
طی روزهای گذشته بود که سعید رسولی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی اعلام کرد: پس از یک‌سال‌ونیم تعطیلی و انسداد مسیر تردد کشتی‌های تجاری به دلیل انباشت بیش از یک‌میلیون مترمکعب رسوب، نخستین کشتی تجاری با هزار و ۶۰۰تن ظرفیت، حامل مصالح ساختمانی و مواد معدنی، از بندر هوسان جمهوری آذربایجان در اسکله شماره۱ بندر آستارا پهلو گرفت. وی از منع تردد کشتی‌ها در این بندر به دلیل کاهش شدید تراز آب دریای خزر و انباشت رسوب در کانال دسترسی و در پی آن مشکلات قرارداد‌های تجاری از آذرماه سال گذشته خبر داد و افزود: پس از بررسی‌های کارشناسی و تصمیم‌گیری سازمان بنادر و دریانوردی، عملیات رسوب‌زدایی بندرآستارا از فروردین امسال آغاز شد و تاکنون ۱۵۰هزار مترمکعب از این بندر رسوب‌برداری و آماده پهلوگیری کشتی شده است.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه لایروبی بندر آستارا برای تعمیق بیشتر کانال دسترسی همچنان ادامه دارد، گفت: همچنین تخلیه بانک رسوب و افزایش طول موج‌شکن برای جلوگیری از بازگشت رسوب در دستور کار قرار دارد. رسولی با اشاره به اهمیت بنادر شمالی کشور در کریدور شمال-جنوب، گفت: بازگشایی مسیر تردد کشتی‌ها در بندرآستارا سبب توسعه این بندر ، افزایش ظرفیت مبادلات تجاری و حمل‌ونقل کشور در دریای خزر خواهد شد. به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، افزایش حجم تجارت با کشورهای حوزه خزر، توسعه زیرساخت‌های بندری و لجستیکی، جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در طرح‌های دریامحور از مهم‌ترین اهداف توسعه‌ای بنادر شمال کشور است.
تبعات مثبت رونق گرفتن بندر آستارا
بسیاری از کارشناسان معتقدند که بندر آستارا یک حلقه مهم در کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب است. این کریدور با اتصال هند، ایران، جمهوری آذربایجان و روسیه، مسیر کوتاه‌تری برای مبادلات تجاری فراهم می‌کند که به کاهش هزینه‌ها و زمان حمل‌ونقل کمک می‌کند. همچنین این بندر به عنوان دروازه‌ای برای تجارت با کشورهای منطقه اوراسیا و حاشیه دریای خزر، از جمله روسیه، آذربایجان، قزاقستان و گرجستان عمل می‌کند. این امر موجب توسعه تجارت خارجی و تقویت روابط اقتصادی ایران با این کشورها می‌شود. از طرف دیگر، بندر آستارا به عنوان اولین بندر خصوصی ایران شناخته می‌شود و دارای منطقه ویژه اقتصادی است.
این امر به جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ایجاد فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم در منطقه کمک می‌کند.در چنین شرایطی با بهره‌برداری کامل از فازهای توسعه‌ای، ظرفیت تجاری این بندر به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته است. این بندر برای صادرات محصولاتی مانند میوه‌ها و محصولات گلخانه‌ای با استفاده از کانتینرهای یخچالی به کشورهای حاشیه دریای خزر بسیار حائز اهمیت است.
همچنین کالاهای وارداتی شامل غلات(جو و ذرت دامی)، گوشت، روغن و محصولات شیمیایی از طریق این بندر وارد می‌شوند. به باور کارشناسان؛ بندر آستارا نقش حیاتی در رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی در استان گیلان و شمال‌غرب کشور دارد. تکمیل زیرساخت‌های جانبی مانند راه‌های دسترسی و انبارها و همچنین اتصال به شبکه ریلی، به تقویت جایگاه این بندر و توسعه پایدار منطقه کمک می‌کند.
پوست‌اندازی بندر آستارا در سایه مدیریت سازمان بنادر
سازمان بنادر و دریانوردی ایران نقشی کلیدی و حیاتی در احیای بندر تجاری آستارا ایفا می‌کند. این سازمان به عنوان نهاد حاکمیتی مسئول در امور بندری و دریایی، وظیفه دارد تا با برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های زیرساختی، موانع را از سر راه توسعه این بندر بردارد. در این میان بندر آستارا به دلیل موقعیت خاص خود، به شدت دچار رسوب‌گذاری می‌شود که این امر باعث کاهش عمق کانال دسترسی و در نتیجه توقف تردد کشتی‌های با آبخور بالا می‌شود.
سازمان بنادر و دریانوردی با اجرای پروژه‌های لایروبی گسترده، مسیر تردد کشتی‌ها را بازگشایی کرده و عمق لازم برای پهلوگیری کشتی‌های تجاری را فراهم می‌کند. این اقدام مستقیماً به احیای فعالیت‌های تجاری بندر و رونق اقتصادی منطقه منجر می‌شود.سازمان بنادر با تخصیص بودجه و اعتبارات لازم، از اجرای پروژه‌های توسعه‌ای در بندر آستارا پشتیبانی می‌کند. این پشتیبانی‌ها شامل توسعه زیرساخت‌های بندری و لجستیکی، از جمله اسکله‌ها، انبارها و تجهیزات تخلیه و بارگیری می‌شود. علاوه‌بر این، سازمان به صورت مستمر بر عملکرد بندر و پیشرفت پروژه‌ها نظارت دارد تا اطمینان حاصل کند که فعالیت‌ها به صورت کارآمد و طبق برنامه‌ریزی پیش می‌رود.
همچنین سازمان بنادر با تدوین سیاست‌های مناسب، زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بندر آستارا فراهم می‌کند. به عنوان اولین بندر خصوصی ایران، این بندر نیازمند حمایت‌های دولتی برای جذب سرمایه‌های بیشتر است. سازمان بنادر با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مشاوره‌ای، بخش خصوصی را به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه دریامحور ترغیب می‌کند که این امر به افزایش ظرفیت و بهره‌وری بندر کمک می‌کند.
کاهش فشار عملیاتی در بنادر جنوبی
راه‌اندازی مجدد بندر آستارا با توزیع بار تجاری، کاهش فشار عملیاتی و تقویت شبکه ترانزیتی، به بنادر جنوبی ایران کمک می‌کند تا کارایی بیشتری داشته باشند و نقش مکمل در سیستم تجارت ملی ایفا کنند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که راه‌اندازی مجدد و رونق بندر تجاری آستارا می‌تواند تأثیرات مثبتی بر عملکرد بنادر جنوبی ایران(مانند بندرعباس، چابهار و بوشهر) داشته باشد. بنادر جنوبی ایران، به‌ویژه بندرعباس، به دلیل حجم بالای تجارت و ترانزیت، اغلب با تراکم و تأخیر در عملیات مواجه هستند. راه‌اندازی مجدد بندر آستارا با جذب بخشی از جریان تجارت(به‌ویژه با کشورهای شمالی مانند روسیه و قفقاز)، بار عملیاتی بنادر جنوبی را کاهش می‌دهد و کارایی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
در چنین شرایطی با فعال‌ترشدن آستارا، بخشی از کالاهای وارداتی و صادراتی که قبلاً از بنادر جنوبی جابه‌جا می‌شدند، از طریق آستارا منتقل می‌شوند. این امر باعث می‌شود بنادر جنوبی بتوانند تمرکز بیشتری بر تجارت با مناطق دیگر (مثل آسیای‌شرقی یا آفریقا) داشته باشند.
بندر آستارا به دلیل نزدیکی به بازارهای شمالی، هزینه و زمان حمل‌ونقل برای تجارت با کشورهای حوزه خزر و قفقاز را کاهش می‌دهد. این امر فشار هزینه‌ای بر بنادر جنوبی را کم کرده و منابع لجستیکی را برای مسیرهای طولانی‌تر آزاد می‌کند. از طرف دیگر، با کاهش تراکم و بهبود زیرساخت‌ها در بنادر جنوبی به دلیل توزیع بار با آستارا، این بنادر می‌توانند خدمات بهتری ارائه دهند، زمان انتظار کشتی‌ها را کاهش دهند و در نتیجه جذابیت بیشتری برای تجار بین‌المللی پیدا کنند. همچنین فعال‌شدن آستارا به ایران کمک می‌کند تا وابستگی خود به بنادر جنوبی را کاهش دهد. این تنوع‌بخشی، ریسک‌های ناشی از تحریم‌ها یا مشکلات ژئوپلیتیکی در خلیج‌فارس را کم کرده و بنادر جنوبی را از فشارهای سیاسی و اقتصادی آزاد می‌کند.
