امید راه‌ آهن شرق به عبور از تنگناهای مالی + فیلم

به گزارش تین نیوز به نقل از ایرنا، پروژه راه آهن شرق کشور که محور اتصال بندر استراتژیک چابهار به سرخس در مرز شمال شرقی ایران است، اهمیت ویژه ای در توسعه اقتصادی و امنیتی منطقه دارد. این خط ریلی نه تنها نقش کلیدی در تسهیل حمل ونقل کالا و افزایش ظرفیت صادرات کشور ایفا می کند، بلکه به عنوان مسیری امن و راهبردی، امکان اتصال به بازارهای آسیای میانه و فراتر از آن را فراهم خواهد کرد. بهره برداری از این راه آهن، می تواند تحولی بزرگ در رونق اقتصادی شرق کشور و تقویت همکاری های منطقه ای به همراه داشته باشد که از همین رو در اولویت اصلی دولت چهاردهم نیز قرار گرفته است.

راه آهن چابهار - سرخس به طول هزار و ۶۴۰ کیلومتر در قالب ۲ قطعه خط ریلی چابهار به زاهدان و زاهدان به سرخس در حال اجراست، قطعه اول این پروژه به طول ۵۷۰ کیلومتر، چابهار را به زاهدان و مرز میلک و قطعه دوم هم به طول هزار و ۷۰ کیلومتر زاهدان را به بیرجند، مشهد و در انتها سرخس متصل می کند.

گرچه اجرای این خط ریلی جزو مصوبات سفرهای اعضای هیات دولت نهم و دهم به استان های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی بود اما قدمت مطالبه راه آهن در خراسان جنوبی به بیش از پنج دهه قبل می رسد که شهریور ۱۴۰۲ پس از آغاز عملیات اجرایی همزمان در ۱۴ قطعه رنگ واقعیت به خود گرفت. این پروژه در زمان ریاست جمهوری شهید رئیسی با همراهی قوای سه گانه و موافقت رهبر معظم انقلاب برای تامین ۱۸۰ هزار میلیارد ریال از محل تهاتر نفت وارد مرحله عملیاتی شد.

اما بعد از شهادت رئیس جمهور وقت، درگیر شدن کشور با انتخابات و برخی شرایط دیگر، روند اجرای این ابرپروژه با وجود منابع مالی اندک با کندی مواجه شد از همین رو مردم از دولت چهاردهم تسریع و تکمیل این پروژه را مطالبه کردند.

ابهاماتی هم اوایل شروع به کار دولت چهاردهم در خصوص نحوه تخصیص اعتبار راه آهن به استان های ذینفع پیش آمد و نمایندگان مردم خراسان جنوبی در مجلس شورای اسلامی تذکراتی در صحن علنی مجلس برای این موضوع دادند.

نگرانی از بی انگیزگی پیمانکاران و توقف پروژه موجب شد تا مجامع نمایندگان شرق کشور درخواست کتبی به معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه برای پیگیری این موضوع ارسال کنند.

اما همواره مسئولان خراسان جنوبی تلاش داشتند به مردم اطمینان دهند که پروژه ای با این سطح اهمیت هرگز از اولویت دولت چهاردهم خارج نشده و همچنان کارگاه ها در قطعات مختلف فعال است چرا که بیش از یک همت در دولت فعلی به این پروژه اعتبار مالی تزریق شده لذا این موضوع نشان از اهمیت طرح راه آهن شرق در لیست پنج پروژه پیشران اقتصادی وزارت راه و شهرسازی دارد.

تلاش دولت و مجلس برای تداوم پروژه راه آهن

استاندار خراسان جنوبی هم در بازدیدی که فروردین امسال از قطعات ۱۳ و ۱۴ راه آهن داشت بر این مسئله تاکید کرد و اطمینان داد که تزریق اعتبار به راه آهن با جدیت از طریق تعامل سازنده نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی پیگیری می شود.

اما از آنجایی که سید محمد رضا هاشمی اعتقاد دارد رسانه ها باید واقعیت ها را برای مردم بازگو کنند در شورای اداری هفته گذشته استان، دستور برگزاری تور رسانه ای ویژه راه آهن را صادر کرد تا با همکاری خانه مطبوعات فرصتی برای حضور میدانی خبرنگاران فراهم شود و بتوانند روایت واقع بینانه ای از فعالیت های عمرانی در جبهه های مختلف کاری این ابرپروژه ارائه دهند.

این تور رسانه ای روز سه شنبه ۲۱ مرداد ۱۴۰۴ با حضور ۳۰ خبرنگار از رسانه های مختلف دیداری، نوشتاری، برخط و مجازی در قطعات ۱۴ تا ۱۹ سربیشه تا قاین برگزار شد.

قطعه ۱۴ در نیمه راه زیرسازی

قطعه ۱۴ که اکنون عملیات زیرسازی آن در کیلومتر ۵۲۵ تا ۵۸۵ راه آهن چابهار- سرخس به طول ۶۰ کیلومتر در حوزه استحفاظی شهرستان سربیشه توسط پیمانکار بخش خصوصی در حال اجرا است؛ اولین مقصد این تور رسانه ای بود.

بر اساس گزارشی که پیمانکار در این قطعه ارایه داد پیشرفت فیزیکی در این مسیر به ۴۰ درصد رسیده و درصد پیشرفت ریالی هم ۳۶.۵ درصد است. در این قطعه ساختمان اداری به طور کامل تجهیز شده و اکنون ادواتی همچون چهار دستگاه بلدوزر، ۶ دستگاه گریدر، ۹ دستگاه لودر، ۱۲ غلطک، ۳۱ کامیون، چهار بیل مکانیکی چرخ زنجیری، ۱۷ خودرو سواری، هفت دستگاه تانکر آب پاش، سه جرثقیل، ۲ تانکر سوخت، چهار تراک میکسر، یک سنگ شکن و ۲ ایستگاه بتن در کارگاه تجهیز و مشغول کا در ۲ شیفت هستند.

بیش از ۲۵۰ نیرو نیز در این قطعه همکاری می کنند که تاکنون بیش از ۲۲ درصد کل مسیر خاکبرداری و ۷۱ درصد خاکریزی انجام شده است. حدود ۲هزار و ۷۰۵ میلیارد ریال حق الزحمه بابت این اقدامات تاکنون به پیمانکار پرداخت شده و ۲ هزار و ۶۲۰ میلیارد ریال هم مطالبات هنور باقی مانده است. حجم کل قرارداد در این قطعه از راه آهن خراسان جنوبی ۱۳ هزار و ۷۳۲ میلیارد ریال است.

اما تامین آب، وجود آبخوان ها، مصالح خاکریزی، معارضین شخصی، وجود دکل های فشار قوی برق، فیبر نوری و سایت مرکز تحقیقات کشاورزی از موانع و مشکلات اجرایی کار زیرسازی قطعه ۱۴ راه آهن خراسان جنوبی است که پیمانکار در حضور خبرنگاران از مسئولان خواست به فکر راه چاره ای برای حل این مشکلات باشند.

قطعه ۱۶ پیشروترین بخش راه آهن خراسان جنوبی

مقصد بعدی خبرنگاران قطعه ۱۵ راه آهن در کیلومتر ۵۸۵ تا ۶۱۶ کیلومتر به طول ۳۸ کیلومتر بوده که هفت کیلومتر آن ایستگاه بیرجند است.

شروع این قطعه از میدان ورودی شهر بیرجند بوده که تا روستای دستگرد و ابتدای قطعه ۱۶، به طول ۳۸ کیلومتر ادامه دارد. این مسیر از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است و نقش مهمی در تکمیل کریدور ریلی شرق کشور ایفا می کند.

پیمانکاری این قطعه بر عهده شرکت ویسا است که هم اکنون با حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی در بخش زیرسازی فعالیت می کند. قابل ذکر است که قطعه ۱۶ نیز توسط همین شرکت در حال اجراست و با پیشرفت قابل توجه نزدیک به ۸۰ درصد در زیرسازی، از پیشروترین بخش های پروژه به شمار می رود.

بر اساس اطلاعاتی که در این پروژه به خبرنگاران ارائه شد، ۱۰ هزار و ۸۶۳ میلیارد ریال مبلغ قرارداد آن پیمانکار بوده، اکنون پیشرفت فیزیکی آن به ۲۰ درصد رسیده و پیشرفت ریالی طرح هم در همین حد برآورد شده است.

در این مسیر ۹۴ دستگاه آب رو، چهار پل خاص، چهار پل زیرگذر و روگذر و ۲ ایستگاه پیش بینی شده که مجموع خاکبرداری انجام شده تاکنون ۵۴۷ هزار و ۶۸۶ متر مکعب بوده و ۳۵۳ هزار و ۴۵ متر مکعب هم خاکریزی انجام شده است.

تعداد ماشین آلات اصلی ۷۰ دستگاه و نیروی انسانی فعال در این قطعه ۹۹ نفر اعلام شد که البته با مشکلاتی همچون معارض کمبود مصالح خاکریز، کمبود آب و عدم ابلاغ نقش های مسیر پروژه مواجه است.

ایستگاه تشکیلاتی بیرجند در این قطعه واقع شده است که به صورت ترکیبی و همزمان خدمات مسافری و باری ارائه خواهد داد، این ایستگاه نقش محوری در شبکه ریلی شرق کشور دارد. همچنین، ایستگاه های مسافری مهم دیگری در شهرهای سربیشه، بیرجند، قائن و گناباد پیش بینی شده که به تسهیل حمل ونقل و توسعه منطقه کمک شایانی خواهند کرد.

قطعه ۱۶ راه آهن از کیلومتر ۶۱۶ تا ۶۴۸ نیز مقصد بعدی این تور رسانه ای بود که اکنون بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. در این مسیر ۶۹۸ هزار و ۸۵۰ متر مکعب خاکریزی و یک میلیون و ۹۸۹ هزار و ۱۰۰ متر مکعب خاکبرداری انجام شده است.

یکی از نقاط مهم این قطعه به طول حدود ۳۲ کیلومتر پل بزرگی با دهانه ۶۳۲ متر و ارتفاع ۲۴ متر است که تاکنون نزدیک به ۷۰۰ هزار متر مکعب خاکبرداری در آن انجام شده است.

در مسیر پروژه، سه پل روگذر (تقاطع غیرهمسطح) نیز ساخته شده است که باعث تسهیل جریان ترافیک و افزایش ایمنی خواهد شد.

نقدینگی و تأمین سوخت و سیمان از مهمترین درخواست های پیمانکار این قطعه است که اگر رفع شود امید دارد طرح را تا پایان سال تحویل کارفرما دهد.

۴۷ هزار متر مکعب بتن ریزی در قطعه ۱۷

قطعه ۱۷ پروژه راه آهن زاهدان – بیرجند – مشهد، به طول ۳۷ کیلومتر از کیلومتر ۶۴۸ تا ۶۸۵ امتداد دارد و شامل عوارض طبیعی متعدد و سازه های خاصی مانند هفت دستگاه پل خاص، سه دستگاه کولر دره ای، دو دستگاه پل رودخانه، ۲ دستگاه گذر و یک تونل به طول حدود ۵۰۰ متر است. همچنین در مسیر این قطعه دو ایستگاه تدارکاتی راه آهن در نزدیکی آرین شهر و منطقه شوش قرار گرفته است.

حجم عملیات اجرایی شامل حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار متر مکعب خاکبرداری، عمدتاً خاکبرداری آذرین و ترانشه های سنگی و حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار متر مکعب خاک ریزی است. بتن ریزی نیز تاکنون حدود ۴۷ هزار متر مکعب انجام شده است.

از چالش های این قطعه می توان به تداخل با عوارض طبیعی، مالکیت زمین های شخصی که حدود ۱۰ کیلومتر از مسیر را در بر می گیرد و نیاز به آزادسازی دارد و کمبود شدید آب به دلیل خشکسالی اشاره کرد که تأمین آب سالم برای بتن ریزی و آب مورد نیاز خاک ریزی را دشوار کرده است.

تلاش جهادی با وجود مطالبات میلیاردی

قطعه ۱۸ راه آهن بیرجند - قاین - یونسی که عملیات اجرایی زیرسازی آن اردیبهشت سال گذشته طول حدود ۱۰ کیلومتر حد فاصل آرین شهر تا سه راهی روم آغاز شد جزو سخت ترین قطعه در طول مسیر با توجه به حجم تونل و پل ها است که اکنون طبق گزارش ارایه شده از سوی پیمانکار حدود ۲هزار و ۲۰۰ متر پیشروی انجام شده و از این میزان، ۴۰۰ متر به تونل های اصلی اختصاص دارد. تونل شماره یک با پیشروی ۲۸۰ متر و تونل شماره دو با مابقی پیشرفت، روند خوبی در عملیات تونل زنی داشته اند.

پیش بینی پیمانکار بر این است که در صورت تأمین مالی به موقع و مناسب، بتوانند به پیشروی سالانه حدود هفت هزار و ۸۰۰ متر در داخل تونل برسند، بر این اساس، تکمیل این بخش از پروژه بین دو تا سه سال به طول خواهد انجامید.

اکنون پروژه با حدود ۲۰۰ میلیارد تومان بدهی معوقه مواجه است و از مرداد ماه سال گذشته تاکنون هیچ دریافتی مالی نداشته ایم. با این وجود، تلاش ها برای پیشبرد عملیات ادامه دارد و این قطعه تنها تونل در حال فعالیت پروژه است.

مشکل اصلی پروژه تأمین منابع مالی است و در صورتی که این مشکل حل شود، هیچ مانع اجرایی دیگری برای ادامه فعالیت تونل ها وجود نخواهد داشت. عملیات تونل شماره یک از شهریور سال گذشته آغاز شده و پس از تقریبا یک سال، پیشروی ۴۰۰ متری را تجربه کرده است.

بعد از گذر از قطعات ۱۴ تا ۱۸ به قطعه ۱۹ می رسیم قطعه ای که پل های بزرگ و تونل های عظیم آن هم در گرمای هوای تابستان از ساعت پنج صبح تا ۱۷عصر مشغول به کار هستند و گلایه شان هم از این است که یک ماه حقوق معوق دارند البته طبق گفته های یکی از کارگران پیمانکار با فروش زمینی از سرمایه شخصی اش توانسته سه ماه حقوق معوق کارگران را پرداخت کند.

ناظر پروژه قطعه ۱۹، گزارشی جامع از وضعیت اجرایی این قطعه به طول ۱۲ کیلومتر ارائه داد. این قطعه از کیلومتر ۶۹۵ آغاز و تا کیلومتر ۷۰۷ ادامه دارد و به عنوان یکی از سخت ترین بخش های مسیر شناخته می شود.

در این قطعه پنج پل خاص و پنج تونل با طول های مختلف قرار دارند که بزرگ ترین تونل آن به طول حدود هزار متر می رسد. پل اول واقع در کیلومتر ۶۹۶ دارای ۱۰ دهانه ۳۰ متری است و تاکنون بیش از ۵۰ درصد خاکبرداری و ۴۰ درصد خاکریزی آن انجام شده، ورودی و خروجی تونل ها نیز در حال خاک ریزی و عملیات اجرایی است.

طبق گفته رئیس ناظر پروژه قطعه شماره ۱۹ این پروژه حدود یک سال پیش آغاز شده و پیشرفت فیزیکی فعلی بیش از ۲۵ درصد است. با توجه به شرایط دشوار منطقه و نیاز به تجهیزات تخصصی تونل زنی و پل سازی، تأمین نقدینگی مستمر برای ادامه پروژه ضروری به نظر می رسد.

آب و اعتبار ۲ مانع اصلی

پایان قرارداد قطعه ۱۹ برای سال آینده برنامه ریزی شده، اما به دلیل تغییرات نقشه ها و طراحی ها ممکن است اجرای پروژه تا دو سال آینده به طول بیانجامد، مشروط بر اینکه منابع مالی به موقع تأمین شود.

پل ها با ارتفاع حدود ۳۰ متر، معادل ساختمان ۱۰ طبقه، به تونل ها متصل شده و بالعکس و همچنین حدود ۲۳ آبرو بزرگ در مسیر وجود دارد که هر یک نیازمند عملیات بتن ریزی و آرماتوربندی گسترده هستند.