◄ آمریکا در تدارک جشن دویستمین سال تاسیس راه‌ آهن/ شورای راهبردی جشن 100 سالگی راه آهن ایران تشکیل شد

در تاریخ تحولات صنعتی جهان، کمتر پدیده ای به اندازه راه آهن بر رشد اقتصادی، مناسبات اجتماعی و یکپارچگی ملی تأثیرگذار بوده است. ایالات متحده آمریکا، به عنوان یکی از پیشگامان توسعه ریلی در قرن نوزدهم، اکنون در آستانه جشن ۲۰۰ سالگی راه آهن خود قرار دارد و برنامه های مفصلی را برای این جشن پیش بینی کرده است . با توجه به در پیش بودن جشن صد سالگی راه آهن ایران در سال 1406 که توسط شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران و انجمن ها و شرکت های بخش خصوصی ریلی کشور برگزار می شود، آگاهی از چگونگی برگزاری جشن های مشابه در کشورهای پیشرو صنعت ریلی همچون آمریکا می تواند برای مجریان و دست اندرکاران جشن صد سالگی تاسیس راه آهن سراسری ایران مفید باشد.

سال ۱۸۲۷ را باید نقطه آغاز رسمی راه آهن در ایالات متحده دانست؛ زمانی که شرکت Baltimore & Ohio Railroad B&O)) نخستین امتیاز راه آهن عمومی را دریافت کرد و به سرعت مسیر تازه ای را در عرصه حمل ونقل مسافر و کالا گشود. اکنون، دو قرن بعد، جشن باشکوهی در حال تدارک است تا گذشته، حال و آینده صنعت ریلی آمریکا مرور شود.

این رویداد نه تنها بزرگداشتی برای تاریخچه صنعت ریلی در یکی از کشورهای پرچمدار این صنعت است، بلکه فرصتی برای بازاندیشی درباره آینده حمل ونقل پایدار و فناوری های نوین در جهان محسوب می شود. در این گزارش به ابعاد مختلف جشن مذکور، برنامه های در نظر گرفته شده، اهمیت تاریخی و اقتصادی راه آهن در آمریکا و پیامدهای فرهنگی و بین المللی آن پرداخته ایم.

 آغاز یک مسیر تاریخی روی ریل در سال 1827

زمانی که نخستین ریل های راه آهن B&O در بالتیمور گذاشته شد، هیچ کس تصور نمی کرد که این خطوط باریک آهنی به زودی به شریان حیاتی اقتصادی آمریکا بدل شوند. نخستین مسیر تنها چند کیلومتر بود، اما به سرعت گسترش یافت و زمینه ساز تحولات عظیم شد. در نیمه دوم قرن نوزدهم، راه آهن آمریکا وارد دوره طلایی شد. راه آهن سراسری آمریکا (Transcontinental Railroad) که در سال ۱۸۶۹ تکمیل شد، شرق و غرب کشور را به هم متصل کرد و نه تنها جغرافیای اقتصادی، بلکه هویت ملی ایالات متحده را تغییر داد. این دستاورد موجب مهاجرت گسترده، رشد شهرها و افزایش تجارت شد.

تا پایان قرن نوزدهم، آمریکا صاحب یکی از گسترده ترین شبکه های ریلی جهان شد. در قرن بیستم، راه آهن به انتقال مواد خام، زغال سنگ، فولاد و فرآورده های کشاورزی کمک کرد و همزمان الهام بخش ادبیات، موسیقی و هنر شد. ترانه های فولکلور، رمان های غرب وحشی و حتی فیلم های هالیوودی، قطار را نمادی از حرکت، امید و فتح سرزمین های جدید معرفی کردند.

موزه B&O و مرکزیت آن در جشن ۲۰۰ سالگی

امروز که به آستانه دویستمین سال تاسیس راه آهن آمریکا نزدیک می شویم، موزه راه آهن B&O در بالتیمور به عنوان مبدأ تاریخ ریلی آمریکا، نقش محوری در برگزاری این جشن ایفا می کند. این موزه نه تنها مخزن هزاران اثر تاریخی، لوکوموتیو و واگن های قدیمی است، بلکه خود در قلب همان محوطه ای بنا شده که نخستین ریل ها در آن نصب شده بودند.

برای آماده سازی این جشن، موزه مذکور، پروژه ای عظیم برای بازسازی محوطه آغاز کرده است. بازسازی ساختمان تاریخی South Car Works یکی از مهم ترین بخش هاست. این ساختمان در قرن نوزدهم به عنوان تعمیرگاه واگن ها و لکوموتیوها ساخته شد و تا سال ۱۹۹۰ فعال بود. اکنون قرار است به ورودی جدید موزه تبدیل شود و میزبان بازدیدکنندگان جشن باشد.

همچنین وب سایت AmericanRail200.org راه اندازی شده تا به عنوان مرجع رسمی جشن عمل کند. این وب سایت اطلاعات مربوط به رویدادها، کنفرانس ها، نمایشگاه ها و مشارکت های مردمی را گردآوری می کند. به بیان دیگر، موزه B&O این جشن را به سطح ملی و حتی بین المللی ارتقا داده است.

 برنامه های جشن ریلی آمریکا؛ نگاهی به دو سال پرهیجان

جشن ۲۰۰ سالگی راه آهن آمریکا صرفاً یک مراسم یادبود نیست، بلکه مجموعه ای از رویدادهای متنوع فرهنگی، علمی و گردشگری است که از ۲۰۲۶ آغاز شده و در سال ۲۰۲۷ به اوج خود خواهد رسید. این رویدادها را در ادامه مرور می کنیم.

الف) نمایشگاه ها و بازسازی ها

قرار است نمایشگاه های ویژه ای در سراسر کشور برگزار شود که در آن تاریخچه راه آهن، از نخستین لکوموتیوها تا قطارهای مدرن، به نمایش گذاشته شود. همچنین حرکت نمادین قطارهای تاریخی در مسیرهای کوتاه، بازسازی لحظات آغازین قرن نوزدهم را برای بازدیدکنندگان زنده خواهد کرد.

ب) نشست های تخصصی

کنفرانس ها و گردهمایی های علمی نیز بخش مهم جشن را تشکیل می دهند. در این نشست ها، موضوعاتی همچون آینده حمل ونقل ریلی، نقش قطارهای سبز در کاهش کربن، و چالش های لجستیکی قرن ۲۱ بررسی خواهد شد.

ج) مشارکت مردمی

در کنار برنامه های رسمی، جشن های محلی، رژه قطارها، کنسرت ها و برنامه های خانوادگی در بسیاری از ایالت ها برگزار می شود. هدف این است که نسل های مختلف، از کودکان تا بازنشستگان، در این رویداد تاریخی سهیم شوند.

وضعیت فعلی راه آهن 200 ساله ایالات متحده آمریکا

برای درک اهمیت جشن 200 سالگی راه آهن ایالات متحده، لازم است نگاهی به وضعیت فعلی راه آهن آمریکا داشته باشیم. این صنعت پس از دو قرن همچنان قدرتمند است، اما تصویر آن پیچیده تر از گذشته شده است.

الف) حمل بار؛ قوی ترین در جهان

راه آهن آمریکا در بخش حمل بار یکی از قدرتمندترین شبکه های جهان به شمار می آید. بر اساس آمار سال های اخیر:

طول شبکه ریلی آمریکا حدود ۲۵۰ هزار کیلومتر است که آن را در میان گسترده ترین ها قرار می دهد.

بیش از ۴۰ درصد بار داخلی (به ویژه زغال سنگ، غلات، مواد شیمیایی و کالاهای صنعتی) از طریق قطار جابه جا می شود.

بهره وری این صنعت بالاست؛ به گونه ای که هر قطار می تواند هزاران تن بار را در یک سفر حمل کند و از نظر مصرف انرژی بسیار به صرفه تر از کامیون است.

ب) حمل مسافر؛ نقطه ضعف تاریخی

برخلاف بار، حمل ونقل مسافر در آمریکا ضعیف است. دلیل آن رقابت سنگین خودروهای شخصی و هواپیماهاست. شرکت Amtrak که از ۱۹۷۱ متولی اصلی سفرهای ریلی مسافری است، هر سال حدود ۳۰ میلیون نفر را جابه جا می کند؛ عددی بسیار اندک در مقایسه با اروپا یا ژاپن. درحالی که کشورهای اروپایی و آسیایی دهه هاست به قطارهای پرسرعت مجهز شده اند، آمریکا تنها یک خط پرسرعت نیمه کاره دارد: Acela Express در مسیر بوستون–واشنگتن. حتی این خط نیز به دلیل محدودیت های زیرساختی سرعتی کمتر از نمونه های اروپایی و آسیایی دارد.

ج) چالش ها و فرصت ها

زیرساخت های فرسوده: بسیاری از خطوط ریلی آمریکا قدمتی بیش از یک قرن دارند و نیازمند نوسازی هستند.

تمرکز بر بار: سرمایه گذاری ها عمدتاً به سمت حمل بار رفته و مسافری در حاشیه مانده است.

توسعه قطارهای سبز: با توجه به بحران اقلیمی، راه آهن فرصت بزرگی برای کاهش انتشار کربن دارد، به ویژه اگر به سمت برقی سازی و انرژی های تجدیدپذیر حرکت کند.

رقابت فناوری های نو: ظهور خودروهای برقی و پروازهای ارزان قیمت همچنان تهدیدی برای ریلی مسافری است.

آینده راه آهن: از تاریخ به سوی نوآوری

جشن ۲۰۰ سالگی فقط مرور گذشته نیست، بلکه فرصتی برای بازاندیشی آینده نیز به شمار می رود و بسیاری از کارشناسان معتقدند که آمریکا باید سرمایه گذاری بیشتری روی حمل ونقل پایدار کند. اهم پیشنهاداتی که قرار است در این جشن مورد بررسی قرار گیرد به شرح زیر است:

الف) قطارهای پرسرعت

طرح های متعددی برای ساخت خطوط پرسرعت در ایالت هایی مانند کالیفرنیا، تگزاس و فلوریدا مطرح شده است. اگر این پروژه ها اجرایی شوند، می توانند چهره حمل ونقل مسافری آمریکا را تغییر دهند.

ب) فناوری های هوشمند

هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و سیستم های کنترل پیشرفته می توانند ایمنی و بهره وری شبکه ریلی را افزایش دهند. بسیاری از شرکت های باری در حال سرمایه گذاری روی قطارهای خودران و سیستم های دیجیتال لجستیک هستند.

ج) راه آهن سبز

توسعه لکوموتیوهای برقی و هیدروژنی، کاهش وابستگی به دیزل و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، محور اصلی آینده است. در سال های اخیر، چند پروژه آزمایشی قطارهای هیدروژنی در آمریکا آغاز شده که می تواند به عنوان نماد گذار سبز در صنعت ریلی مطرح شود.

کوتاه سخن این که راه آهن آمریکا دو قرن پیش آغاز شد و اکنون با وجود همه تغییرات، همچنان نقشی کلیدی در حمل ونقل ایفا می کند. جشن ۲۰۰ سالگی فرصتی است برای مرور این تاریخ درخشان، اما مهم تر از آن فرصتی است برای بازاندیشی در مسیر آینده. آینده ای که می تواند با سرمایه گذاری در قطارهای پرسرعت، فناوری های هوشمند و راهکارهای سبز، بار دیگر راه آهن را به قلب زندگی آمریکایی ها بازگرداند.دویستمین سالگرد راه آهن آمریکا، نه تنها جشن یک صنعت، بلکه نمادی از پیوند گذشته و آینده، تاریخ و نوآوری، و میراث بشری است.

تشکیل شورای راهبردی جشن 100 سالگی راه آهن ایران

در پایان بد نیست به این نکته نیز اشاره کنیم که دکتر ذاکری مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران با صدور حکمی، اعضای شورای راهبردی «رویداد ریلی ۱۴۰۶» یا همان جشن 100 سالگی راه آهن سراسری ایران را معرفی کرده است. این شورا مأموریت دارد با برنامه ریزی و همفکری متخصصان و مدیران، این رویداد ملی، علمی و فرهنگی را در سال ۱۴۰۶ برگزار کند. بر اساس این حکم، اکبر رحمانی قهرودی عضو هیئت مدیره شرکت راه آهن به عنوان رئیس شورا و وحید منوچهری مدیرکل مهندسی و نظارت بر تأسیسات زیربنایی و مدیر پایگاه میراث جهانی راه آهن سراسری به عنوان دبیر شورا منصوب شدند.
اعضای دیگر شورای راهبردی نیز عبارتند از: علی قنبرزاده ، مدیرکل روابط عمومی شرکت راه آهن، محمدحسن طالبیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، هادی احمدی روئینی مشاور قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سبحان نظری، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی و مدیرعامل صندوق پس انداز کارکنان شرکت راه آهن، علی امام مدیرعامل بخش حمل ونقل گروه مپنا، مرتضی نوروزی، عضو شورای مرکزی کانون دانش آموختگان و اساتید دانشکده مهندسی راه آهن دانشگاه علم و صنعت و محمدناصر ذهبیون مدیر اجرایی مؤسسه اطلاع رسانی تین.

شورای راهبردی موظف است با تشکیل جلسات منظم، طرح جامعی برای برگزاری رویداد تهیه کرده و به هیئت مدیره شرکت راه آهن ارائه دهد. اجرای اقدامات عملی و تشکیل کارگروه های اجرایی نیز بر اساس همین برنامه پیشنهادی خواهد بود. فعالان صنعت ریلی امیدوارند با هم افزایی میان مدیران، متخصصان دانشگاهی و فعالان بخش خصوصی، «رویداد ریلی ۱۴۰۶» به بستری برای ارتقای جایگاه حمل ونقل ریلی و معرفی ظرفیت های این صنعت به جامعه تبدیل شود.

مترجم: علی عربی

منبع: B&O Railroad Museum – American Rail 200 Official Website

Business Wire – B&O Railroad Museum Launches                           

انتهای پیام