ترانزیت و انرژی؛ گزینه های مطلوب سرمایه گذاری قطر در ایران

تمایل قطر برای سرمایه گذاری در ایران نویدبخش گشایش پنجره های جدید در روابط تجاری دو طرف در حوزه هایی با ظرفیت بالا چون نفت، گاز و ترانزیت، خلاصی از فشارهای تحریم و تقویت جایگاه منطقه ای ایران است.

به گزارش تین نیوز به نقل از بازار، اخیرا علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت اعلام کرده که مقدمات همکاری های مشترک میان فعالان قطری و ایرانی برای حضور در اقتصاد ایران فراهم شده و می توان انتظار داشت که از سرمایه آنها برای توسعه زیرساخت ها استفاده شود.

اواسط اسفند ماه سال جاری همایش دوروزه تجاری و سرمایه گذاری ایران و قطر در تهران برگزار شد که متشکل از ۲۰ هلدینگ و شرکت بزرگ تجاری و سرمایه گذاری قطری و بیش از ۲۰۰ شرکت ایرانی بود. بانک توسعه قطر، سفارت قطر در تهران و سازمان توسعه تجارت ایران از متولیان اصلی این همایش بودند. معرفی فرصت های توسعه همکاری های تجاری و سرمایه گذاری میان دو کشور و مذاکرات نمایندگان شرکت های خصوصی دو کشور در خصوص راهکارهای توسعه همکاری ها دوجانبه از محورهای عمده این همایش بود.

از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم که رویکردی شرق گرا بر مبنای توسعه تعاملات تجاری با همسایگان داشته است، دولت بخش مهمی از دیپلماسی اقتصادی خود را برپایه توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه استوار کرده و در این بین، عراق، ترکیه و امارات متحده عربی جز شرکای اصلی تجاری کشور به شمار می روند و توسعه روابط با قطر نیز به عنوان یکی از اولویت های مهم تجاری ایران در نظر گرفته شده است.

فرصت های تجارت با قطر

سیاست متنوع سازی اقتصادی در قطر به شکل جدی در حال پیگیری است و در عین حال تحقق این سیاست با توجه به محدودیت های جمعیتی این کشور فرصت مطلوبی برای همکاری مشترک میان تهران و دوحه در حوزه هایی چون ایجاد شهرک های صنعتی مشترک در سواحل جنوبی ایران را فراهم کرده است که می تواند بستر مناسبی برای هم افزایی دو جانبه از طریق سرمایه قطر و نیروی کار ایران فراهم کند. با دانش فنی شرکت های توانمند فنی مهندسی ایرانی این همکاری ها می تواند زمینه ساز تولیدات مشترک با ارزش افزوده بالا شود.

افزون بر این، با توجه به عضویت قطر در سازوکارهای اقتصادی و تجاری منطقه ای و بین المللی از جمله شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه کشورهای حاشیه خلیج فارس می توان از ظرفیت این کشور برای استفاده از تجارت آزاد و مکانی برای صادرات مجدد بهره برد.

از سوی دیگر، موقعیت ویژه ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران که در چهارراه ترانزیت جهان قرار دارد و ظهور معماری جدید در منطقه به سبب جنگ اوکراین و روسیه توجه برخی کشورها چون قطر به ایران را بیش از پیش به خود جلب کرده است زیرا به سبب تحریم های غرب علیه بخش شاخه شمالی کریدور شمال - جنوب که از روسیه می گذرد عملا این بخش از دالان تجاری بلا استفاده شده است. ایران پتانسیل تبدیل شدن به هاب گازی و غلات در منطقه را دارد و باید از این فرصت طلایی به نفع خود استفاده کند کما این که ترکیه با بهره گیری از مناقشه اوکراین توانسته به هاب گازی مبدل شود و پلی برای انتقال انرژی روسیه به برخی کشورهای اروپایی باشد. بنادر شمالی و جنوبی ایران بالاخص بندر عباس، امیرآباد و بندربوشهر به لحاظ بندرگاهی و کشتی رانی از ظرفیت های بالایی برخوردار است و از این طریق سواحل استان بوشهر به یک پل تجاری برای قطر تبدیل شود.

موافقت نامه تعرفه ترجیحی ایران با اوراسیا که به زودی به موافقت نامه تجارت آزاد تبدیل خواهد شد، می تواند برای تجار قطری، امکان دسترسی خوب به بازار منطقه اوراسیا را فراهم کند و امکان سرمایه گذاری در این حوزه ها را گسترش دهد.

پتروشیمی، محصولات کشاورزی، صنایع غذایی، صنایع دستی، مصالح ساختمانی و به خصوص خدمات فنی و مهندسی از جمله مزیت های مهم تجاری ایران است که می توان از این مسیر برای حضور در بازار داخلی قطر و همین طور صادرات مجدد به کشورهای ثالث برنامه ریزی کرد. این در حالی است که ایران می تواند به عنوان دروازه ورود قطر به کشورهای حوزه آسیای میانه و کشورهای هم سود باشد که دارای ظرفیت ترانزیتی مطلوب هم از نظر امنیت و هم از حیث کوتاهی مسیر برای دسترسی به این بازارها است.

ابتکارهای قطر برای حل و فصل برخی اختلاف های سیاسی و اقتصادی میان ایران و ایالات متحده، خصوصا در مسایل مربوط به انتقال دارایی های مسدود شدهٔ ایران در کشورهای دیگر، در صورت تحقق می تواند نه تنها راهی برای حل مشکلات عمیق اقتصادی و تأمین نیازهای کشور باشد، بلکه فصل جدیدی را در مراودات دو کشور رقم خواهد زد و بدیهی است که با توجه به رغبت و تمایل قطر برای سرمایه گذاری در کشوری با پتانسیل بی نظیر ایران به ویژه در بخش های گاز، برق، کشاورزی و ترانزیتی میتواند منجر به برد متقابل برای هر دو طرف شود.

حجم اندک تعاملات تجاری تهران و قطر

به رغم قرابت جغرافیایی، پتانسیل بالای کشاورزی در ایران و صادرات مواد غذایی با هدف امنیت غذایی، حجم تجارت تهران و دوحه تا نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد.

بر اساس آمار، حجم روابط اقتصادی و تجاری دو کشور در طی ۱۱ ماه سال جاری رشد ۲۲ درصدی داشته است و طبق گفته پیمان پاک حجم تجارت دوجانبه حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار است. البته بنا بر اظهارات فعالان بخش خصوصی مبادلات مستقیم پولی، گران تر بودن هزینه حمل ونقل دریایی در قطر نسبت به کشورهای دیگر و مشکلات مجوز اقامت برای تجار ایرانی از موانع عمده تجارت دو کشور است.

در پی تحریم های شدید و ناعادلانه غربی علیه ایران که منجر به روند نزولی ورود سرمایه خارجی شد، بخش های مختلف اقتصادی ایران و خصوصا بخش انرژی قویا در پی جذب سرمایه های خارجی برآمدند . به عنوان نمونه در حال حاضر بخش نفت و پتروشیمی به ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد و بنابراین با توجه به تجربه های ناخوشایندی چون توتال و شل بهترین گزینه کشورهای حاشیه خلیج فارس و در اولویت آن قطر است که همواره سعی در حفظ روابط سیاسی و اقتصادی خود با ایران داشته است.

قطر با منابع گازی غنی و پشتوانه مالی گسترده سرمایه گذاری های قابل توجهی در شرکت های چند ملیتی در سایر کشورها انجام می دهد. علی رغم وسعت جغرافیایی اندک و جمعیت پایین این کشور قطر از صندوق ثروت دولتی بزرگی برخوردار است که تأثیر قابل توجهی بر بازارهای جهانی دارد زیرا این کشور در شرکت های مهم خودروسازی، موسسات مالی اعتباری و هم چنین بانک و بازار سهام جهانی حضور دارد.

دامنه سرمایه گذاری های قطر تا قاره اروپا هم گسترده شده و در دو دهه گذشته، قطر به یکی از بزرگترین سرمایه گذاران لندن از طریق صندوق دارایی مستقل تبدیل شده است که دارایی هایی به ارزش ۴۵۰ میلیارد دلار از جمله در املاک، مغازه ها، هتل ها و سهام بزرگ فرودگاه هیترو را مدیریت می کند. اخیرا امیر قطر اعلام کرد که دوحه قصد دارد طی سال های آینده به ارزش ۴.۹ میلیارد دلار در اسپانیا سرمایه گذاری کند.

صندوق سرمابه گذاری قطر حدود ۳۰ میلیارد دلار در آمریکا، ۴۰ میلیارد دلار در انگلیس و ۲۵ میلیارد یورو در آلمان سرمایه گذاری کرده است و از آنجایی که کشورهایی چون ایتالیا، فرانسه، آلمان، انگلیس و یونان برای جذب سرمایه های قطر و دریافت انرژی آن با یکدیگر در رقابت هستند، در پی جنگ اوکراین و قطع نفت و گاز روسیه به روی اروپا همکاری با قطر شکل استراتژیک به خود گرفته است. قطر هم چنین ۲ میلیارد دلار در بورس، املاک ، انرژی و گردشگری اردن سرمایه گذاری کرده و حجم سرمایه گذاری آن در املاک ، گردشگری، مالی ، فن آوری و استارت آپ های ترکیه بیش از ۱۰ میلیارد دلار بوده است.

بالغ بر ۸۵۰ شرکت از ایالات متحده، ۷۰۰ شرکت از بریتانیا و ۳۳۰ شرکت از آلمان در قطر مشغول فعالیت هستند که این آمار خود نشان دهنده اعتماد این کشورها به قطر و پشتوانه های مالی این کشور حاشیه خلیج فارس است، بنابراین با توجه به حسن روابط تهران و دوحه فرصت مطلوبی در انتظار ایران است تا با جلب نظر مثبت این کشور برای سرمایه گذاری اقدام به اعطای امتیازات و مشوق هایی برای سرمایه گذاران قطری کرده تا با حفظ امنیت مالی آنها زمینه برای ورود سرمایه خارجی به ایران و رهایی از تنگناهای اقتصادی بیش از پیش برای ایران هموار شود.

نتیجه

قطر خود نیز مایل به سرمایه گذاری در ایران است که نمونه اخیر آن سرمایه گذاری ۳۰۰ میلیون دلاری این کشور در صنعت زعفران ایران است که بخش اول این محموله به ارزش تقریبی ۱۵ میلیون دلار آماده ارسال شده و قرار است پس از برندینگ و فرآوری و بسته بندی، از طریق قطر به دیگر کشورها صادر شود.

توسعه چشم گیر در تعاملات تجاری با قطر با توجه به روابط نسبتا پایدار ایران و قطر و مراودات دوتانه فی مابین نیازمند دیپلماسی فعال اقتصادی و بسترسازی خصوصا از سوی ایران است و اقداماتی نظیر اعزام رایزن بازرگانی به قطر، ایجاد مرکز تجاری، برگزاری نمایشگاه اختصاصی و اعزام هیات های تجاری را می طلبد و البته در شرایط کنونی با توجه به مصالحه ایران و عربستان و اطمینان خاطر بیش تر قطر از ثبات اقتصادی و امنیتی در تعاملات مالی با ایران و با توجه به حذف بسیاری از تعرفه های بازرگانی از سوی قطر برای کالاهای ایرانی و ارائه تخیف به تجار ایرانی این اقدام تا حدودی آسان تر شده است که قطعا تحقق آن گشایش های مالی برای ایران و دور زدن تحریم های ناعادلانه آمریکا را به همراه خواهد داشت.