◄ قطارهای خودکشش برقی روتم برای تونس/ راهکار افزایش سرعت قطارهای خودکشش ایران

عباس قربانعلی بیک: جمهوری تونس در شمال آفریقا، بین دو کشور لیبی و الجزایر و ساحل دریای مدیترانه واقع شده، مساحت آن 164 هزارکیلومتر مربع (10% مساحت ایران)، جمعیت آن در 2022 بیش از 12 میلیون نفر و تولید ناخالص داخلی آن 160 میلیارد دلار بوده است.

- بر اساس آمار 2024 اتحادیه بین المللی راه آهنها، طول شبکه راه آهن تونس 1777 کیلومتر (ظاهرا فقط خطوط استاندارد) و 90 کیلومتر خط برقی و توانسته 2.4 میلیون تن بار را با مسافت متوسط 170 کیلومتر (407 میلیون تن کیلومتر) و در بخش مسافری نیز توانست 30.7 میلیون مسافر را با سیر متوسط 25 کیلومتر (754 میلیون نفرکیلومتر) جابجا نماید. بر اساس آمار 2014، طول شبکه راه آهن تونس برابر 3835 کیلومتر (ظاهرا خطوط عریض ومتریک)، طول دوخطه 1907، برقی 40، تعداد لکوموتیو 168، واگن های باری 3846 ، تعداد مسافر 40 میلیون با سیر متوسط 28 و بار حدود 10 میلیون تن با سیر متوسط 202 کیلومتر بود.

بر اساس گزارش 20210824 مجله Railway Gazette: خط E شبکه حومه ای (RFR) Réseau Ferroviaire Rapideتونس قرار بود در ۲۵ جولای ۲۰۲۱ به بهره برداری برسد. این تاریخ را وزیر حمل و نقل تونس در آوریل ۲۰۲۱ همزمان با شروع آزمایش های اولیه اعلام کرد. این پروژه به دلیل همه گیری کرونا و طولانی تر شدن آزمایش های فنی، با تأخیر مواجه شد و تاریخ اولیه راه اندازی (دسامبر ۲۰۲۰) لغو گردید. فاز اول خط E شامل یک مسیر ۶.۳ کیلومتری با پنج ایستگاه جدید است که از میدان بارسلون در مرکز شهر آغاز شده و به سمت شمال غربی و سپس غرب امتداد می یابد. طول این خط در آینده با توسعه به سمت جنوب به ۱۳ کیلومتر خواهد رسید. سازه های کلیدی این پروژه شامل یک تونل ۲۸۰ متری دوخطه در غرب میدان بارسلون است همچنین، ۹ گذرگاه عابر پیاده احداث شده اند.

برنامه RFR  شامل دو خط جدید D و  E با مجموع ۱۸.۵ کیلومتر است که به همراه خط A (مسیر ۲۳ کیلومتری برقی شده در ۲۰۱۲)، شبکه حومه ای تونس را تشکیل می دهند. خط متریک A با 18 ایستگاه با وام ۱۷.۸ میلیاردینی ژاپن (125 میلیون دلار) ارتقاء یافت. تاسیس  RFR به ۲۰۰۲ بازمی گردد، زمانی که مطالعه توسعه حمل و نقل عمومی انجام شد.

این مطالعه منجر به تأسیس شرکت RFR در ۲۰۰۷ برای اجرای شبکه ریلی حومه ای شد. کارهای عمرانی خطوط D و E از ۲۰۱۰ آغاز اما مشکلاتی مانند تملک زمین، ورشکستگی پیمانکار اصلی  (Tecnis) و تأخیر در مناقصات، راه اندازی را تا ۲۰۲۱ به تعویق انداخت. ۲۸ قطار EMU با عرض ریل استاندارد به شرکت Hyundai Rotem در ۲۰۱۶ به مبلغ 165 میلیون یورو سفارش داده شد و در 2019 تحویل آنها آغاز گردید. هر قطار خودکشش برقی ۴ واگنه، ۱۰۷ متر طول و ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت سرعت دارد.

بر اساس گزارش 20230420 مجله Railway Gazette: بخش اول خط سریع السیر E قطار سریع السیر در تونس رسماً در 20 مارس 2023 توسط وزیر حمل و نقل افتتاح شد، بخش اولیه ۶.۳ کیلومتری خط E با عرض ۱۴۳۵ میلی متر، ایستگاه خط اصلی و ایستگاه تقاطعی قطار سبک شهری را در میدان بارسلون در مرکز شهر به جنوب غربی متصل می کند و به چهار ایستگاه میانی سرویس می دهد.

امتداد این خط که هنوز در دست ساخت است، ۶.۶ کیلومتر دیگر به این مسیر اضافه خواهد کرد. قطارها در ابتدا هر 20 دقیقه از ساعت 05:00 تا 19:30 حرکت می کنند و روزانه 44 اعزام در هر جهت ارائه می دهند. انتظار می رود شبکه قطارهای سریع السیر تونس (RFR) در نهایت شامل پنج خط با طول کلی ۸۵ کیلومتر باشد. خطوط D و E به عنوان مسیرهای استاندارد 1435 در حال ساخت هستند، در حالی که خطوط A تا C از همان خطوط متریک شبکه ملی SNCFT  استفاده می کنند.

قطارهای خودکشش ایران نیز برای ارائه خدمات حمل و نقل حومه در ابتدای دهه اول 2000 میلادی به شرکت روتم سفارش داده شد ولی به دلیل غفلت از برقی کردن خطوط حومه تماما به صورت دیزلی بود که علاوه بر آماده به کاری پایین، هزینه بالایی به راه آهن تحمیل می نمایند. قابلیت بوژی این قطارها با سابقه طولانی در قطارهای پوش پول کره، تا سرعت بیش از 160 هم اثبات شده و با برقی شدن یا تبدیل به برقی دیزلی، این قطارها حتی در مسافت های متوسط (حدود 500 کیلومتر) مانند سمنان، شاهرود، زنجان، قم، کاشان، اراک و حتی یزد می توانند جایگزین قطارهای خودکشش زیمنس شوند و با این کار زمان سیر قطارهای قم به حدود یک ساعت کاهش خواهد یافت و علاوه بر جذابیت بیشتر برای مسافران سبب کاهش هزینه نسبی این قطارها خواهد شد (تین 298392).