چین صنعت خودروسازی جهان را به وحشت انداخت

چین چهارم آوریل (۱۵ فروردین) صادرات طبقه ای از مواد معدنی به نام «عناصر خاکی کمیاب سنگین» را متوقف کرد؛ اقدامی که صنعت خودروسازی جهان را به وحشت انداخت.

به گزارش تین نیوز به نقل از ایرنا، مواد خاکی کمیاب جزو طبقه عناصر گروه ۱۷ هستند که در تمام موارد استفاده، از جت های جنگنده و زیردریایی گرفته تا گوشی های هوشمند و لوازم خانگی، به بخش لاینفک محصول نهایی تبدیل شده اند. این عناصر را حتی می توان در تجهیزات ورزشی همچون راکت تنیس و چوب بیس بال پیدا کرد.

البته بر کسی پوشیده نیست که این عناصر در صنایع خودروسازی نوین نیز حیاتی محسوب می شوند. اتومبیل های گازسوز از آنها برای تصفیه آلاینده ها از طریق مبدل کاتالیست خوردو استفاده می کنند. خودروهای برقی نیز در قسمت موتور و باتری از آنها بهره می برند.

گرِیسلین باشکاران، مدیر برنامه امنیت مواد معدنی حیاتی در مرکز مطالعات راهبردی و بین المللی در این باره گفت: عناصر خاکی کمیاب به معنای واقعی حیاتی هستند و این موضوع صرفا درباره خودروهای برقی صدق نمی کند. آنها در کمربند ایمنی، فرمان، قطعات مختلف اجزای برقی وجود دارند. شما بدون این مواد خاکی کمیاب قادر به تولید خودرو نیستید.

عناصر خاکی کمیاب بر اساس جرم اتمی شان به دسته های دیگری تقسیم می شوند. استخراج فلزات خاکی سبک آسان تر است. اما این فلزات متوسط و سنگین هستند که به طور کامل در انحصار چین قرار دارند. پکن تقریبا ۷۰ درصد مواد معدنی کمیاب جهان را کنترل می کند اما بخشی که می توان درباره آن از واژه «سلطه» استفاده کرد، فرآیند پردازش است.

عبارت «عناصر خاکی کمیاب» اندکی گمراه کننده است؛ زیرا این عناصر به خودی خود در طبعیت چندان کمیاب نیستند. آنچه این عناصر را «کمیاب» می کند، فرآیند پیچیده و دشوار جداسازی این مواد از سنگی است که آنها را در دل خود جای داده و سپس تجزیه آنها از یکدیگر است. حدود ۹۰ درصد فرآیند پردازش و فرآوری عناصر خاکی کمیاب تحت اختیار چین قرار دارد؛ به عبارت دیگر، روند فرآوری فلزات خاکی سنگین به طور کامل در انحصار چین است.

باشکاران در این باره افزود: چین دست کم از سال ۲۰۲۳ میلادی، کنترل خود بر چندین ماده معدنی حیاتی که برای جهان تامین می کند را تشدید کرده است. با این حال و به رغم این انحصار و کنترل شدید، محدودیت های صادراتی اخیر باز هم صنعت خودروسازی جهان را غافلگیر کرد.

دَن هرش، مدیر اجرایی شرکت مشاوره آمریکایی «الیکس پارتنرز» می گوید: این محدودیت ها ناگهانی اعلام شد و هیچ کس فرصتی برای واکنش به آن را نداشت. منظورم این است که ظرف تنها چند هفته، تمام موادی که قرار بود صادر شوند، دود هوا شد!

به نوشته سی ان بی سی، خودروسازان اروپایی کارخانه ها را تعطیل کردند. شرکت «فورد» مجبور به تعطیلی خط تولید محصول محبوبش یعنی «اسکپلورر اس یووی» شد.

چین ماه گذشته میلادی رفته رفته شروع به صدور برخی مجوزها برای تولیدکنندگان این مواد برای برخی خودروسازان کرد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز اواخر ژوئن (خرداد) اعلام کرد که بر سر تسریع صادرات فلزات معدنی کمیاب به آمریکا، با چین به توافق رسیده است.

با این حال، هنوز مشخص نیست که این توافق ها چه مدت ماندگار خواهند بود. باشکاران درباره این مسئله اظهار کرد: هنوز خطر کاملا رفع نشده است. در بحبوحه تعرفه ها و محدودیت های معدنی، همچنان در روابط چین و آمریکا افت و خیز زیادی وجود دارد. ما طی دو سال گذشته شاهد تشدید محدودیت ها از جانب چین بوده ایم و اعمال چنین محدودیت هایی درباره عناصر خاکی کمیاب تازه ترین آنهاست.

سی ان بی سی نوشته است: در صورتی که چین دسترسی به این عناصر را دوباره قطع کند، راه ه حل های بلندمدتی وجود دارد که از جمله آنها می توان به بازیافت، توسعه سایر منابع و ابداع اشاره کرد. این بحران شاید صنعت خودروسازی را مجبور به اقدام و کاهش وابستگی خود به چین کند.

به گفته هرش، در سال های اخیر، بحران جاری در حوزه فلزات خاکی کمیاب تازه ترین اختلال در زنجیره تامین بوده و احتمالا تشدید هم خواهد شد.

وی افزود: امروز عناصر خاکی کمیاب است و فردا می تواند ماده دیگری باشد که شاید حتی به آن فکر هم نمی کنیم و این اتفاق خواهد افتاد؛ موادی که شاید چندان ارزشمند هم نباشند و به یکباره طلا شوند.