راهکار هند برای بهره برداری از بندر شهید بهشتی چابهار

 هند پس از پایان ناموفق مناقصه ای که در طول دو سال گذشته برای خرید چهار دستگاه گنتری کرین برای استقرار در بندر شهید بهشتی چابهار دنبال کرد، اکنون می گوید که در حال بررسی گزینه استفاده از جرثقیل های موبایل ساحلی جهت ادامه بهره برداری از این بندر استراتژیک است.

به گزارش تین نیوز به نقل از آسام تدبیر، مناقصه خرید چهار دستگاه گنتری کرین هرکدام با ظرفیت ۶۵ تن، از آگوست ۲۰۲۰ شروع شد و برای دریافت قیمت پیشنهادی تا ۲۷ بار تمدید شد که آخرین مرحله آن تا اول ژوئیه ۲۰۲۲ معتبر بود.

 گنتری کرین ها نقشی حیاتی در بارگیری و تخلیه کانتینرها از کشتی ها و دارند، اما هند در پنج سال گذشته برای خرید این جرثقیل ها جهت استقرار و بهره برداری از آنها در چابهار ناکام مانده است.

یک مقام دولتی در دهلی نو در این باره گفت: مناقصه خرید گنتری کرین برای بندر شهید بهشتی در ژوئن ۲۰۲۲ پایان یافت. چراکه ما هر بار به مدت یک ماه مناقصه را تمدید کردیم و احساس کردیم که دیگر نمی توانیم به تمدید این مناقصه ادامه دهیم و بهتر است که آن را خاتمه دهیم و به زودی مناقصه جدیدی را اکران خواهیم کرد.

 مناقصه لغو شده، مورد توجه دو شرکت هندی قرار گرفت اما آنها به دلیل ادامه تحریم‌ های غرب علیه ایران تمایلی به ارائه قیمت پیشنهادی نداشتند چرا که با وجود معافیت‌ های آمریکا برای پروژه بندر شهید بهشتی چابهار، تحریم‌ ها انجام گشایش اعتبار اسنادی به منظور تضمین پرداخت هزینه به این شرکت ها را دشوار می کرد.

مناقصه خرید گنتری کرین ها در آگوست ۲۰۲۰ پس از آن اکران شد که شرکت ایندیا پورتز گلوبال (شرکتی که برای توسعه و اداره بندر چابهار با بودجه دولت هند تشکیل شده) قرارداد ۲۹.۸ میلیون دلاری خود را که با شرکت چینی ZPMC برای خرید چهار گنتری کرین برای چابهار منعقد کرده بود، در پی تاخیر طرف چینی لغو کرد. سازندگان گنتری کرین چینی هم در مناقصه های بعدی هندوستان برای خرید گنتری کرین برای بندر شهید بهشتی، شرکت نکردند.

 تاخیر در استقرار گنتری کرین ها و برخی مسائل حقوقی در خصوص قرارداد بلند مدت، شروع رسمی دوره ده ساله بهره برداری هندوستان از بندر شهید بهشتی چابهار را به تعویق انداخته است. با این حال، هند و ایران، با توجه به چالش‌های موجود، این بندر را از طریق قرارداد کوتاه‌مدت سالانه ای موسوم به دوره صفر عملیاتی کرده اند.

 موفقیت مناقصه ای که قرار است مجددا منتشر شود، به لغو تحریم های غرب علیه ایران بستگی دارد. مقام هندی در این خصوص ادامه داد: گزینه‌ های دیگری نیز داریم که با ایران مورد بحث قرار خواهند گرفت. ما می‌توانیم حتی بدون گنتری کرین و با استفاده از شش جرثقیل موبایل ساحلی مستقر  شده، بندر شهید بهشتی را عملیاتی کنیم. تنها چیزی که وجود دارد این است که سرعت تخلیه و بارگیری کشتی های کانتینری، به جای ۲۵ کانتینر در ساعت، با استفاده از جرثقیل موبایل ساحلی به حدود ۱۸ کانتینر در ساعت می رسد.

مقام هندی همچنین گفت: دولت ایران باید با این پیشنهاد که قبلا توسط دو کشور مورد بحث قرار گرفته، موافقت کند. پیشنهاد استفاده از جرثقیل موبایل ساحلی برای شروع کامل عملیات در بندر چابهار، خرید گنتری کرین ها را برای مدتی به تعویق می اندازد که به نفع هند و ایران خواهد بود.

در همین حال، ایندیا پورتز گلوبال مناقصه ای را برای خرید ۱۴ جرثقیل دروازه ای جدید چرخ لاستیکی (ترانستینر- RTG) با ظرفیت هرکدام ۴۰ تن، دو دستگاه ریچ استکر، دو دستگاه امتی استاکر و چندین دستگاه لیفتراک، تراکتور ترمینال و تریلر برای بندر چابهار را اکران کرده است.

 همه این تجهیزات بخشی از قرارداد امضا شده با دولت ایران است که هند باید آن ها را برای بندر شهید بهشتی چابهار تامین کند.

 مقام هندی در این خصوص افزود: خرید این تجهیزات تا زمانی که ابتیاع گنتری کرین ها مقدور شود، متوقف شده بود. اما زمانی که به فکر راه‌اندازی کامل عملیات بدون جرثقیل اسکله ای هستیم، نمی‌توان منتظر گنتری کرین ها ماند و تهیه سایر تجهیزات مندرج در قرارداد بندر چابهار را به تعویق انداخت.

 اولویت خرید تجهیزات مورد نیاز بندر چابهار در راستای طرح های «خود کفایی هند» ، با شرکت های هندی خواهد بود.

 بندر چابهار که در استان سیستان و بلوچستان در سواحل جنوب شرقی ایران (خارج از خلیج فارس) واقع شده، از طریق مرزهای شرقی ایران و یک مسیر دریایی - خشکی، دسترسی هند به افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی در قالب کریدور شمال - جنوب را ممکن میکند.

 با وجود مزیت های چابهار برای ایفای نقش موثر و فعال در ترانزیت کالا در کریدور شمال - جنوب، در طول ۱۸ ماه گذشته کمتر ۳۰۰۰ تی ای یو کانتینر از طریق بندر شهید بهشتی تخلیه و بارگیری شده اند که سهم محمولات ترانزیتی در آن اندک بوده است.

 در طول یک سال و نیم گذشته، ترانزیت گندم اهدایی هند به افغانستان از طریق بندر شهید بهشتی چابهار متوقف و در سال ۲۰۲۲، تاکنون حدود ۳۶ هزار تن کمک های انسان دوستانه هند با کسب مجوزی خاص، از طریق خاک پاکستان راهی افغانستان شده است. ازبکستان نیز که پیشتر در صدد بود از طریق بندر چابهار به مبادله کالا با هندوستان بپردازد، اکنون استفاده از خاک افغانستان، پاکستان و بندر کراچی را پیش گرفته است.

 شروع بحران اوکراین و تحریم های غرب علیه روسیه، می توانست محرکی جدی برای استفاده هند از بندر شهید بهشتی چابهار و کریدور شمال جنوب باشد, اما به نقل از منابع خبری مختلف، مسیرهای دیگری برای مبادله کالا و کانتینر بین هند و روسیه در اولویت استفاده قرار گرفته اند.