دوشنبه سیاه در بازار نفت؛ قیمت نفت آمریکا به زیر یک دلار رسید!

«اکونومیست» نفت را خون در رگ‌های اقتصاد جهان می‌داند، اما به نظر می‌رسد اقتصادهای در رکود فرو رفته دنیا، تقاضای انرژی را پایین آورده و حالا ارزش نفت را در کمتر از سه ماه به نصف رسانده‌اند.

کرونا تنها یک ویروس مشابه آنفلوآنزا نیست، بلکه همان عاملی است که هواپیماها را در آشیانه نگه داشته و نیروهای کار را در خانه و سبب سریع‌ترین افت قیمتی در تاریخ بازار نفت شد. این ویروس نه‌ تنها بر قیمت نفت که بر تصمیمات برخی اعضای اوپک پلاس نیز تاثیراتی گذاشت تا به سراغ بدترین راهکار مقابله با کاهش قیمت نفت که همان شروع «جنگ قیمتی» بود، بروند. با وجود اتخاذ برخی اقدامات برای کنترل اثرات اپیدمی کرونا بر نفت همچنان تغییر قابل ملاحظه‌ای در بازار رخ نداده است، به‌گونه‌ای که با گذشت یک هفته از امضای توافق تاریخی اوپک و هم‌پیمانانش برای کنترل و مدیریت بازار نفت، قیمت‌ها بی‌توجه به کاهش عرضه در سراشیبی سقوط قرار گرفتند. دوشنبه و در اولین روز کاری از هفته، قیمت نفت برنت و خام امریکا با افت محسوسی نسبت به هفته گذشته حدود 27 و 15 دلار معامله شدند. اما کاهش قیمت به این محدود نماند و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 22:45 روز گذشته) قیمت نفت خام امریکا به زیر یک دلار رسیده است.

به نظر می‌رسد پیمان تاریخی اوپک آن‌گونه که باید کارساز نبود و کاهش 9.7 میلیون بشکه‌ای از بازار نفت، نتوانست مانند تبلیغات رسانه‌ای‌اش، موثر واقع شود. این امر نشان می‌دهد که نه‌ تنها اوپک بلکه کشورهای بزرگی همچون امریکا نیز نمی‌توانند در شرایط بحرانی، درمان یا امدادی برای بازار نفت باشند.

نمودار قیمت نفت در 70 سال گذشته

نفت را از همسایه می خریم

شیوع کرونا در جهان ترکیب هولناکی از تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی و کاهش تقاضا و قیمت نفت را ایجاد کرده که در سه دهه گذشته بی‌سابقه بوده است. هر چند تاثیر این ویروس بر اقتصاد جهانی باتوجه به آخرین گزارش صندوق بین‌المللی پول، از زمان «افسردگی بزرگ» در دهه 1930 هم بدتر خواهد بود و ممکن است بزرگ‌ترین بحران قرن 21 و البته تاریخ اقتصادی جهان را رقم زند. با وجود اینکه پاندمی کرونا در کشور مبدا، چین به مرحله مهار رسید و این کشور نیز درصدد بازگشت سریع به سطح سابق فعالیت‌های اقتصادی خود است، اما در بسیاری از نقاط جهان، همچنان شاهد گسترش روزافزون این بیماری و تمدید تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی هستیم. این امر سبب کاهش تقاضا برای نفت و افت شدید قیمت آن شده است. اما در این بین نیز برخی کشورها منفعت بیشتری از شرایط فعلی بازار نفت بردند و برخی دیگر که در راس آن مهم‌ترین کارتل نفتی است، ضرر نصیب‌شان شد. براساس اطلاعات دریافتی «رویترز»، پالایشگاه‌های خصوصی قسمت اعظمی از نیازهای نفتی خود را از کشورهایی دریافت می‌کنند که یا در همسایگی‌شان هستند یا نفت خود را به قیمت روز می‌فروشند، چراکه به دلیل نامشخص بودن اثرات قرارداد اوپک پلاس در کاهش 

9.7 میلیون بشکه‌ای نفت از بازار همچنین کاهش قیمت نفت با آغاز به کار بازار، بسیاری از تولیدکننگان نفت از امضای قرارداد میان‌مدت و بلندمدت خودداری می‌کنند. در این بین به نظر می‌رسد فروشندگان نفت در غرب آفریقا تلاش‌های بسیاری برای جذب مشتری‌های بزرگ با ارایه تخفیف‌های زیاد و کاهش زمان ارسال خرید، می‌کنند. 

اما در سوی دیگر میدان، اعضای اوپک پلاس به‌خصوص کشورهای اوپک بزرگ‌ترین زیان‌دیدگان چند هفته اخیر بازار نفت بودند، چراکه با راه‌اندازی جنگ قیمتی در بازار نفت و کاهش قیمت‌ها به زیر 30 دلار سعی در بازگرداندن اعضای غیراوپک به رهبری روسیه پای میز مذاکره برای کاهش تولید بودند که درنهایت به دخالت امریکا منجر شد. باوجود اینکه قرارداد کاهش تولید اوپک پلاس دو ساله و با همکاری تولیدکنندگان بزرگی همچون امریکا، کانادا و برزیل است، اما قیمت نفت خام نه تنها افزایش چشمگیری نداشت، بلکه با گذشت یک هفته از امضای آن، تاثیری بر قیمت نفت ایجاد نشد. اما گزارش ماهانه اوپک که چهار روز پیش منتشر شد، نشان می‌دهد سهم اوپک از سبد مصرفی نفت جهان طی یک سال اخیر کاهش 6درصدی داشته و از 

31 میلیون و 344 میلیون بشکه در روز در سال 2018 به 29 میلیون و 338 هزار بشکه در سال 2019 رسید. هر چند این امر نشأت گرفته از اجرایی شدن توافقات کاهش تولید اوپک پلاس باشد، اما نمی‌توان از این نکته غافل شد که بازار نفت آن‌قدر آشفته و غیرشفاف است که کارتل بزرگی به نام اوپک نیز نمی‌تواند برایش تعیین تکلیف کند و بازار به‌گونه‌ای رفتار می‌کند که «این اقدامات به اندازه کافی بزرگ نیستند.» 

در زمان قرنطینه، وضعیت همین است

ناکامی توافق تاریخی اوپک پلاس در افزایش شدید قیمت نفت همچنین گزارش ماه مارس اوپک بر این امر تاکید دارد که بازار نفت با یک دوره کاهش اشتها برای نفت خام روبه‌رو است و حتی اگر تولیدکنندگان عمده نفت بشکه‌های بیشتری را از بازار حذف کنند، باز هم نمی‌توان با قطعیت از افزایش قیمت سخن گفت. کارشناسان معتقدند قیمت‌های فعلی برای نفت خام و شیل تا زمانی که فرمانی برای کاهش تعطیلی‌ها و قرنطینه صادر نشود، ممکن است نزولی باشد یا در سطح کنونی به صورت شناور باقی بماند. هر چند قیمت‌ها چیزی نبود که کشورهایی همچون روسیه و امریکا به دنبال آن بودند. با این حال آنتون سلیوانوف، وزیر دارایی روسیه معتقد است در صورت تداوم قیمت‌های فعلی، صندوق ثروت کشورش می‌تواند تا سال 2024 ذخایر کافی برای پیشبرد اهداف اقتصادی را فراهم کند. این در حالی است که براساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی امریکا قیمت 15 دلاری نفت امریکا، علاوه بر اقتصاد این کشور صنعت نفت شیل را نیز با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کند. اما شاید مهم‌ترین نگرانی تولیدکنندگان نفت امریکا، بیم کاهش قیمت نفت زیر 10 دلار بود. در این صورت راهی جز کاهش تولید برای فعالان این صنعت باقی نمی‌ماند. به نظر می‌رسد در این شرایط بتوان گفت  امریکا جایگاه نخست تولیدکننده نفت دنیا را  از دست خواهد داد. 

160 میلیون بشکه نفت سرگردان روی آب

کاهش تولید نفت و همچنین تقاضای آن از سوی کشورهای درگیر بحران کرونا، سبب شده که 160 میلیون بشکه نفت در نفتکش‌ها بدون مشتری روی آب باقی بماند و ذخیره شود. مقدار ذخیره‌سازی نسبت به دو هفته گذشته و پس از امضای توافق تاریخی اوپک گلاس دو برابر شده است. آخرین‌بار در زمان بحران مالی سال 2009 بود که مقدار ذخیره شناورها به بیش از 100 میلیون بشکه رسید.

اعتماد