چابهار دروازه نظم اقتصادی جدید اوراسیا

در میانه ی تحولات ژئوپلیتیکی جهان و تغییر مسیرهای سنتی تجارت، بندر چابهار در جنوب شرق ایران به کانون شکل گیری یک بلوک تجاری تازه میان ایران، هند، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی بدل شده است؛ بلوکی که می تواند چهره اقتصاد اوراسیا را دگرگون کند.

از سوی دیگر، کشورهای آسیای مرکزی از جمله ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان نیز به دنبال استفاده از مسیر چابهار برای کاهش وابستگی خود به شبکه های حمل ونقل تحت کنترل چین هستند.

در همین راستا، تهران ماه گذشته میزبان نشست سه جانبه ایران، هند و ازبکستان بود؛ نشستی که به عنوان نخستین گام رسمی برای هماهنگی عملیاتی در بهره گیری از ظرفیت های چابهار و کریدور بین المللی شمال – جنوب ارزیابی می شود.این کریدور، با اتصال بنادر جنوبی ایران به روسیه و سپس اروپا، به عنوان مسیری جایگزین برای کانال سوئز و ابتکار چینی «یک کمربند–یک راه» شناخته می شود.

هم زمان، روسیه نیز در پی تحریم های غرب و جنگ اوکراین، به مسیرهای جایگزین حمل ونقل در جنوب علاقه مند شده و تلاش دارد از طریق شبکه ریلی قزاقستان و ازبکستان، مسیر خود را تا چابهار گسترش دهد.

این روند عملاً زمینه ساز شکل گیری یک بلوک تجاری اوراسیایی با محوریت ایران است؛ بلوکی که می تواند جایگاه کشور را از یک مسیر ترانزیتی محلی به یک گره راهبردی در تجارت منطقه ای ارتقا دهد.

کارشناسان معتقدند چابهار در این میان نقشی فراتر از یک بندر ساده ایفا می کند و به حلقه اتصال شرق و غرب، شمال و جنوب اوراسیا تبدیل خواهد شد.به باور تحلیلگران، اگر ایران بتواند با سرعت بیشتری سیاست های لجستیکی و ترانزیتی خود را در هماهنگی با هند و روسیه تنظیم کند، نه تنها جایگاهش در نظم اقتصادی جدید منطقه تثبیت می شود، بلکه می تواند نقش رهبری در بلوک تجاری اوراسیا را نیز به دست آورد.

در شرایطی که بسیاری از کشورها در پی یافتن مسیرهای مستقل از غرب و شرق هستند، چابهار می تواند همان حلقه طلایی باشد که ایران را در مرکز نظم نوین تجارت جهانی قرار می دهد؛ فرصتی تاریخی که از دست رفتن آن، به معنای از دست دادن جایگاه راهبردی ایران در نقشه ی جدید اقتصاد منطقه ای خواهد بود.