طرح آمریکا برای تسلط بر جاده بین‌المللی بغداد-امان و ابعاد آن
یک منبع رسانه‌ای در اردن در یادداشتی تحلیلی به طرح آمریکا برای تسلط بر جاده بین المللی بغداد-امان و فرصت باقیمانده برای مقابله با این امر پرداخت.
یک منبع رسانه‌ای در اردن در یادداشتی تحلیلی به طرح آمریکا برای تسلط بر جاده بین المللی بغداد-امان و فرصت باقیمانده برای مقابله با این امر پرداخت.
در این یادداشت آمده است: بسیاری معتقدند بازگشایی گذرگاه طریبیل در مرز عراق و اردن می‌تواند در چارچوب رقابت آمریکا و ایران بر سر میراث داعش در عراق و سوریه قرار بگیرد؛ بخصوص که واشنگتن از طریق تحویل گرفتن مسئولیت تامین امنیت جاده بین المللی بغداد به امان، درصدد تحمیل معادله‌ای جدیدی است به گونه‌ای که نفوذ ایران در عراق را بین دو لبه گازانبر پرونده کردستان و استان الانبار محدود کند.
باید گفت محاسبات آمریکا اگرچه احتمال موفقیت دارد اما می‌تواند به موازات آن خطراتی برای تعمیق بحران حکومت و تقویت اختلاف و شکاف در این کشور را به همراه داشته باشد.
اتوبان شماره 1 که (در حقیقت) شورای همکاری خلیج فارس در اردن را به سوریه متصل می‌کند ابعادی راهبردی دارد که هم اکنون بیش از هر زمان دیگری مورد اهمیت است.
بازگشت عبور و مرور به این جاده تحولی بزرگ در مبادلات تجاری منطقه محسوب می‌شود به گونه‌ای که خط لوله نفت بین بصره عراق و العقبه اردن را فعال خواهد کرد این جاده از بندر «ام قصر» در استان البصره شروع می‌شود و با عبور از بغداد، فلوجه و الرمادی به الرطبه در اردن می‌رسد از الرطبه جاده دو شاخه می‌شود شاخه نخست آن از طریق گذرگاه الولید به سوریه منتهی می‌شود به گونه ای که به نظامیان آمریکایی در پایگاه التنف مرتبط است و مسیر دوم به گذرگاه القائم می‌رسد جایی که قرار است بزودی شاهد نبرد برای پایان دادن به داعش در عراق باشد.
دولت عراق در بهار گذشته تصمیم گرفته بود کار تأمین امنیت جاده بغداد به امان را به یک شرکت امنیتی آمریکا که اولیو گروپ (olive group) مقر آن در امارات است واگذار کند و دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا را به انعقاد معامله‌ای با شرکت مسئول تامین امنیت فرودگاه بین‌المللی نجف و چاه‌های نفت در جنوب عراق سوق داد.
این در حالی است که نیروهای امنیتی عراق گارد مرزی و نیروهای الحشد الشعبی مورد حمایت ایران در ایستگاه‌های متعددی از این جاده بین‌المللی مستقر هستند آن هم در شرایطی که تنش‌های سیاسی در عراق بر سر این مساله که در نهایت چه کسی بر این مسیر سریع السیر مسلط می‌شود بیش‌تر شده است.
جنایت سال 2007 میدان النسور در مرکز بغداد عاملی برای کاهش شمار پیمانکاران امنیتی آمریکایی در عراق شد به طوری که تعداد آنها از 150 هزار نفر در سال 2008 به 66 هزار نفر در سال 2014 تقلیل پیدا کرد آن هم به دلیل اینکه نیروهای گارد امنیتی شرکت بلک واتر به روی غیرنظامیان عراقی آتش گشوده و 17 تن از آنها را به قتل رساندند.
با وجود بی‌اعتمادی‌ها به خدمات نظامی آمریکا در عراق، اتکای عراق به خدمات این شرکت‌های امنیتی در مناطق درگیری یا وقت نیاز ادامه خواهد داشت، اما به دنبال عقد قرارداد با شرکت «اولیو گروپ» دو مساله اساسی در عراق مطرح می‌شود یکی نقش شرکت‌های امنیتی آمریکایی و دیگری نزدیکی به واشنگتن برای مرحله پس از داعش است .
بنابراین نقش «اولیو گروپ» پیامدهای دراز مدتی بر عراق و همسایگانش خواهد داشت، اطلاعاتی که درباره این قرارداد وجود دارد، ماهیت و میزان و حد و حدود نقش این نیروهای این شرکت را مشخص نمی‌کند بخصوص که این قرارداد 25 ساله است و بر اساس آن امنیت و حفاظت از جاده بین‌المللی سریع السیر، ساخت پل‌های منهدم شده و تاسیس مجتمع های رفاهی گردشگری بین راهی به این شرکت امنیتی آمریکایی واگذار شده است، به گونه ای که این شرکت در عوض دریافت عوارض از کامیون‌های عبوری از مرز به دولت عراق مالیات پرداخت می‌کند.
استان الانبار یک سوم مساحت عراق را دربرگرفته است و معابری با سوریه، اردن و عربستان دارد، شورای استانی الانبار به پروژه «اولیو گروپ» به دید یک سرمایه‌گذاری اقتصادی و سیاسی می‌نگرد که به تامین امنیت و تحکیم استقلال استان، ایجاد فرصت‌های شغلی و دریافت سهمی از عواید پروژه از طریق دولت مرکزی منجر خواهد شد.
شورای استانداری الانبار همچنین امیدوار است که 5 هزار نفر از جمع 17 هزار بسیج عشایری این استان به عنوان نیروهای گارد امنیتی در این طرح استخدام شوند.
حامیان این پروژه معتقدند که اجرای آن می‌تواند درآمد بالایی برای اقتصاد عراق که زیر بار سنگین کسری بودجه است داشته باشد بخصوص که دولت عراق تجربه مختصری در حفاظت از این اتوبان دارد اما معترضان پروژه درخصوص اعتبار این شرکت آمریکایی و درستی این تصمیم که کنترل عبور و مرور در گذرگاه طریبیل به طور کامل به این شرکت واگذار شود ، تردید دارند بخصوص که شرکت اولیو و شرکت بلک واتر با یکدیگر مشترکات و ارتباط هایی هم دارند.
در همین حال حیدر العبادی نخست وزیر عراق در این پرونده تحت فشار است آن هم در شرایطی که او درصدد حفظ توازن بین نقش ایران و آمریکا در عراق است از همین رو العبادی به شیوه‌ای در صدد جبران انتقادهایی است که به وی درباره صدور مجوز به بسیج مردمی برای احداث خاکریز به منظور تامین امنیت مناطق مرکزی عراق داده است؛ این خاکریز به طول 300 کیلومتر مناطق غرب استان الانبار را از منطقه «فرات میانی» شامل نجف، کربلا، دیوانیه، بابل و المثنی جدا می‌کند و هدف از آن تأمین امنیت جاده بین المللی بغداد – دمشق – امان (پایتخت اردن) در برابر حملات داعش است.
آمریکا در محاسبات خود در عراق صرفا به بُعد جغرافیایی قضیه نگاه نمی‌کند بلکه ملاحظاتی نظامی را مد نظر دارد، تامین امنیت جاده بین المللی بغداد به امان به معنای حفاظت از پایگاه التنف در سوریه و همچنین حضور نیروهای آمریکایی در پایگاه الحبانیه بین شهرهای الفلوجه و الرمادی و پایگاه هوایی عین الاسد در شهر البغدادی است .
دولت ترامپ به قرارداد عراق با شرکت اولیو گروپ این گونه می‌نگرد که علاوه بر اینکه به توسعه اقتصادی استان الانبار کمک می‌کند نیروهای بسیج مردمی مورد حمایت ایران را از مرزهای عراق با اردن وعربستان دور می‌کند.
یک شاخه از اتوبان شماره 1 نیز به گذرگاه عرعر در مرز با عربستان منتهی می‌شود که ماه گذشته پس از 27 سال بازگشایی شد؛ همه این اقدامات دیپلماتیک و اقتصادی با هدف ایجاد توازن در نفوذ ایران در عراق است و پروژه اولیو گروپ به خودی خود می‌تواند به ایجاد منطقه بی طرف سنی‌نشین منجر شود که از نگرانی‌های اردن و عربستان درباره احتمال استقرار بسیج مردمی در مرزهایشان بکاهد.
اما تامین امنیت اتوبان شماره 1 تنها متکی به یک شرکت امنیتی نیست بلکه در چارچوبی بزرگ‌تر مربوط به تفاهم‌های آمریکا و روسیه در سوریه است از همین رو نیروهای عراقی جاده بین رطبه و گذرگاه الولید تحت کنترل خود می‌گیرند تا از نیروهای آمریکایی در التنف هم محافظت شود و حفاظت از جاده بغداد به امان بدون آزادسازی مناطق بالا دستی فرات که هنوز تحت سیطره داعش است و بخصوص شهرهای راوه و قائم ممکن نخواهد بود .
دو جاده اصلی دیگر هم وجود دارد که می‌تواند در این خصوص نفش مهمی ایفا کنند؛ یکی جاده 20 بین رطبه و قائم و دیگری جاده 12 بین قائم و حسکه در شمال‌شرق سوریه که از گذرگاه مرزی بوکمال و شهرهای مرزی اصلی در دیرالزور سوریه می‌گذرد.
گروه‌های الحشد الشعبی مورد حمایت ایران که مخالف واگذاری تامین امنیت این جاده بین المللی به شرکت امنیتی آمریکایی هستند در طول مرزها فعالیت می‌کنند؛ آنها در ژوئن گذشته به نیروهای نظام سوریه در روستای ام جریص ملحق شدند و تلاش می‌کردند که به سمت جنوب و شهر القائم پیشروی کنند اما عملیات‌های داعش و عدم برخورداری از پشتیبانی هوایی مانع پیشروی این نیروها شد.
درهمین راستا هر کدام از نیروهای عراق، بسیج عشایری، بسیج مردمی بتدریج در حال پیشروی به سمت شهر قائم هستند؛ اما در طرف سوریه، هنوز کار داعش یکسره نشده اما نظام سوریه و متحدانش در وضعیت نظامی برتری برای تسلط بر گذرگاه بوکمال در مرز با عراق هستند و نیروهای سوریه دموکراتیک هم گذرگاه العربیه را تحت تسلط خود دارند.
اما شرکت امنیتی آمریکایی در طریبیل گزینه‌های ایران برای گشایش خط کمک رسانی از عراق و سوریه به لبنان را محدود می‌کند و چه بسا نبرد القائم آخرین فرصت برای تحقق طرح منطقه‌ای ایران باشد.
