«حمل‌و‌نقل» بررسی می‌کند
چرا واحدهای مسکونی مهر شبیه اکباتان نشده‌اند؟
مقامات جمهوری اسلامی ایران از دیرباز توجهی ویژه به مسئله مسکن داشتند. مسکن حتی در قانون اساسی، اصلی را به خود اختصاص داده است. در اصل سی و یکم قانون اساسی آمده است: "داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند به خصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند. " طرح مسکن مهر هر چند بزرگترین طرح مسکنی در تاریخ ایران محسوب می‌شود اما نتوانست مشکلات مسکنی ایران را برطرف سازد.
چرا مسکن مهر مانند سازه‌های قدیمی نشد؟
در شمال غربی تهران شهرکی نفس می‌کشد که پنجاه سال از عمرش می‌گذرد. طراحان و برنامه ریزان عمر مفید سازه‌های این شهرک را ۳۰۰ سال تعریف کرده‌اند به این ترتیب اکباتان هنوز به میانه راه نیز نرسیده است و شهرکی پررونق که حالا چند سالی است صاحب خط مترو نیز شده است.
اکباتان به عقیده بسیاری نمونه موفق شهرسازی است. باید این نکته را در نظر داشت که در میانه دهه چهل اکباتان، برای طبقات متوسط رو به بالا احداث شد و سیاستگذاران وقت درصدد بودند با احداث این شهرک سرزیر مهاجرتی در تهران را در خود جای دهند. اکباتان خیلی زود جای خود را باز کرد و فضای شهری تعریف شده در آن با اقبال عمومی مناسبی همراه شد.
این تجربه موفق اما در هیچ یک از شهرک‌سازی‌های پس از آن تکرار نشد. دولت نهم با هدف خانه دار کردن تمامی مردم ایران بود که نسبت به اجرای طرح مسکن مهر اقدام کرد. از تمامی کسانی که واحد مسکونی نداشتند ثبت نام به عمل آمد تا واحدهای مسکن مهر تحویلشان شود.
نتیجه اما فاجعه بار بود. نه تنها در اثر مکان یابی نامناسب انبوهی از واحدهای مسکن مهر بدون مشتری ماند بلکه عدم تعریف فضای شهری و پیش‌بینی امکانات لازم، پروژه‌ای تحت عنوان مسکن مهر را به خوابگاهی برای ساکنانش تقلیل داد. نبود خیابان کشی، امکانات شهری، ضفای آموزشی و... در بسیاری از این مناطق بحران‌های جدید در این حوزه تلقی می‌شد.
دولت یازدهم هر چند انتقاداتی جدی را به این پروژه وارد می‌دانست اما با این حال برنامه‌ای جدی را برای رفع مشکلات و پیش‌بینی امکانات شهری به کار گرفت و در عین حال تکمیل این پروژه را برای ایفای تعهدات دولت یاران در دستور کار قرار داد. با این وجود نتیجه نشان می‌دهد مسکن مهر شباهتی با آنچه پیش‌تر در شمال غربی ترهان آزموده شده است، ندارد. هیچ کدام از واحدهای مسکن مهر شبیه شهرک اکباتان نیستند. در این میان آنچه سبب این تفاوت شده است را می‌توان در نوع نگاه برنامه ریزان به پروژه‌های مذکور مورد واکاوی قرار داد.
در حالی که اکباتان برای طبقه متوسط و بالاتر احداث می‌شد، مسکن مهر برای طبقات فرودست و کم درآمد احداث شد. باید توجه داشت این مسئله نمی‌تواند دلیل موجهی برای سهل انگاری‌ها در این حوزه باشد چرا که همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد در قانون اساسی برخورداری از مسکن حق هر شهروند ایرانی شناخته شده است.
با این حال به نظر می‌رسد مقامات دولت نهم با استناد به اینکه خواسته کسانی که مسکن ندارند تنها سرپناه است، احداث چهاردیواری را برای این دسته از افراد کافی دانسته‌اند. از سوی دیگر دلیل دیگر ناکارآمدی را می‌توان در تصمیمات اولیه در موعد اجرای از سوی دولت دانست. در حالی که مطالعات اولیه مسکن مهر بر ایجاد ۴۰۰ هزار واحد مسکونی دلالت داشت، دولت وقت با افزایش بی‌رویه تعداد واحدهای مسکونی قابل احداث در قالب این طرح، آن را به یک میلیون و پانصد هزار واحد افزایش داد.
این تصمیم بدون در نظر گرفتن امکانات جنبی ساخت یک محل زندگی صورت گرفت. در عین حال در مرحله اجرای از این تصمیم نیز تخطی شد و در عمل در ۷۰۰ هزار واحد زمین تعیین شده در محدوده احداث مسکن مهر ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار واحد احداث شد. در عمل دو بار ظرفیت‌ها بدون توجه به زیربنا دستخوش افزایش شد. برخی کارشناسان معتقدند نبود فرصت برای فکر و شتاب‌زدگی در عمل موجب بروز برخی مشکلات در اجرای این طرح شده است.
با این حال پروژه مسکن مهر این روزها از نیمه راه عبور کرده است. اگر دولت دهم ۶۹۰ هزار واحد مسکونی در قالب مسکن مهر را تحویل داده است، دولت یازدهم توانسته است عملیات اجرائی ۸۶۰ هزار واحد مسکونی را به پایان ببرد اما در عمل مسکن‌هایی موسوم به مهر نه در قالب شهرک، و نه در قالب فضای شهری که در قالب سرپناه احداث شده‌اند. به نظر می‌رسد دهه پیش رو دهه تکمیل امکانات شهری و ایجاد فضایی مساعد در این حوزه باشد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.