دریاها و جزایر ایرانی چشم به راه گردشگران فراملی

تین نیوز| صنعت توریسم که  «صادرات نامریی» لقب گرفته در ساختار اقتصادی کشورها نقش مهمی را ایفا می‌کند. سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) در سال 2012 با برپایی کمپین «یک میلیارد گردشگر، یک میلیارد فرصت» و شکستن رکورد جابه‌جایی بالغ بر یک میلیارد گردشگر را جشن گرفت.

این صنعت در سال 2012 به میزان 1000 میلیارد دلار (معادل 5% تولید ناخالص داخلی دنیا) را عاید کشورها نموده و حدود دویست و پنجاه میلیون شغل (معادل 9% کل مشاغل دنیا) را ایجاد نموده است. در این بین گردشگری دریایی که به «کروز توریسم» مشهور شده است به عنوان یکی از انواع مهم گردشگری در حال رشد و توسعه است به نحوی که رشد سالیانه 8 درصدی آن را در جهان شاهد هستیم. در سال 2012 تعداد 16 میلیون نفر در جهان سفر دریایی داشته‌اند و در سال 2013 این رقم به 20 میلیون نفر با درآمدی معادل 34 میلیارد دلار بالغ شد.

به نقل از رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، طی سال 1392 تعداد 4 میلیون و 500  هزار نفر گردشگر وارد ایران شده‌اند که این تعداد 5 میلیارد دلار درآمد ارزی داشته‌اند اما خروج گردشگر از ایران 7 میلیون نفر بوده که 10 میلیارد دلار از کشور خارج کرده‌اند. وی اعلام کرد: طی 8 سال گذشته صنعت گردشگری ایران تراز منفی داشته و هیچ اقدامی برای تحقق اهداف سند چشم انداز 20ساله  صورت نگرفته است. 

بر پایه این سند، ایران باید در سال 1404 تعداد 20 میلیون نفر گردشگر با ورودی  25 میلیارد دلار درآمد ارزی داشته باشد.  لازم به ذکر است کشور ایران در بین 190 کشور جهان از لحاظ جاذبه های طبیعی داری رتبه دوازدهم است اما در  سال 2012رتبه 54 را در جذب گردشگر  در جهان کسب کرده است.

توسعه گردشگری دریایی

حلقه مفقوده در اقتصاد دریایی کشورمان مبحث «گردشگری دریایی» می‌باشد. کشور عزیزمان در این رابطه دارای «مزیت مطلق» (Absolutes Advantage) می‌باشد. باوجود 3600 کیلومترطول نوار ساحلی در شمال و جنوب، و  جاذبه های دریایی در جنوب و شمال کشور نظیر جزیره آشورا ده بندر ترکمن، تالاب های بین المللی انزلی و میان کاله – خلیج گرگان، مناظر بسیار زیبا در سواحل چابهار، شهر های توریستی رامسر، محمودآباد و چه بسیار مواردی از این دست، همگی دلیل برمزیت‌های قابل توجه برای کشورمان است که می‌توان با درنظر گرفتن مسایل فرهنگی و ارزش‌های اسلامی از آنها استفاده بهینه کرد.

متأسفانه علیرغم انجام حدود سالیانه ده میلیون نفر سفر دریایی در کشورمان، تقریباً بیشتر آنها به قصد خرید از بازارهای مناطق آزاد قشم و کیش می‌باشد و این فرصت بسیار خوبی است که می‌توان از آن در رونق توریسم دریایی بهره گرفت. در ساحل بندرعباس حتی یک تور و یا شناور گردشگری دریایی وجود ندارد، در صورتی که در دوبی با اندک تغییراتی در شناورهای سنتی لنج، آنها را به لنج‌های توریست دریایی تبدیل نموده و گردشگران دریایی طی 2 ساعت گشت دریایی در آب های ساحل دوبی و صرف شام در عرشه کشتی خاطره خوشی را از سفر به همراه می‌برند. این سفر به ازای هر نفر بین 200 الی 300 درهم برای اقتصاد آن کشور ارزآوری و درآمدزایی دارد. این تور دریایی به صورت خانوادگی انجام شده و در آن موازین اسلامی نیز رعایت می شود.

اگر کشورمان در ورود به برخی صنایع دریایی پیچیده مزیت کمتری دارد در مقابل در توریسم دریایی دارای مزیت مطلق می باشد که باید با ارتقای فرهنگ دریایی در میان مردم و نیز حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی فعال در این زمینه، توسعه و رونق بیشتری به‌وجود آید. وجود برخی از تورهای دریایی گردشگری در جزیره کیش و استقبال بسیار چشمگیر مردم از آنها، لزوم توسعه این صنعت را در سایر شهرهای ساحلی کشورمان توجیه پذیرتر می‌کند. ایجاد زمینه های شغلی برای مردم شهرهای ساحلی از طریق توسعه صنعت گردشگری دریایی، زمینه حذف شغل‌های کاذب ، قاچاق کالا و سوخت را نیز فراهم آورده و به رشد و توسعه مناطق محروم ساحلی نیزکمک می‌کند.

جاذبه های گردشگری دریائی استان هرمزگان

1- خلیج دلفین ها در جزیره هنگام

2- سایت تخم‌گذاری لاک پشت‌های منقارعقابی در ساحل شیب دراز قشم،جزایر هنگام و هرمز

3- بازارچه محلی فروش محصولات و تزئینات دریایی در ساحل جزیره هنگام 

4- بازار ماهی فروشان بندرعباس و کیش

5- موزه های دریایی بندرعباس – قشم

6- سایت تخم گذاری پرندگان دریایی جزیره شیدور

7- بندر تاریخی لافت در جزیره قشم

8- بندر کنگ به‌ عنوان شهر دریانوردان

9- کارگاه‌های لنج سازی در سواحل بندرلنگه ، کنگ و قشم 

10- پل در دست ساخت خلیج فارس که به قشم متصل می‌شود

11- جنگل حرا و گشت دریایی در آنها در سواحل بندر خمیر

12- بنادر تاریخی شهید باهنر بندرعباس – لنگه – خمیر

13- بندر شهید رجایی (ایام نوروز)

14- کشتی یونانی در جزیره کیش

15- اسکله تفریحی در جزیره کیش

16- قلعه پرتغالی ها در جزایر قشم و هرمز

17- سایت پرورش کروکودیل در ساحل سوزای قشم
18- مزارع پرورش میگو
19- سایت های پرورش ماهیان آکواریومی در بندرلنگه
20- ساحل زیبای کوهستک میناب و دیدن کوههای غصب عمان 

21- سایت پرورش ماهی در قفس دریائی در سواحل خلیج فارس
22- آکواریوم ماهی های تزئینی در سواحل جزیره هنگام

23- فانوس دریایی جزیره هنگام

24- غواصی در جزایر لارک – قشم و کیش

25- سایت ماهیان آکواریومی در جزیره هندورابی

26- گشت دریایی با لنج‌های سنتی در جزیره قشم

27- گشت دریایی با شناورهای کاتاماران و ... در جزیره کیش

28- خورهای دریایی در شهر بندرعباس

29- بازدید از سایت مرجان‌های دریایی

30- بنادر صیادی جاسک، سیریک و ... تردد لنج‌ها

31- سایت‌های جمع‌آوری صدف‌های دریایی در طول سواحل خلیج فارس

32- رستوران‌های دریایی و غذای محلی در طول سواحل خلیج فارس

33- غار نمکی جزیره قشم

34- سایت خشک نمودن ماهی برای تهیه نوعی خوراک و نان محلی در جزیره فشم

35- سایت‌های ماهیگیری سنتی به نام مشتا در طول سواحل خلیج فارس

36- غار خربس در جزیره قشم و منظره دریائی آن

37- پارک دلفین ها در کیش

38- لنگرگاه بندرشهیدرجایی و دیدن کشتی های منتظر تخلیه و بارگیری

39- انواع ورزش های دریائی در جزایر قشم،کیش و بندرعباس

40- ساحل بکر و جذاب بنادر سیریک و جاسک

41- موزه های ادوات دریانوردی قدیمی در بندر کنگ

42- فرش خاکی 70 رنگ در ساحل جزیره هرمز

در این راستا دریانوردان، کاپیتان و خدمه کشتی جهت فراهم آوردن سفر ایمن و لذت بخش برای مسافران دریایی تلاش‌های زیادی انجام می‌دهند. بنابراین توجه به حقوق قانونی آنها نظیر حقوق و دستمزد مناسب، تسهیلات رفاهی، بیمه، غذای مناسب، حق سختی کار، امکانات پزشکی، قرارداد استخدام، مکان مناسب زندگی در کشتی بسیار حائز اهمیت است که تمام این موارد در کنوانسیون کار دریایی MLC2006 تدوین شده و امیدواریم با  هرچه سریعتر طی شدن  مراحل الحاق به سازمان جهانی کار و سایر فرایندهای اداری آن، این قانون هر چه سریعتر به طور کامل درکشورمان اجرا شود. این جانب از نزدیک با زحمات شبانه روزی دریانوردان فعال در عرصه مسافری دریائی کشورمان آشنا بوده و به نوبه خود از آنها تشکر می‌کنم.

شیوه های  توسعه گردشگری دریایی در ایران

- طرح تبدیل جزیره ابوموسی به منطقه گردشگری دریایی به صورت جدی‌تر پیگیری شود.

- ساخت پل خلیج فارس که متصل کننده قلمرو اصلی کشور به جزیره قشم بوده و طول آن در حدود 2 الی 3 کیلومتر می‌باشد، در دستور کار قرار می گیرد. (متأسفانه ساخت پل در حال حاضر  بلاتکلیف رها شده و صرفاً چند پایه پل ساخته شده  است. )

- تبلیغ بیشتر جاذبه های گردشگری دریایی کشور دررسانه‍‌های عمومی نظیر صدا و سیما، مطبوعات و سایر رسانه ها.

- در دسترس بودن شناورهای مناسب و استاندارد برای سفرهای دریایی که خوشبختانه طی سال های اخیر تحولات عمده‌ای را در این زمینه شاهد هستیم. ( به عنوان نمونه اتوبوس‌های دریایی از فعالیت عرصه دریایی کشور از سال 1390 حذف شده‌اند.) همچنین سازمان بنادر و دریانوردی با اختصاص وام بدون بهره در قالب

«وجوه اداره شده» به مالکان شناورهای مسافری، فعالیت و سرمایه‌گذاری را در این زمینه اقتصادی‌تر نموده است.

- تنوع بخشیدن به مسیرهای دریایی باید در دستور کار قرار گیرد تا امکان سفر دریایی با مدت زمان کمتر و متنوع‌تر فراهم شود.

- اعزام حجاج خانه خدا به مکه مکرمه  از طریق بندر بوشهر به بندر دمام عربستان سعودی از طریق خلیج فارس و یا بندرعباس به بندر جده از طریق دریای سرخ، می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.

- توسعه تورهای گردشگری دریایی، آژانس‌های فعال در این زمینه، اکوتوریسم و ... می‌تواند نقش مهمی در رونق گردشگری دریایی ایفا کند.

- تربیت افراد متخصص تحت عنوان تورلیدر (Tour Leader) دریایی که بتوانند جاذبه‌های دریایی را طی سفر دریایی برای بازدیدکنندگان توضیح دهند.

- ساخت مراکز اقامتی، هتل، رستوران‌های دریایی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی (به عنوان نمونه جزیره هرمز با وجود سابقه کهن و جذابیت دریایی فاقد حتی  یک هتل و رستوران می‌باشد.)

- دولت باید در استراتژی خود اهداف و برنامه‌هایی را اجرایی کند که سفرهای دریایی ارزان و قابل دسترس باشد. در غیر این صورت مردم سفر به کشورهای ترکیه، مالزی و امارات و ... ترجیح می‌دهند.  به عنوان نمونه هزینه رفت و برگشت یک دستگاه خودرو سواری با 4 نفر سرنشین از بندرلنگه  به جزیره کیش با کشتی در ایام نوروز 1393 ، 560 هزار تومان بود که به نظرمبلغ بالایی است.  نمونه دیگر؛ اخذ عوارض 100 هزار تومانی ورود خودرو به جزیره کیش توسط سازمان منطقه آزاد کیش و 60 هزار تومان توسط سازمان منطقه آزاد قشم  نیز هزینه‌های سفر دریایی را افزایش می‌دهد. یادآور می‌شود؛ کل هزینه تور هوایی 3 روزه به استانبول ترکیه (شامل بلیط هواپیما ، هتل و ...) فقط 900 هزار تومان می‌باشد.

منابع:

- کتاب توسعه دریا محور، مروری بر صنایع دریایی جهان – نویسنده: بهزاد الصفی

- بازدیدهای میدانی به‌عمل آمده از جاذبه‌های دریایی کشورمان.