روزهای کرونایی صادرات

اگر تا چند هفته قبل چین و موقعیت اقتصادی این کشور از سوی ویروس کرونا تهدید می‌شد، حالا با رسیدن ویروس به حدود 150 کشور جهان، عملا تمام کشورها با خطر ابتلا به بیماری مواجه شده‌اند، خطری که در صورت نداشتن اقدامات جدی می‌تواند بخش قابل توجهی از جمعیت جهان را با خود درگیر کند.

قرار گرفتن ایران در خط مقدم مبارزه با این ویروس باعث شده، در کنار افزایش محدودیت‌ها و بالا بردن هشدارهای بهداشتی، دیگر حوزه‌ها مانند اقتصاد نیز تحت تاثیر قرار بگیرد و کاهش تردد در مرزهای مشترک با کشورهای همسایه، بخشی از نتایج برخورد با این ویروس است.

به گزارش تین‌نیوز، روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک در گفت‌وگو با «اعتماد» آخرین وضعیت مرزهای مشترک ایران با کشورهای همسایه را تشریح می‌کند.

چین که از حدود سه ماه قبل وارد درگیری مستقیم با ویروس کرونا شد، تلاش کرد با محدود کردن رفت و آمدها و قرنطینه شهرهایی که مرکز شیوع این ویروس بوده‌اند، با خطرات احتمالی برخورد کند. جمعیت حدودا یک میلیارد و 500 میلیون نفری و تراکم بالای جمعیت در بسیاری از شهرهای بزرگ چین باعث شد دولت این کشور به منظور جلوگیری از رخ دادن یک فاجعه انسانی، سیاست‌های سخت‌گیرانه جدی را در دستور کار قرار دهد و به دنبال این اتفاق تعداد مبتلایان در این کشور به شکل قابل توجهی کاهش یافت.

در روزهای گذشته چین وارد روند نزولی ابتلا به ویروس شده و با تک رقمی شدن تعداد تلفات روزانه، به نظر این کشور به زودی غلبه بر کرونا را اعلام رسمی می‌کند. اگر در روزهای ابتدایی تقابل چین با کرونا، این سوال و ابهام به وجود آمده بود که با درگیر شدن یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا با ویروس، شرایط اقتصاد جهانی به کدام سمت خواهد رفت، با گذشت چند ماه و در شرایطی که کل جهان، با کرونا درگیر شده، حالا حرکت اقتصاد دنیا در سال 2020 با یک ابهام جدی و مهم رو‌به‌رو شده است. در روزهای گذشته، بسیاری از بازارهای بورس در دنیا، سقوط‌های جدی تجربه کرده‌اند و قیمت نفت در بازارهای جهانی، افتی غیرقابل چشم‌پوشی داشته است و از این‌رو دولت‌ها در کنار نیاز به پاسخ دادن به این سوال که با کرونا چه خواهند کرد، باید به این مهم نیز پاسخ دهند که اقتصادشان پس از عبور از کرونا در نقطه‌ای خواهد ایستاد.

محدودیت‌های جهانی در تردد

بر اساس آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانی، امروز اروپا به مرکز اصلی شیوع و گسترش ویروس کرونا تبدیل شده و بسیاری از کشورهای اروپایی که تا چند هفته قبل از تغییرات و تحولات مصون به نظر می‌رسیدند، حالا با مشکلات جدی رو‌به‌رو هستند. جدای از ایتالیا که پس از چین، دومین کشور از نظر تعداد مبتلا به کرونا به شمار می‌رود، امروز تعداد مبتلایان در کشورهایی مانند فرانسه، ‌آلمان، سوییس، اسپانیا و حتی نروژ از مرز هزار نفر گذشته و تمامی این کشورها مجبور شده‌اند سیاست‌هایی جدی برای مقابله با کرونا در دستور کار قرار دهند.

ایالات متحده امریکا نیز که تا دو هفته قبل خود را خارج از روند ابتلا به کرونا می‌دید با عبور تعداد مبتلایان از مرز دو هزار نفر و تعداد کشته‌شدگان از مرز 50 نفر شرایط اضطراری تعیین کرده است. جهانی شدن ورود کرونا به کشورها، دولت‌ها را بر آن داشته تا در مسیر رفت و آمدها محدودیت‌های جدی وضع کنند. ترامپ دو روز قبل اعلام کرد، سفرها از اروپا به این کشور متوقف خواهند شد و بسیاری از کشورهای اروپایی نیز برای تردد مسافران محدودیت‌هایی برقرار کرده‌اند. برخی شرکت‌های هواپیمایی خود مستقلا پروازهای خود به برخی کشورها را متوقف کرده و برخی کشورها نیز در فضایی کلی‌تر ورود شهروندان برخی کشورها را متوقف کرده‌اند.

محدودیت‌های مرزی ایران

ایران از حدود یک ماه قبل با ویروس کرونا درگیر شده و با توجه به اینکه شناسایی نخستین مبتلایان به این ویروس دیر انجام شد، تعداد مبتلایان به کرونا در ایران نیز به شکل قابل توجهی افزایش یافته و پس از چین و ایتالیا، ایران رتبه سوم بیشترین مبتلا را به خود اختصاص داده است. 

به دنبال ورود کرونا به ایران، بسیاری از کشورهای همسایه اعلام کردند که پروازها و ترددهای مسافری مشترک میان دو کشور را متوقف می‌کنند و در حوزه مرزهای مشترک نیز، محدودیت‌هایی به مرحله اجرا درآمد. روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک جمهوری اسلامی ایران  در گفت‌وگو با «اعتماد» به آخرین وضعیت مرزهای مشترک کشور با همسایگان پرداخته و از فعال بودن برخی مرزها و مسدود بودن برخی دیگر سخن می‌گوید. او توضیح داد: مرز پاکستان از روز (شنبه) بسته شده است هرچند که اعلام رسمی در این رابطه وجود ندارد ولی احتمالا تا دو هفته بسته خواهد بود. این در حالی است که در حال حاضر کامیون‌های ایرانی که در پاکستان بودند اجازه برگشت به سمت ایران را خواهند داشت ولی کامیون جدیدی از ایران به سمت پاکستان نخواهد رفت. ورود مسافر نیز به این کشور از مدتی قبل ممنوع شده بود. در مورد افغانستان مرز مسافری و تجاری باز است البته تمامی تجهیزات لازم برای حفظ سلامت و ضدعفونی کالاها در این مرز مستقر بوده و کنترل می‌شود. 

در حوزه همسایگان شمالی، شرایط مرزها قدری متفاوت است. لطیفی در این رابطه می‌گوید: مرز ترکمنستان، برای مسافر و همچنین تجارت به صورت کامیونی بسته است، تنها مسیر تجاری از طریق ریل در مبادی سرخس اتفاق می‌افتد و این در حالی است که ۵۰ واگن در اینچه‌برون منتظر ورود به ترکمنستان هستند که سخنگوی گمرک می‌گوید امیدواریم با پیگیری‌ها این واگن‌ها نیز خارج شوند. در مورد مرز آذربایجان نیز جابه‌جایی کالا از آستارا یا بیله‌سوار انجام می‌شود. همچنین ترانزیت کالا به روسیه از آذربایجان امکان‌پذیر است. همچنین در مورد نخجوان نیز برای مسافران غیرفعال اما کالا جابه‌جا می‌شود. در رابطه با مرز ارمنستان نیز هر دو مرز مسافری و کالایی بسته بوده و فقط ارمنی‌های ساکن ایران می‌توانند به ارمنستان بروند.

اصلی‌ترین مرزهای تجاری ایران در غرب کشور و در رابطه به با دو کشور عراق و ترکیه تعریف می‌شوند. این مرزها تحت تاثیر ورود کرونا با تغییرات متعدد رو‌به‌رو شده‌اند.

سخنگوی گمرک درباره آخرین وضعیت این مرزها می‌گوید: طبق رایزنی انجام شده بین رییس دفتر رییس‌جمهور و وزیر تجارت ترکیه برای عادی سازی روال تردد کامیون‌ها، گشایش‌هایی صورت گرفته تا کامیون‌های ایرانی که در کشورهای ثالث یعنی گرجستان و یونان در پشت مرزها مانده‌اند، بتوانند از مسیر ترکیه برگردند. در رابطه با مرزهای عراق نیز در حال حاضر فقط مرزهای اقلیم کردستان عراق باز است و مبادلات تجاری با آن انجام می‌شود، اما مرزهای خارج از این اقلیم بسته مانده است.

این در حالی است که دیروز نیز طی نامه‌ای از سوی دولت عراق به دلیل شیوع کرونا، مرز‌های کشورمان با عراق (جز اقلیم کردستان) تا اطلاع ثانوی بسته است. در جنوب کشور، مرزهای دریایی شرایط متفاوتی را تجربه می‌کنند. از سویی فعالیت در آنها ادامه دارد و از سوی دیگر برخی همسایگان جنوبی، محدودیت‌هایی در این زمینه برای شناورهای ایرانی ایجاد کرده‌اند.

لطیفی در این زمینه می‌گوید: در مرزهای جنوبی فعالیت به سمت مقاصد تجاری در حال انجام بوده و تخلیه و بارگیری کالاها صورت می‌گیرد، عمده تجارت ما در حدود ۸۵ درصد از کانال بنادر انجام می‌شود که مشکل خاصی در این بخش وجود ندارد اما در مورد بوشهر این‌گونه توافق شده که کالاهایی که حداقل ۱۰ روز در مسیر مانده‌اند تخلیه شوند، چراکه ویروس کرونا معمولا بیشتر از ۹ تا ۱۰ روز روی کالا نمی‌ماند.

همچنین وضعیت مبادلات از کانال بندرعباس و سیستان و بلوچستان و چابهار نیز تا حدودی عادی ارزیابی می‌شود و فعالیت ادامه دارد. کویت شناورهای ایران را نمی‌پذیرد و از این‌رو از تجار خواسته شد تا فعلا برای این مقصد دست نگه دارند. در مورد قطر نیز فقط شناورهای یخچال‌دار که مواد غذایی و میوه را به آنجا می‌رسانند، پذیرش می‌شود. امارات نیز تعدادی از لنج‌های ایرانی را متوقف کرده است.

با وجود تمام محدودیت‌ها، مرزهای ایران به‌طور کامل بسته نشده و صادرات کشور در حوزه‌های مختلف ادامه دارد. هر چند امروز بسیاری از کشورها خود با کرونا درگیر شده‌اند، اما بالا بودن تعداد مبتلایان در ایران باعث شده، برخی همسایگان احتیاط بیشتری در رابطه با کالاهای ایرانی به خرج دهند. ایران در ماه‌های گذشته بخش زیادی از نیازهای ارزی خود را از طریق صادرات غیرنفتی برطرف کرده و به نظر می‌رسد کرونا تاثیر کوتاه‌مدتی بر این روند خواهد گذاشت، هرچند با گسترش بازار ایران در میان کشورهای منطقه، طولانی مدت شدن این امر و از دست رفتن بازارها، دور از ذهن است.