توسعه نامتوازن اقتصاد دریامحور در بوشهر؛ فرصت ها عالی و دست ها خالی

به گزارش تین نیوز به نقل از مهر، دریا و ساحل نعمت بزرگی برای همسایگان محسوب می شود و کشورهایی که از این موهبت برخوردار هستند، تلاش دارند که بهترین استفاده را از آن داشته باشند و بخش عمده اقتصاد آنها به دریا وابسته است اما در ایران اقتصاد دریا تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

هر چند مردم نقاط ساحلی کشور چه در جنوب و چه در شمال، از دیرباز از طریق دریا فعالیت های اقتصادی متنوعی داشته اند ولی تکیه بر اقتصاد نفتی باعث شده اقتصاد دریامحور کمتر مورد توجه قرار گیرد.

طی ده های اخیر و به ویژه در چند سال گذشته مسئولان همواره بر توسعه اقتصاد دریا محور تاکید ویژه ای داشته اند ولی در این بین، عمل چندانی مشاهده نمی شود و برنامه و سند عمیاتی در این زمینه تعریف نشده است.

اقتصاد دریا محور یا اقتصاد دریاپایه فعالیت های اقتصادی را شامل می شود که به نوعی به دریا، اقیانوس ها و سواحل مربوط می شوند و می توان به صیادی و آبزی پروری، استحصال منابع دریایی، صنایع کشتی سازی و تعمیرات دریایی، حمل و نقل دریایی، گردشگری دریایی و ساحلی و… اشاره کرد.

صید ماهی، میگو و سایر آبزیان، و همچنین پرورش این آبزیان، کشتیرانی تجاری، حمل و نقل کالا و مسافر از طریق دریا، قایق رانی، غواصی، تفریحات ساحلی، هتل ها و رستوران های کنار دریا، استخراج نفت، گاز، مواد معدنی و انرژی های تجدیدپذیر مانند انرژی امواج و جزر و مد، ساخت و تعمیر انواع شناورها و… از جمله فعالیت های دریایی هستند.

همانگونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در ابلاغ سیاست های کلی توسعه دریا محور تاکید کرده اند، دریاها و خصوصاً دریاهای آزاد و اقیانوس ها از مواهب الهی و ذخایر و منابع سرشاری برای زمینه سازی رشد علم و فناوری، افزایش کار و ثروت، تأمین نیازهای حیاتی و تولید اقتدار و بستر مناسبی برای تمدن سازی هستند.

ایران با موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرار داشتن بین ۲ دریا و برخورداری از کیلومترها ساحل و نیز جزایر و ظرفیت های فراوان بر زمین مانده، لازم است با حضور مؤثر در ساحل، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهره گیری از آن به عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور، برای احراز جایگاه شایسته منطقه ای و جهانی در بهره گیری از دریا اقدام کند.

سهم ناچیز از اقتصاد دریا

کارشناس حوزه اقتصاد دریا  اظهار کرد: استان بوشهر با داشتن ۹۰۰ کیلومتر ساحل و مرز دریایی دارای موقعیتی کم نظیر است که به تنهایی برای اقتصادی یک کشور کافی است.

محسن باقری با بیان اینکه خلیج فارس به عنوان نعمتی بزرگ برای این استان و برای کل کشور محسوب می شود اضافه کرد: باید برای بهره برداری بیشتر و بهتر از ظرفیت های خلیج فارس تلاش بیشتری صورت گیرد.

وی به سهم قابل توجه اقتصاد دریا محور در سطح جهانی، اشاره کرد و ادامه داد: بسیاری از کشورهای دارای سواحل طولانی، سهم قابل توجهی از اقتصاد خود را از طریق فعالیت های دریایی تأمین می کنند.

باقری با اشاره به سهم حدود ۲۰ درصدی دریا در اقتصاد کشورهای صاحب دریا و ساحل، بیان کرد: سهم اقتصاد دریا پایه در کشورهای توسعه یافته با فناوری پیشرفته دریایی و مدیریت منابع پایدار، معمولاً بیشتر است.

وی بیان کرد: در ایران با وجود داشتن پتانسیل بسیار بالا در زمینه اقتصاد دریایی با توجه به خط ساحلی در جنوب و شمال، سهم واقعی اقتصاد دریایی در تولید ناخالص داخلی خیلی پائین تر از ظرفیت های موجود است.

باقری با بیان اینکه سهم ایران از اقتصاد دریا محور نسبت به دیگر کشورها پایین است، افزود: اقتصاد ایران به شدت به درآمدهای نفتی وابسته بوده و توسعه سایر بخش ها، از جمله اقتصاد دریا محور، کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به بی توجهی به زیرساخت های اقتصاد دریا محور در استان بوشهر، تاکید کرد: برای توسعه زیرساخت های دریایی مانند بنادر مدرن، ناوگان حمل و نقل، صنایع شیلات و گردشگری، نیاز به سرمایه گذاری های کلان و بلندمدت است.

توسعه کاریکاتوری اقتصاد دریا محور در بوشهر

فعال حوزه بندر و دریا در گفتگو با خبرنگار مهر با انتقاد از بی توجهی به زیرساخت های اقتصاد دریایی در استان بوشهر اظهار کرد: تکیه بر اقتصاد نفت و گاز و پتروشیمی باعث شده تا شاهد توسعه کاریکاتوری اقتصاد دریا محور باشیم و بخش هایی به صورت خیلی برجسته شده و بخش هایی نیز بسیار کوچک مانده است.

قاسم احمدی که سال ها در زمینه تجارت دریایی فعالیت داشته است اضافه کرد: در استان بوشهر به بخش هایی همچون صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و تا حدودی آبزی پروری توجه شده است ولی زیرساخت های مهم و اساسی مانند تجارت دریایی، گردشگری دریایی، تفریحات ساحلی، ساخت صنایع دریایی و… مغفول مانده و یا کوچک باقی مانده است.

وی تصریح کرد: کشتی های تجاری بزرگ قابلیت ورود به بندر بوشهر را ندارند و در بندر دیر که نزدیک ترین نقطه به کشور قطر است، زیرساخت های مناسب برای صادرات به خوبی فراهم نشده است.

این فعال حوزه دریا و بندر تصریح کرد: در زمینه آبزی پروری استان بوشهر قابلیت بالایی برای پرورش ماهی و میگو و دیگر آبزیان دارد ولی تمرکز بر پرورش میگو بوده و سهم استان در پرورش ماهی بسیار ناچیز است.

وی اضافه کرد: گردشگری دریایی یکی از مهمترین بخش های اقتصاد دریاپایه است که در استان بوشهر زیرساختی ندارد؛ اینجا خبری از کشتی های تفریحی، قابق های تفریحی، تورهای دریایی و حتی اسکله، پلاژ و مجموعه های تفریحی و بازی هایی دریایی نیست.

احمدی تصریح کرد: رستوران های ساحلی و هتل های دریایی جذابیت فراوانی دارند و برای جذب گردشگر و همچنین درآمدزایی، اشتغال و ارزآوری برای کشور اثر فراوانی دارند.

لزوم تقویت زیرساخت های بندری

یکی از پیش نیازهای توسعه اقتصاد دریامحور، رونق تجارت دریایی است که در استان بوشهر فعالیت های سنتی تجارت دریایی با چالش های جدی روبرو شده و قوانین جدید واردات ته لنجی معیشت ساحل نشینان را با مشکل روبرو کرده است.

ضعف زیرساخت های بندری در استان بوشهر یکی دیگر از چالش ها است و نیاز است که بندر بوشهر و دیگر بنادر استان برای ورود کشتی های بزرگ آماده شوند.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان بوشهر اظهار کرد: بندر بوشهر باید شرایطی داشته باشد که زمینه ورود کشتی های ۵۰ هزار تنی و بزرگ تر در این بندر فراهم شود.

خورشید گزدرازی با تاکید بر لزوم لایروبی و تعمیق کانال ورودی بندر بوشهر اضافه کرد: برای اینکه بندر بوشهر توان رقابت پذیری با دیگر بنادر کشور را داشته باشد، باید با لایروبی و تعمیق کانال ورودی بندر زمینه ورود کشتی های بالای ۵۰ هزار تن فراهم شود.

وی ادامه داد: اکنون فضا و فرصت لازم برای ورود کشتی های بزرگ و پهن پیکر در بندر بوشهر وجود ندارد که این موضوع باعث می شود تا برخی از تجار میل و رغبت لازم را برای استفاده از ظرفیت های بندر بوشهر نداشته باشند.

گزدرازی تصریح کرد: استان بوشهر هاب تجارت با کشور قطر است و ۸۰ درصد صادرات ما به قطر از طریق بندر دیر انجام می شود که باید زیرساخت هایی نظیر سردخانه و امکانات بندری در این بندر تقویت شود.

سرپرست اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر نیز با اشاره به لایروبی و ایجاد زیرساخت های جدید در اسکله های مجتمع بندری نگین بوشهر اظهار کرد: پهلوگیری شناورهای بزرگ نویدبخش گشایش فضاهای جدید اقتصادی در استان خواهد بود.

سیاوش ارجمندزاده از توسعه بنادر متناسب با نیاز منطقه و با پشتیبانی سازمان بنادر و دریانوردی خبر داد و گفت: پروژه های متناسب با ظرفیت هر بندر در حال اجرا یا مطالعه است تا هم نیازهای فعلی و هم نیازهای آینده منطقه پوشش داده شود.

وی تأکید کرد: بخشی از اقدامات فوری در زمینه بهبود زیرساخت های بندری و دریایی، با هماهنگی سازمان بنادر و حمایت استان، زمینه ای مناسب برای فعالیت هرچه بهتر تجار و بازرگانان استان بوشهر را فراهم خواهد کرد.

افزایش سهم اقتصاد دریایی در تولید ناخالص داخلی، توسعه بنادر و زیرساخت های دریایی، رونق گردشگری دریایی، حمایت از شیلات و آبزی پروری، توسعه صنایع دانش بنیان دریایی، حفاظت از محیط زیست دریایی از شعارهایی که مسئولان برای توسعه اقتصاد دریامحور در استان بوشهر داده اند ولی هنوز عملی دیده نشده است.

هنوز راه درازی در پیش است تا ایران و به ویژه استان بوشهر بتواند از پتانسیل های بی نظیر دریایی خود به طور کامل بهره مند شوند و سهم واقعی اقتصاد دریایی را در شکوفایی کشور به نمایش بگذارد. نیاز به یک برنامه جامع، سرمایه گذاری پایدار، هماهنگی بین بخشی و مهم تر از همه، عزم ملی برای تحقق این هدف است.

پیشنهاد می شود که برای توسعه تجارت دریایی، زیرساخت های بندری در نقاط مختلف استان بوشهر تقویت شود و برای معیشت ساحل نشینان، قوانین واردات ته لنجی به گونه ای تنظیم شود که سود اصلی به ساکنین جوار دریا برسد.

در زمینه گردشگری دریایی می طلبد که با تسهیل صدور مجوزها و حمایت از بخش خصوصی زمینه برای توسعه تفریحات و بازی های دریایی، احداث هتل ها و رستوران های دریایی و ساحلی، فعالیت انواع شناورها، برگزاری تورها و گشت های دریایی فراهم شود.

در زمینه پرورش ماهی و دیگر آبزیان نیاز است که ضمن تسهیل صدور مجوزها، تسهیلات مورد نیاز به متقاضیان پرداخت شود تا زمینه برای توسعه آبزی پروری فراهم شود.

هر چند در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی پیشرفت های خوبی صورت گرفته ولی ایجاد صنایع پائین دستی در این حوزه می تواند علاوه بر درآمدزایی، اشتغال و ارزآوری نقش مهمی در رفع نیازهای کشور داشته باشد.