◄ آیا ترانزیت می تواند جایگزین نفت شود؟

برخی کارشناسان حمل و نقل معتقدند، وقتی ارتباطات بین المللی قوی وجود نداشته باشد، ترانزیت امکان پذیر نیست و این دیدگاه که «ترانزیت می تواند جایگزین نفت شود» یک خودفریبی بزرگ است.

به گزارش تین نیوز، این موضوع در جلسه مجازی «از حمل و نقل چه خبر؟» با محوریت ترانزیت کالای روسیه و قزاقستان، از مسیر ایران مطرح و تاکید شد: آیا زیرساخت های ریلی برای خطوط ترانزیتی آماده است؟

به گفته کارشناسان حاضر در نشست، هفته گذشته یک نشست مشترک با نمایندگان مسکن و شهرسازی مجلس با نمایندگان بخش خصوصی اتاق بازرگانی، برگزار و نظرات مبسوطی در خصوص ترانزیت مطرح شده است.

به اعتقاد این کارشناسان، شرایط اوکراین و جنگی که درگرفته است، فرصت مناسبی برای حمل و نقل و ترانزیت کشور فراهم نموده که خوشبختانه وزیر راه و رئیس جمهور هم به این شرایط واکنش نشان داده اند و تفاهمنامه هایی امضا شده است.

به گفته آنان، کشورهای عضو کریدور شمال- جنوب از مدت ها پیش، پیگیر بودند این کریدور را اجرایی کنند که در سال 2021 با ترانزیت یک محموله شرکت فنلاندی این کریدور شروع به فعالیت کرد اما بعد متوقف شد که جدیدا دوباره شروع شده و جای امیدواری است که این مسیر فعال تر شود.

به باور کارشناسان،هماهنگ سازی سیاست های حمل و نقل و هماهنگ سازی قوانین و مقررات مورد نیاز حمل و نقل از اهداف راه اندازی کریدورها است و نکته قابل توجه در مورد کریدور شمال جنوب نیز آن است که در نقاط اتصال به این کریدور به لحاظ ریلی مشکل وجود دارد و اگر کریدور مورد نظر از قزاقستان – ترکمنستان – اینچه برون به ایران ادامه یابد و به چابهار برود، فعلا در آنجا از نظر سرمایه گذاری کار خاصی انجام نشده و ظرفیت حمل بالایی در آنجا وجود ندارد که این یکی از نقاط منفی است.

همچنین در بنادر شمالی، در مسیر رشت به آستارا که نقطه اصلی اتصال این کریدور است، 165 کیلومتر هنوز متصل نشده است و در آنجا حمل ترکیبی امکان پذیر است که در بندر انزلی هم همین مشکل وجود دارد و زیرساخت کشتی های رورو هنوز کامل نشده است. در بخش جنوبی، بندر چابهار به زاهدان هم هنوز کامل نیست.

به گفته کاشناسان، بعد از بحث زیرساخت، در بحث قوانین و هماهنگ سازی سیاست ها هم مشکل وجود دارد. کریدور شمال به جنوب از مسیر ایران به نسبت بقیه مسیرها و کریدورها، هم به لحاظ هزینه حمل، هم به لحاظ ترانزیت تایم، 40 درصد صرفه جویی دارد ولی علت اینکه این مسیر هنوز فعال نشده تحریم ها، برخی سیاست های گمرکی و زیرساخت های کمی است که در این مسیر وجود دارد.

کارشناسان معتقدند باید تسهیلات بین المللی گمرکی مطابق با قوانین بین المللی گمرکی برای این مسیرها در نظر گرفته شود. ضمن این که شرایط بیمه ای برای محموله های بین المللی حتما فراهم شود تا مشتریانی که به دلیل وجود تحریم ها، درمورد انتخاب مسیر ایران د رتردید هستند، حدقل بدانند محموله شان بیمه است و نسبت به انتخاب این مسیر راغب شوند.

به گفته کارشناسان همچنین لازم است سرعت حمل و نقل ریلی در کریدور مذکور افزایش یابد.

بر اساس اظهارات این کارشناسان، طبق برنامه چهارم توسعه باید هر سال هزار کیلومتر راه آهن به خطوط راه آهن اضافه شود تا به سقف 30 هزار کیلومتر برسد. اما الان در هر سال حدود 200 کیلومتر اضافه می شود.

این درحالی است که در موضوع تکمیل کریدور، بعد از خروج آمریکا از برجام اکثر شرکت ها دست از کار کشیدند و سرعت کار به شدت پایین آمد در حالی که رقبا در کشورهای دیگر به سرعت در حال کارند.

در عین حال به خاطر تحریم هایی که علیه روسیه اتفاق افتاد، شرایط جدیدی ایجاد شده و مسیر قزاقستان -ترکمنستان- ایران- ترکیه برای ایران یک فرصت است.

به گفته کارشناسان حاضر در این نشست، مشکل ایران در ترانزیت بیشتر از اینکه سخت افزاری باشد، نرم افزاری است. منظور از نرم افزار، ارتباطات بین المللی و حضور در موافقت نامه های بین المللی و همچنان مواردی مثل گمرک است.

ضمن این که از ظرفیتی که در حال حاضر در کشور موجود است استفاده مناسب و کافی نشده و  بخش دولتی نیز بخش خصوصی را همراه خود نکرده است.

در ادامه در پاسخ به این پرسش که مشکل نرم افزاری به دست چه کسی قرار است حل شود و راه حل چیست؟گفته شد که ترانزیت، برون‌ داد یک زنجیره عوامل کلان (در حوزه سیاسی، سیاست خارجی، تجاری، اقتصادی و ...) است. این برون داد موجب می شود یک مال التجاره امنیت خاطر پیدا کند از قلمرو یک جغرافیا عبور کند. یک بعد موضوع مربوط به محیط پیرامونی کلان کشور و دیگری عوامل فرایندی مربوط به داخل کشور است. باید هر دو بعد را مورد توجه قرار داد، هم زیرساخت ها و هم هماهنگی فرآیندی. همه این عوامل محدودیت ایجاد می کند. نتیجه این است که سهم ما از این بخش سهم بزرگی نباشد.

بر این اساس، وقتی ارتباطات بین المللی قوی ای وجود نداشته باشد ترانزیت امکان پذیر نیست. همچنین وقتی که تحریم ها وجود دارد ارتباطات مالی با مشکل مواجه می شود به همین دلیل دیپلماسی اقتصادی باید فعال باشد. همچنین درک متفاوت مقامات محلی، استانی یا حتی کشوری از موضوع ترانزیت، گاهی نگران کننده است. برخی ترانزیت را یک موضوع توجیه نشده می دانند. حتی این دیدگاه وجود دارد که مایلند محموله های ترانزیتی را از جهت امنیتی بازرسی کنند د رحالی که برای مشتری دوفاکتور زمان و هزینه بسیار مهم است و باید تمرکز را روی این دو فاکتور گذاشت.