فرصت‌های جدید ایران در کریدوری از هند تا اروپا

براساس توافق اخیر ایران، جمهوری آذربایجان، گرجستان، اوکراین و لهستان، کریدور «جنوب-غرب» با محوریت حمل‌ونقل ریلی راه‌اندازی می‌شود؛ مسیر دقیق این کریدور از بمبئی هند تا لهستان عبارت است از: بمبئی، بندرعباس، آستارای آذربایجان، بندر باتومی و پوتی گرجستان، بندر اوکراین و لهستان. «بار» با گذر از این کریدور با استفاده از حمل‌ونقل چندوجهی به لهستان رسیده و از آنجا امکان توزیع به داخل اروپا را خواهد یافت. 

ارائه قیمت‌های قابل رقابت برای جذب کالا به این مسیر ترانزیتی، ایجاد امنیت در مسیر و برطرف کردن موانع حمل کالا، از مهم‌ترین پیش‌زمینه‌های کاربردی کردن این کریدور در میان صاحبان کالا و افزایش حمل کالا در آن خواهد بود و از هم‌اکنون، مسئولان ۵کشور ذی‌نفع این مسیر، در حال بررسی این مسائل هستند.

به گزارش گسترش تجارت، موقعیت مناسب ایران در چهارراه تجارت جهان، جایگاه مهمی به کشورمان در مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی داده است و به همین دلیل، در راه‌اندازی مسیرهای جدید، ایران همواره یکی از گزینه‌هایی است که پای میز مذاکره خوانده می‌شود. 

راه‌اندازی کریدوری که بتواند کشورهای آسیای جنوب شرقی و هند را با استفاده از مسیر ایران به اروپا متصل کند، فرصت جدیدی است که موقعیت استراتژیک ایران در اختیار کشور قرار داده و قرار است کریدور مشترکی با عنوان «کریدور جنوب-غرب» تعریف شود؛ کریدوری که مسیر آن از ایران، جمهوری آذربایجان، گرجستان، اوکراین و لهستان می‌گذرد، بر مبنای حمل‌ونقل چندوجهی راه‌اندازی خواهد شد و بار اصلی آن قرار است بر دوش حمل‌ونقل ریلی باشد.

برای بررسی اقدامات لازم در زمینه راه‌اندازی این کریدور، هفته گذشته نشست مشترکی میان نمایندگانی از این ۵ کشور در باکوی آذربایجان برگزار شد. با توجه به اهمیت و نقش ویژه حمل‌ونقل ریلی در این کریدور، مدیران راه‌آهن این ۵ کشور، حاضران این نشست را تشکیل می‌دادند. 

حسین عاشوری، عضو هیات‌مدیره شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران درباره جزییات این نشست ۵جانبه به پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گفت: این نشست با هدف تعریف کریدور جنوب-غرب برگزار شد که قرار است مبتنی بر حمل‌ونقل ترکیبی باشد. همچنین مسئله حمل بار با استفاده از این کریدور از جنوب شرق آسیا، هندوستان، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و پاکستان به اروپا و برعکس در این نشست بررسی شد. 

به گفته عاشوری براساس توافق به عمل آمده در این نشست، قرار شده زمینه جابه‌جایی بار به صورت حمل‌ونقل ترکیبی در این کریدور از خلیج‌فارس به دریای سیاه و بعد از آن، به اروپا فراهم شود. 

آنطور که حاضران در نشست باکو توافق کرده‌اند، مسیر دقیق کریدور جنوب-غرب از بمبئی هند آغاز شده و با عبور از بندرعباس ایران به آستارای آذربایجان می‌رسد. این مسیر در ادامه به بندر باتومی و پوتی گرجستان متصل شده و بعد از آن، به بندر اوکراین و از آنجا به لهستان می‌رسد. سهم اصلی حمل بار در این کریدور، متعلق به راه‌آهن‌های ۵ کشور بوده و بار از لهستان به داخل اروپا توزیع خواهد شد. 

در راستای سازماندهی دقیق به امور مربوط به راه‌اندازی کریدور جنوب- غرب و ایجاد هماهنگی‌های لازم میان اعضا، قرار است سازمان این کریدور نیز راه‌اندازی شود. به گفته عاشوری، بر اساس توافق میان مسئولان راه‌آهن‌های ۵ کشور، راه‌اندازی سازمان کریدور جنوب-غرب تا یک ماه دیگر، بر اساس پیشنهادی که قرار است از سوی راه‌آهن جمهوری آذربایجان مطرح شود، بررسی شده و تصمیم نهایی درباره آن گرفته شود. همچنین قرار است دفتر کارگروه این کریدور در تهران تشکیل شود تا در زمینه بررسی راهکارهای رفع موانع و مشکلات جذب و حمل بار در این مسیر فعالیت کند. قرار است برای این کریدور، سامانه اینترنتی نیز از سوی راه‌آهن آذربایجان طراحی شود. 

به گفته عضو هیات‌مدیره شرکت راه‌آهن، در ۳ ماه آینده، نشست دیگری میان مسئولان راه‌آهن‌های کشورهای عضو کریدور جنوب-غرب برگزار می‌شود تا اقدامات انجام شده در زمینه راه‌اندازی این کریدور بررسی شود. آنطور که عاشوری می‌گوید، برای تعیین نرخ حمل‌ونقل ریلی در این مسیر، قرار است تا یک ماه دیگر، جدول زمانی سیر بار و نرخ‌های پیشنهادی از سوی کارگروه این کریدور تهیه شود و در اختیار صاحبان بار و شرکت‌های فورواردر قرار گیرد تا در آینده، تصمیم نهایی درباره راه‌اندازی قطار آزمایشی در این کریدور گرفته شود. ‌

ضرورت بازاریابی برای کریدور با قیمت‌های رقابتی
کریدور جنوب- غرب نیز مانند کریدورهای ترانزیتی دیگری که از ایران عبور می‌کنند، منافع زیادی برای تجارت و بازرگانی ایران به همراه خواهد داشت؛ البته بهره‌گیری مطلوب از این مزیت‌ها نیازمند شرایطی مانند ارائه قیمت‌های رقابتی در مسیر است.

سیده فاطمه مقیمی، عضو هیات رئیسه اتاق تهران و رئیس اتاق مشترک ایران و گرجستان در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» در تشریح مزیت‌های کریدور جنوب‌غرب اظهار کرد: مسیر قابل توجهی از این کریدور از ایران گذر می‌کند و با استفاده از آن می‌توان بسیاری از فرصت‌های تجاری کشورهایی که در مسیر و حاشیه آن هستند را با یکدیگر مرتبط کرد. وی افزود: استفاده از راه‌آهن در بخش‌های زیادی از این کریدور به‌طور قطع می‌تواند جایگزین مناسبی برای مسیرهای جاده‌ای و به سود ترانزیت ما باشد و فرصت‌های بیشتری را برای رشد تجارت فراهم کند زیرا سیر و حرکت بار در خط ریلی می‌تواند هم از نظر سرعت عمل و هم از نظر قیمت، موجب قیمت‌گذاری رقابتی‌تری در حمل کالا شود.

همچنین اگر بارهایی از مسیرهای دورتر داریم که با استفاده از حمل‌ونقل دریایی جابه‌جا می‌شوند، می‌توانیم با استفاده از ارتباط بندری در این مسیر برای قراردادن کالا در این کریدور، فرصت مطلوب دیگری از نظر جابه‌جایی و حمل‌ونقل چندوجهی برای کشور ایجاد کنیم. رئیس اتاق مشترک ایران و گرجستان در بیان جایگاه ایران در کریدور جنوب- غرب گفت: ایران به عنوان یکی از کشورهای مسیر این کریدور، جایگاه بسیار خوبی در آن دارد و حلقه اتصال مهمی برای جذب بار ترانزیتی به این مسیر است. البته ما کریدورهای دیگری مشابه این کریدور نیز داریم که باید از ظرفیت‌های آنها بهره گیریم.

وی توضیح داد: استفاده از ظرفیت‌های زیرساختی ایران یعنی بهره بردن از موقعیت استراتژیک جغرافیایی ایران که مزیتی برای حمل‌ونقل است، نیازمند مدیریت کلان مطلوب در جابه‌جایی کالا، ارائه قیمت‌های مناسب، تامین امنیت مسیر و داشتن قانون‌های مطلوب و هماهنگ برای ترانزیت بار است و با وجود چنین شرایطی، به طور حتم این کریدور و کریدورهای دیگر، فرصت بسیار مطلوبی برای درآمدزایی و مهم‌تر از آن، ایجاد اشتغال در کشور خواهد بود.

مقیمی با بیان اینکه مطالعات این مسیر به صورت اجمالی آغاز شده، افزود: بهترین اقدام در شرایط فعلی، بازاریابی برای مسیر و جذب بار برای این کریدور است و نشست برگزار شده در باکو، فرصت مناسبی برای بازاریابی مطلوب در این مسیر بوده است؛ البته مطلع نیستم که این اقدام انجام شده یا خیر. در کنار بازاریابی، بحث مربوط به بازبینی مسیر نیز باید دائم انجام شود. به گفته این فعال اقتصادی، قیمت‌های ارائه شده برای این کریدور باید رقابتی باشد؛ به گونه‌ای که صاحبان کالا تمایل داشته باشند این مسیر را جایگزین مسیرهای دیگر کنند. همچنین ارائه خدمات بار دوسویه نیز از اهمیت بالایی در جذب بار دارد؛‌ یعنی حمل بار فقط در یک مسیر نباشد و به صورت رفت و برگشت در این مسیر جابه‌جا شود.

نقش مهم ایران در کریدور جنوب-غرب
ماموکا باختادزه، رئیس راه‌آهن گرجستان در نشست ایران، جمهوری آذربایجان، گرجستان، اوکراین و لهستان برای راه‌اندازی کریدور جنوب- غرب، با تاکید بر نقش مهم ایران در راه‌اندازی این کریدور برای انتقال بار از هند به اروپا، گفت: ایران از ظرفیت‌های ترانزیتی بالایی برخوردار است. در سال‌های اخیر حجم گردش تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا افزایش یافته و این روند بر اهمیت کریدور جنوب- غرب می‌افزاید. 

به گزارش ایرنا وی با اشاره به نقش هند در افزایش اهمیت کریدور جنوب- غرب اضافه کرد: با توجه به اینکه حجم گردش تجاری این کشور با اتحادیه اروپا بسیار بالا بوده و حمل‌ونقل محموله‌ها میان دو طرف قابل توجه است ایران به همراه جمهوری آذربایجان و گرجستان می‌توانند با استفاده از ظرفیت‌های ترانزیتی خود به انتقال بخشی از این محموله‌ها از مسیر کریدور جنوب-غرب بپردازند. 

باختادزه توافق ۵ کشور برای راه‌اندازی این کریدور را اقدامی مهم عنوان کرد و گفت: با راه‌اندازی این کریدور در سال‌های آینده، حجم حمل‌ونقل بار از خاک این کشورها می‌تواند تا چند برابر افزایش یابد.

آینده خوب در انتظار کریدور جنوب-غرب
جاوید قربانف، رئیس راه‌آهن جمهوری آذربایجان در نشست ایران، جمهوری آذربایجان، گرجستان، اوکراین و لهستان درباره راه‌اندازی کریدور جنوب-غرب گفت: هدف از همکاری مشترک در این پروژه که بخش اصلی آن، راه‌آهن است، ایجاد یک محصول لجستیکی جذاب در حوزه حمل‌ونقل است که بتواند محموله‌های ترانزیتی بسیار زیادی جذب کرده و میان بازرگانان، شناخته شود.

وی ادامه داد: این کریدور کشورها و مناطقی نظیر هند، پاکستان، 
جنوب شرق آسیا و خلیج‌فارس را پوشش خواهد داد و با توجه به ظرفیت‌های موجود در این مسیر، آینده بسیار خوبی خواهد داشت. 

رئیس راه‌آهن جمهوری آذربایجان با اشاره به اینکه مدت زمان تحویل کالا در این مسیر ریلی، ۱۵ روز خواهد بود، گفت: طول این کریدور ۷ هزار و ۶۵۴ کیلومتر است.