قربانی شدن اقتصاد ایران در پیشگاه سیاست؛ هزینه های یک رفت و برگشت تاریخی

 این خودش شوربختی بزرگی است که آدمی در آستانه دیدن سپیده در اندیشه دلهره های شب باشد یا به وقت پایکوبی پیروزی، در شمارش باخته های شکست، اما گریزی نیست حداقل در این مورد خاص گریزی نیست.

هیچکس در هیچ پایان جنگی از ژنرالی که - به تقصیر خود یا دیگری – مجبور به امضای سند متارکه شده است با گل و شیرینی و هلهله استقبال نمی کند. جز در ناکجا آباد، نوعی پیروزی است و در همین جا و میانه این شادمانی است که عده ای با کامی تلخ نتایج جنگ باخته را ناگزیر به شمارش می نشینند.

اهل اقتصاد بر خلاف برخی اهل سیاست که به مقتضای رقابت های حقیر خود درباره وجه منفی «چه داده ایم و چه گرفته ایم» خیلی در بوق باخت می دمند ، اتفاقا براساس حکمت گرفتن ماهی تازه از آب در هر زمانی، توقف زیان را صرفه و دستاورد می دانند. البته در حالی که بر پیکر اقتصاد وصله می زنند، از شمارش باخته ، گریزی شان نیست. آنها را اصولی چون «زیان حاصل از عدم النفع»، «هزینه فرصت»، «انحراف حاصل از بی تعادلی توسعه» و «زیان انهدام منابع» به قضاوت می کشد و در نتیجه گیری راهنمائیشان می شود. باخت جامع اقتصاد را نتیجه می گیرند. به تعبیری داستان اقتصاد ایران بسیار ساده است . کسانی آن را در پیشگاه سیاست سربریده و قربانی کرده اند.

تلقی 50 ساله از نقش دولت در ایران به عنوان توزیع کننده رانت و آورنده رفاه، هنگامی که با رقابت های صبحانه بر سر کرسی قدرت ترکیب شد، در پس ذهن برخی سیاستمداران ابتدایی ترین تلقی از جامعه را پدید آورد. «وفاداری سهم کسی است که لقمه می دهد» پس بی اندیشه از آینده و نتایج، به توزیع لقمه در میان توده ها مشغول شوید این کار در ترکیب یا عمل یک دستگاه عظیم تبلیغاتی بی سواد رنگ کن، این باور را نتیجه خواهد داد که این دار و دسته سیاسی از آن یک بهتر است و کارکرد بهتری دارد به این می گویند قربانی کردن اقتصاد در پیشگاه سیاست. البته واضح است که این سرکنگبین در 92 و هنگام درو ، محصولی جز ناکامی سیاسی نداد.

حالا که در ادامه آن ناکامی ها، تقدس برنامه هسته ای نیز از آن زدوده شده و دیگر نیازی به دادن جان برای حفظ آن نیست. بهتر می توان به احصاء نتایج قربانی کردن اقتصاد به نفع سیاست پرداخت. همانقدر که می دانستیم رسیدن به آن شهر باستانی تقسیم شده دامنه های جبال الخلیل امری دست نیافتنی است. جان دادن در راه حفظ ایزوتوپ های کمیاب فلز خاکستری نیز حرفی بی پایه بود. در آوردگاه جهانی سیاست و اقتصاد شعارهای بی پایه دادیم و به اقتصاد خود سیل بستیم تا شماری از سیاستمدارانمان بر شماری دیگر از سیاستمدارنمان ریاست و افضلی کنند. همین و بس عجب معامله پرزبانی کرده ایم!

اما برد کرده ایم، پس از پیش از ده سال از هتلی در کوهپایه های سوئیس به کاخی در کوهپایه های تهران برگشته ایم. حق است فارغ از تفاوت هایی جزئی بپرسیم هزینه این رفت و برگشت برای اقتصادمان چه بوده است. ترابران کوشیده – نه فقط در این شماره – بخشی از این هزینه ها را نشان می دهد. نه برای آنکه از آن نتیجه محتوم بی کفایتی سیاسی کسانی نتیجه گرفته شود ، بل برای آنکه چراغی باشد فرا راه ما نوری پیش پای سیلزدگانی که بهتر است کاشانه تازه را – اندکی، نه خیلی زیاد – دور از مسیر سیل بسازند، لازم نیست کدخدا را عوض کنند.

مثل همیشه بهاری پرآوا و سالی بی تلخی را برای همه دوستان ترابران آرزو می کنیم. خیلی چیزها را می شود تبریک گفت که از میان آنها، پیروزی عقل و تدبیر بر جهل و بی خردی، بیشتر به ذهن می آید تا حلول سالی تازه.