بررسی دو رویکرد هویت محور و شهروند محور در مدیریت محلات شهری
در محلات هویت محور، ساکنان معمولاً یکدیگر را می شناسند و نسبت به غریبه ها حساسیت نشان می دهند. این رویکرد در گذشته با خودکفایی محلات و نقش پررنگ بزرگان و ریش سفیدان در اداره محله همراه بود، اما با افزایش قدرت نهادهای حکومتی، این ساز و کار سنتی کمرنگ شده است.

در شانزدهمین نشست تخصصی شهرآورد که با حضور کارشناسان، فعالان اجتماعی و مدیران شهری برگزار شد، مهدی شیرزاد، کارشناس حوزه مدیریت شهری، به بررسی دو رویکرد هویت محور و شهروند محور در مدیریت محلات شهری پرداخت.
به گزارش تین نیوز، این نشست با هدف تحلیل تفاوت های این دو رویکرد و تأثیر آنها بر مفهوم نمایندگی و مشارکت اجتماعی در محلات برگزار شد.
رویکرد هویت محور: حفظ هویت تاریخی و اجتماعی محلات
شیرزاد در بخشی از سخنان خود به رویکرد هویت محور اشاره کرد و توضیح داد که در این رویکرد، محلات بر اساس هویت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ساکنانشان تعریف می شود.
وی با طرح مثال هایی مانند محله جلفا در اصفهان که محل سکونت ارامنه است یا محله های ارمنی نشین در تهران، تأکید کرد که در این محلات، حس تعلق و انسجام اجتماعی قوی وجود دارد.
شیرزاد افزود: «در محلات هویت محور، ساکنان معمولاً یکدیگر را می شناسند و نسبت به غریبه ها حساسیت نشان می دهند. این رویکرد در گذشته با خودکفایی محلات و نقش پررنگ بزرگان و ریش سفیدان در اداره محله همراه بود، اما با افزایش قدرت نهادهای حکومتی، این ساز و کار سنتی کمرنگ شده است.»
رویکرد شهروند محور: شهر عادلانه و حق بر شهر
در ادامه، شیرزاد به رویکرد شهروند محور پرداخت و آن را بر اساس پارادایم «حق بر شهر» و شهر عادلانه تعریف کرد.
وی توضیح داد که این رویکرد بیشتر در کلانشهرهایی مانند تهران دیده می شود که جمعیتی چند فرهنگی و متنوع دارند.
شیرزاد گفت: «در این محلات، ساکنان ممکن است از شهرها و فرهنگ های مختلف آمده باشند و به دنبال گمنام ماندن در اقیانوس جمعیت شهری باشند. این رویکرد بر ایجاد اعتماد اجتماعی و سرمایه اجتماعی از طریق شناخت متقابل ساکنان تأکید دارد، اما با چالش هایی مانند بی توجهی به ملاحظات فرهنگی و اجتماعی مواجه است.»
چالش ها و مقاومت ها
شیرزاد همچنین به چالش های اصلی در مدیریت محلات اشاره کرد و گفت: «یکی از چالش های اصلی، مقاومت ساکنان در برابر تغییرات تحمیلی از سوی نهادهای حکومتی است. به عنوان مثال، در محله فرحزاد تهران، ساکنان قدیمی نسبت به تغییرات جدید در بافت محله مقاومت نشان داده اند. این مقاومت ناشی از تلاش برای حفظ هویت و المانهای تاریخی محله است، اما گاهی با پروژه های توسعه شهری در تعارض قرار می گیرد.»
شیرزاد تأکید کرد که ترکیبی از این دو رویکرد می تواند راه حلی مناسب برای مدیریت محلات شهری باشد.
وی گفت: از یک سو، حفظ هویت تاریخی و فرهنگی محلات و از سوی دیگر، توجه به نیازهای متنوع ساکنان در شهرهای چندفرهنگی، می تواند به ایجاد محلاتی پویا و منسجم کمک کند. این موضوع نیازمند گفتوگوی بیشتر بین ساکنان، کارشناسان و نهادهای حکومتی است تا بتوان به راه حل های پایدار و عادلانه دست یافت.