◄ سازمان راهداری و مأموریت جاده‌ای پویش «نه به تصادف»/از ایمن‌ سازی راه تا کنترل انسانی تصادفات

مأموریت سازمان راهداری در این پویش، تنها محدود به اصلاح جاده ها نبود؛ بلکه شامل مجموعه ای از اقدامات نرم افزاری، مهندسی، آموزشی و نظارتی بود که هم زمان با فاز نخست کمپین در نوروز ۱۴۰۴ برای کاهش عوامل خطر در شبکه ی راه های کشور اجرا شد.

به گزارش تین نیوز، امروز و پس از گذشت ماه ها از آغاز این پویش، ارزیابی ها نشان می دهد که بخش مهمی از نقشه ی عملیاتی سازمان، از اصلاح نقاط پرتصادف تا تعامل با پلیس راه، وارد فاز اجرایی شده است.

۱. ارتقاء ایمنی فیزیکی شبکه راه؛ از نقاط حادثه خیز تا روشنایی شبانه

در نخستین فاز اجرای پویش، راهداری مأموریت یافت تا نقاط پرریسک و پرحادثه جاده ای را شناسایی و در سه رده ی بحرانی، نیمه بحرانی و معمول طبقه بندی کند. تا پایان تابستان ۱۴۰۴، بیش از ۳۲۰۰ نقطه حادثه خیز در محورهای اصلی و فرعی کشور توسط ادارات استانی بازبینی و اولویت بندی شد.

در این دوره، محورهای پرتردد نظیر قم–اصفهان، مشهد–سبزوار، و شیراز–جهرم شاهد نصب موانع جداکننده فیزیکی و سامانه های هشداردهنده بودند. رسمی ترین بخش این طرح تحت عنوان «پروژه حذف نقاط پرتصادف» در اسفند ۱۴۰۳ آغاز شد و در سه مقطع تا پایان ۱۴۰۶ ادامه می یابد.

اقدام دیگر، افزایش روشنایی شبانه در مقاطع خطرناک بود. بیش از ۹۰۰ کیلومتر از محورهای برون شهری (به ویژه اطراف کلان شهرها) به سامانه های روشنایی LED مجهز شدند تا دید راننده در شب تقویت شود؛ موضوعی که در گزارش بازخورد نوروز ۱۴۰۴، کاهش ۱۲ درصدی تصادفات شبانه در برخی محورها را در پی داشت.

از سوی دیگر، نصب بیش از ۱۰ هزار تابلو هشدار جدید، ترمیم سرعت گیرهای غیر استاندارد و اصلاح شیب شیروانی های جاده ای در ۲۸۰۰ نقطه انجام شد. این اصلاحات، بخش «سخت افزاری» از تعهد راهداری در چارچوب پویش محسوب می شود.

۲. نظارت هوشمند و کنترل رفتار؛ پیوند راهداری با پلیس راهور

در گام دوم پویش، سازمان راهداری مأمور شد تا بخش نظارتی و داده محور پویش را توسعه دهد. یکی از محورهای کلیدی، اتصال داده های جاده ای سازمان به سامانه های نظارتی پلیس راهور فراجا بود تا رفتار رانندگی در مسیرهای اصلی به صورت برخط پایش شود.

در سه ماهه ی نخست ۱۴۰۴، بیش از ۸۵۰ دوربین ثبت تخلف جدید در محورهای پرترافیک نصب و به شبکه ی هوشمند ITS متصل شد. این افزایش، رشد ۴۵ درصدی نسبت به سال قبل ایجاد کرد و به شکل مستقیم بر رصد سرعت، فاصله مجاز و وضعیت چراغ های هشدار اثر گذاشت.

راهداری همچنین بخش هوش مصنوعی مرکز ITS را فعال کرد تا الگوهای خطر رانندگی در مسیرهای پرتکرار حوادث از دل داده ها استخراج شود. خروجی این سامانه، برای نخستین بار در طرح تابستانی ۱۴۰۴ مورد بهره برداری قرار گرفت و نشان داد که بیش از ۶۰ درصد تصادفات ناشی از «رخوت و خستگی راننده در مسیر مستقیم» بوده است.

علاوه بر این، پلتفرم جدید «چشم راه» توسط سازمان طراحی شد که داده های ترافیکی و دوربین ها را در قالب داشبورد تحلیلی در اختیار مراکز مدیریت بحران، پلیس و فوریت های پزشکی قرار می دهد؛ هدف آن، کاهش زمان واکنش بین وقوع تصادف تا امدادرسانی به کمتر از ۱۰ دقیقه میانگین سراسری است.

۳. آموزش، هشدار و فرهنگ سفر ایمن؛ نقش رسانه ای راهداری در پویش

در بُعد نرم افزاری پویش، سازمان راهداری از همان نوروز ۱۴۰۴ سیاست آموزش و اطلاع رسانی عمومی را همسو با محور فرهنگی پویش دنبال کرد. محور این حرکت، مشارکت با رسانه ها، پخش پیام های ایمنی در کانال های ارتباطی ایران پویا و اپلیکیشن «سفر۷۲۴» بود تا پیش از سفر، پیام های هشدار و وضعیت مسیر در اختیار رانندگان قرار گیرد.

راهداری با طراحی کمپین رسانه ای «جاده امن، سفر سالم» پیش از نوروز ۱۴۰۴، توانست هم زمان با شعار محوری پویش «شیش دانگ برانیم»، لایه ای عملیاتی از آموزش های کوتاه رانندگی ایمن را تولید کند. بیش از ۷۰۰ محتوای ویدئویی کوتاه درباره ی اصول رانندگی ایمن، خستگی، سرعت و نکات مکانیکی خودرو در بستر وزارت راه منتشر شد.

همچنین کارگاه های آموزشی رانندگان ناوگان جاده ای در ۱۷ مرکز استانی برگزار و بیش از ۴۵ هزار راننده حمل ونقل عمومی و سنگین در قالب این برنامه ها آموزش دیدند. در کنار آن، راهداری با همکاری دو تشکل بخش خصوصی، طرح کنترل داوطلبانه سلامت رانندگان را در پایانه ها اجرا کرد؛ طرحی که سلامت بینایی و فشار خون رانندگان را قبل از سفرهای طولانی بررسی می کرد و نتایج آن برای ارزیابی ریسک انسانی در اختیار مرکز ایمنی پویش قرار گرفت.

در مجموع، این اقدامات فرهنگی و آماری سازمان باعث شد که پویش از شعار صرف به سطح یک «پروژه اجتماعی چندنهادی» برسد.

نتیجه گیری تحلیلی

پویش «نه به تصادف» نقطه آغاز یک همکاری بزرگ میان بخش های مختلف حاکمیتی بود، اما سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای ستون فقرات اجرایی آن به شمار می آید. آنچه در سال نخست این پویش رخ داد، تغییر نگاه از «پاسخ به حادثه» به «پیشگیری پیش دستانه» بود.

راهداری توانست طی کمتر از یک سال، از ارتقای ۳۲۰۰ نقطه پرخطر گرفته تا فعال سازی سامانه های ITS و آموزش ده ها هزار راننده، ابزارهای ایمنی خود را به شکل منظم بازسازی کند.

موفقیت این روند، البته در گرو استمرار بودجه، هماهنگی با پلیس و وزارت بهداشت، و تداوم پویش های رسانه ای است. چنانچه برنامه ی سه ساله طبق مسیر تعریف شده پیش برود، تا پایان ۱۴۰۶ می توان انتظار داشت که شاخص تلفات جاده ای به ازای ۱۰۰ میلیون وسیله-کیلومتر، برای نخستین بار در یک دهه ی اخیر به زیر حد بحرانی برسد.

پویش «نه به تصادف» اکنون از سطح هشدار اجتماعی عبور کرده و در مسیر تثبیت یک نظام ملی ایمنی راه و سفر قرار گرفته است، جایی که نقش سازمان راهداری نه در تابلو و خط کشی، بلکه در مدیریت هوشمند سلامت سفر ایرانیان معنا پیدا می کند.