◄ «کاغذ اخبار»؛ روایت تولد روزنامه نگاری فارسی در ایران
نخستین شماره روزنامه فارسی ایران با نام «کاغذ اخبار» در ۱۱ اردیبهشت ۱۲۱۶ هجری خورشیدی (اول مه ۱۸۳۷ میلادی) منتشر شد. این روزنامه که به همت میرزا صالح شیرازی منتشر شد، سرآغاز مطبوعات فارسی و نقطه عطفی در تاریخ اطلاع رسانی کشور به شمار می رود.
در روز یازدهم اردیبهشت ۱۲۱۶ خورشیدی، برای نخستین بار در تاریخ ایران، برگه ای با عنوان «کاغذ اخبار» از چاپخانه بیرون آمد و روز بعد، میان جمع محدودی از نخبگان و درباریان توزیع شد. این برگ خبری، هرچند تنها یک صفحه بود، اما آغازگر مسیری شد که امروزه به ده ها رسانه مکتوب و آنلاین انجامیده است.
کاغذی ساده با نشان شیر و خورشید
به گزارش تین نیوز، «کاغذ اخبار» به همت میرزا صالح شیرازی ، یکی از شاگردان اعزامی به اروپا در زمان فتحعلی شاه قاجار منتشر شد. این روزنامه بر یک روی کاغذ ، با خطی خوش و ریز نوشته می شد و در بالای آن، نشان رسمی شیر و خورشید و شمشیر دیده می شد.
در زیر این نشان، با خط نسخ عبارت «اخبار شهر» درج می شد که نشان دهنده تمرکز آن بر خبرهای داخلی و درباری بود.
پیش زمینه ای در هند؛ آغاز روزنامه نگاری فارسی
پیش از انتشار «کاغذ اخبار»، در هندوستان روزنامه ای فارسی با نام «اخبارات» منتشر می شد. در واقع، نخستین تلاش های روزنامه نگاری فارسی در هند شکل گرفت و تأثیر مستقیمی بر روزنامه های فارسی ایران و افغانستان گذاشت.
آن نشریات چاپی نبودند، بلکه اوراق دست نویسی از اخبار درباری و رویدادهای روز بودند که میان طبقات خاصی دست به دست می شدند.
از «کاغذ اخبار» تا «وقایع اتفاقیه»
حدود ۱۳ سال پس از انتشار کاغذ اخبار ، دومین روزنامه ایرانی با نام «زاهریا دباهرا» (به معنی «پرتو روشنایی») به زبان آشوری در ارومیه منتشر شد.
سال بعد نیز روزنامه «وقایع اتفاقیه» در تهران به دستور امیرکبیر انتشار یافت و عملاً به نخستین روزنامه دولتی چاپی ایران تبدیل شد.
نسخه ای که در لندن زنده ماند
از نسخه های اصلی «کاغذ اخبار» در ایران اثری باقی نمانده بود و تا سال ها تصور می شد نخستین روزنامه ایران همان «وقایع اتفاقیه» است.
اما بعدها پژوهشگران تاریخ مطبوعات کشف کردند که نسخه ای از «کاغذ اخبار» در موزه بریتانیا (British Library) نگهداری می شود. تصویری از آن نسخه در اختیار پژوهشگران ایرانی قرار گرفت و در نشریات تخصصی بازنشر شد.
میراثی ماندگار در تاریخ اطلاع رسانی ایران
«کاغذ اخبار» نه تنها آغازگر روزنامه نگاری فارسی بود، بلکه بنیان گذار سنتی شد که امروزه در قالب رسانه های مکتوب، دیجیتال و چندرسانه ای ادامه یافته است.
این نشریه، با وجود محدودیت های فنی و سیاسی زمان خود، راه را برای شکل گیری مفهوم اطلاع رسانی عمومی و فرهنگ مطبوعات در ایران هموار کرد.
