نامه ای خطاب به همگان /پروژه اتصال چابهار به راه آهن سراسری در اولویت آخرکشور قرار دارد؟
اگر به جای پروژه های نیمه تمام خط آهن سریع السیر اصفهان و مشهد و آزادراه تهران شمال، اتصال راه آهن چابهار به راه آهن سراسری را در اولویت قرار داده و سیستان را به مرکز وصل کرده بودیم می شد توقع داشت که صنعت، نیم نگاهی به این استان داشته باشد. با این بعد مسافت چطور میشود توقع داشت سرمایه گذاران و کارشناسان به فکر کار در این منطقه بیفتند.
م - نویریان: سال ۱۳۷۰ بود که به عنوان اولین دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف برای کارآموزی، کارگاه سد پیشین در بلوچستان را انتخاب کردیم. تجربه عجیب و گرانقدری بود.
بعد از سی و چهار سال قسمت شده که در همان منطقه کاری انجام بدهیم و به همین جهت بازدیدی فشرده از دو منطقه دشتیاری و نیک شهر در جنوب استان سیستان و بلوچستان داشتیم. در مواجهه با فقر مطلق روستاییان منطقه چند نکته به ذهنم آمد.
می نویسم شاید منجر به اقدامی فراتر از "آه" گردد:
اول: شنیده بودیم که راه آبادانی می آورد و اینک دیدیم که عدم توجه به توسعه راه و دسترسی چه بلایی بر سر مردم دور از مرکز آورده است. عجیب بود که راه ترانزیت از زاهدان تا چابهار همچنان در اغلب مسیر دو بانده نیست! از چابهار تا زاهدان با ماشین حداقل حدود ۹ ساعت زمان!
جاده های فرعی و دسترسی به روستاها غیر استاندارد، عمدتا خاکی و به ویژه خطرناک با وجود ماشین های قاچاق سوخت. پروژه اتصال چابهار به راه آهن سراسری هم ظاهرا در اولویت آخرکشور قرار دارد. اگر به جای پروژه های نیمه تمام خط آهن سریع السیر اصفهان و مشهد و آزادراه تهران شمال، سیستان را به مرکز وصل کرده بودیم می شد توقع داشت که صنعت، نیم نگاهی به این استان داشته باشد. با این بعد مسافت چطور میشود توقع داشت سرمایه گذاران و کارشناسان به فکر کار در این منطقه بیفتند. نتیجه این می شود که در کل این استان یک صنعت بزرگ هم پای نگرفته است.
چشمان را ببندیم و تصور کنیم چابهار و زاهدان با یک خط راه آهن سریع السیر به تهران وصل شده باشد و بتوانیم ظرف ۵ تا ۸ ساعت از تهران به زاهدان و چابهار برویم. باور کنیم که این پروژه از خیلی از پرژه های کشور رویایی تر نیست.
دوم: اکثر روستاها تنها مدرسه ابتدایی دارند ( البته اگر مدارس سنگی و کانکسی را هم به حساب بیاوریم) و این یعنی دانش آموز برای دبیرستان باید به روستاهای مرکزی برود. بعضا مسافتی در حد ۱۰ تا ۲۰ کیلومتر و بیشتر و بعضا پیاده!! نتیجه می شود ترک تحصیل اکثریت دختران روستایی بعد از پایان دوره ابتدایی و رها کردن تحصیل بسیاری از پسران با توجه به سختی راه. البته مدارس شبانه روزی معدودی آن هم فقط برای پسران وجود دارد. شک نکنید که ریشه بسیاری از عقب ماندگی های این استان در آموزش و پرورش است.
سوم: مصداق بارز اثر راه و مدرسه را در روستای کشیگ در شهرستان نیک شهر دیدیم. روستایی که به لحاظ رفاه و پیشرفت با بقیه روستاها فرق داشت. اثر جاده نسبتا مناسب به جهت نزدیکی به نیک شهر در توسعه روستا ملموس بود اما از آن مهمتر اینکه اولین مدرسه در این روستا در سال ۱۳۳۲ ساخته شد و نتیجه اینکه بخشی زیادی از مردمان روستا شغل معلمی را برگزیدند و ماندند و روستا را ساختند. جالب اینکه نسبت جمعیت به خانوار در این روستا بسیار پایین تر از متوسط سایر روستاها بود.
چهارم: می توان گفت در این سال ها برای ساخت مسکن، برق رسانی و تا حدی تامین آب شرب روستا ها اقدامات قابل ملاحظه ای انجام شده ولیکن بدون توجه به اصول آمایش سرزمین ( پراکندگی روستاها) و حل مسئله اشتغال و معیشت این اقدامات منجر به آبادانی ملموس نشده و نخواهد شد.
پنجم: در روستای روگام نزدیک مرز پرچم ایران بر روی مدرسه بر افراشته است. انگیزه مردم برای ماندن در روستایی که آب ندارد و به جهت دیوار مرزی جدید الاحداث، معیشت حداقلی خود را هم از دست داده قابل درک نیست ولی برافراشته ماندن پرچم ایران میتوانست حداقل انگیزه مسئولان برای توجه به مردم نیک بلوچ باشد فارغ از قومیت و مذهب.
خلاصه اینکه: راه، مدرسه، آمایش سرزمین و اشتغال کلید واژه هایی هستند که نیاز به توجه و تدبیر ویژه دارند. در غیر این صورت بلوچستان سال ۱۳۷۰ با بلوچستان سال ۱۴۰۴ و بلوچستان آینده تفاوتی نخواهد داشت (و ما همچنان آه و درد و داد و بیداد)
اول می خواستم این نوشته را مثل خارجی ها "خطاب به هر کس که مرتبط هست" بنویسم. دیدم خودم هم مسئولم. پس خطاب به همگان نوشتم.
