توافق های جدید ایران و تونس؛ گام نخست برای توسعه تجارت با شمال آفریقا

تونس به دلیل موقعیت جغرافیایی خود (شمال آفریقا) می تواند به دروازه ورود ایران به شمال آفریقا تبدیل شود؛ منطقه ای که از نظر سیاسی و اقتصادی برای تهران اهمیت ویژه ای دارد. با این حال تجربه های گذشته نشان داده بسیاری از تفاهم نامه ها و توافق های ایران با کشورهای آفریقایی به مرحله اجرا نرسیده و در حد اسناد رسمی باقی مانده است.

در همین راستا، طی روزهای گذشته مسعود برهمن - رئیس اتاق مشترک ایران و آفریقا - در نشستی با کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) بر ضرورت توجه بیشتر به بازارهای آفریقایی تاکید کرد. او گفت که این قاره ظرفیت بالایی برای صادرات ایران در حوزه هایی مانند کشاورزی، خدمات فنی و مهندسی و کالاهای اساسی دارد و نباید از آن غافل شد.

طبق خبر منتشر شده توسط اتاق ایران در روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۴، مسعود برهمن در این نشست اظهار کرد:  آفریقا یکی از مهم ترین مقاصد آینده تجارت ایران است و ما در اتاق مشترک مأموریت داریم با معرفی ظرفیت های بخش خصوصی، مسیر حضور گسترده تر تجار ایرانی را با توجه به ارتباطات و ظرفیت ICC در این بازار فراهم کنیم.

با وجود این ظرفیت ها و اهمیت بالای تجارت با آفریقا کشورهایی مثل تونس، در عمل اما موانع متعددی بر سر راه تجارت ایران و آفریقا وجود دارد که فعالان اقتصادی همواره بر آن ها تاکید می کنند. مشکل نقل و انتقال پول، هزینه بالای حمل ونقل، کمبود شناخت از بازارها و رقابت منطقه ای، از مهم ترین موانع و مشکلاتی هستند که برای افزایش تجارت ایران باید از سر راه کنار بروند.

کارشناسان بر این باورند که رفع این مشکلات می تواند راه را برای حضور گسترده تر ایران در بازاری با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت هموار کند. توافق های اخیر با تونس و تاکید اتاق ایران و آفریقا بر تقویت دیپلماسی اقتصادی را می توان نشانه ای از عزم تهران برای حضور پررنگ تر در آفریقا دانست، اما مسیر تحقق این هدف همچنان نیازمند برنامه ریزی و اقدام عملی است.

سید روح الله لطیفی - سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت - درباره این موضوع به ایسنا گفت:  با وجود موفقیت ها در حوزه سیاسی، تجارت دو کشور هنوز به اندازه اشتراکات سیاسی رشد نکرده است. در پنج ماه نخست امسال صادرات ایران به تونس رشد قابل توجهی داشته و این جهش نشان دهنده افزایش ظرفیت روابط تجاری است؛ اما در مجموع سهم ایران از واردات تونس فعلاً ناچیز است و باید افزایش یابد.

صحبت های لطیفی درباره تجارت ایران با تونس، به نوعی می تواند یک نما از میزان تجارت ایران با آفریقا باشد که نیازمند توسعه بیشتر است. لطیفی درباره راه حل های پیشنهادی برای افزایش تجارت با تونس نیز به ایسنا گفت:  مشکلات حمل و نقل باید حل شود تا کالاها به صورت منظم و با قیمت مناسب به تونس منتقل شوند و کالاهای این کشور هم به شکل منظم وارد ایران شوند. حوزه پولی و مالی باید توسعه یابد و امکان تهاتر کالا به کالا فراهم شود. همچنین معرفی ظرفیت ها و کالاها از طریق نمایشگاه ها، رسانه ها و رویدادهای تجاری اهمیت دارد تا ظرفیت های دو طرف به فرصت تجاری تبدیل شود.

طبق آمار موجود درباره تجارت ایران با آفریقا، در ۳ تا ۴ سال اخیر میزان تجارت آهن و فولاد ایران به تونس نیز افزایش داشته و حدود ۷.۵ میلیون دلار برای کشور ارز آوری داشته است که نشان از اهمیت و ظرفیت بالای بازار آفریقا است. البته شایان ذکر است که برخی محصولات کشاورزی ایران مانند کشمش و پسته عمدتاً در بازارهایی مانند دبی عرضه می شوند و به دلیل نداشتن سیستم مالی و حمل و نقل مناسب، به اسم سایر کشورها وارد کشورهایی مثل تونس و سایر کشورهای آفریقایی می شود که نیاز است موانع موجود در این زمینه نیز برطرف شود.

اگر چه این تحولات تلاش دو طرف برای تبدیل گرایش های سیاسی و فرهنگی به همکاری های اقتصادی را بیش از پیش نشان می دهد، اما بررسی روابط تجاری میان ایران و تونس در تجارت با آفریقا، حاکی از آن است که در سال های گذشته، روابط اقتصادی دو طرف هرگز متناسب با ظرفیت های سیاسی موجود نبوده است. سهم تجارت در این روابط بسیار اندک باقی مانده که امید است با رفع موانع ساختاری، شاخص تجارت ایران در این بخش به سطوح بالاتری رشد کند.