◄ مدل مناسب برای انجام بنچ‌مارک نظام لجستیک

سمینار لجستیک و زنجیره حمل‌ونقل که توسط کارشناسان و مدیران سازمان بنادر و دریانوردی برنامه‌ریزی شده است؛ اقدامی  تحسین‌برانگیز جهت ارتقای دانش و دیدگاه‌های لجستیک در کشور بوده که از طریق تجارب کشورهای موفق و پیشرو قابل حصول است. این یادداشت مبتنی بر تجارب حاصل از اجرای «پروژه BRM  و ارایه مدلی جهت انتخاب الگوی منطبق جهت انجام بنچ مارک در حوزه لجستیک» و همچنین «تدوین متدولوژی اجرای پروژه معماری لجستیک و حمل چند وجهی» به تحلیل و بررسی این اقدام مفید می‌پردازد.

1- لجستیک با محدوده و ابعاد مورد نظر این سمینار یعنی لجستیک ملی، با فرایندهای اصلی تجارت یعنی واردات، صادرات، ترانزیت، صادرات مجدد و سایر فرایندهای در این اشل سروکار دارد و خیلی مناسب‌تر است که شکل پانل‌های آموزشی با چنین ساختاری طراحی و  برگزار گردد. این نوع نگاه باعث می شود زنجیره لجستیک از صفر تا صد مورد کاوش قرار گیرد و دارای سناریوهای ملموس و کاربردی باشد.

2- اصولا دیدگاه لجستیکی مبتنی بر اصول علمی،  هیچ تعصبی را روی مود خاصی از حمل‌ونقل  بر نمی‌تابد. در ادامه بند اول بسیار خوب بود که پانل‌های دیگری با تمرکز بر نقش هر یک از مودها در فرایندهای اصلی تجارت ارایه می‌شد. در برنامه‌های ارائه شده بیشترین تمرکز و توجه به لجستیک بندری است که شائبه بخشی‌نگری و جزءگرایی دارد.

3- لجستیک و فرایندهای اصلی تجارت به‌شدت تحت تاثیر چارچوب‌های عمدتا غیر قابل تغییر یا حداقل خارج از اراده بازیگران مختلف در صحنه لجستیکی است. در یادداشت‌های قبلی از ظرف و مظروف بنادر یاد شد که به این مهم اشاره دارد. این ویژگی‌های فرابخشی لجستیکی همچون قوانین و مقررات تجارت، حاکمیت و  امنیت، شرایط جغرافیایی کشور، موقعیت کشور نسبت به همسایگان و مواردی در این سطح و موارد عدیده  دیگری از این دست، به‌نحو بسیار تعیین کننده‌ای بر انتخاب مدل‌ها و بنچ مارک الگوهای لجستیکی تاثیرگذار است. در مطالعات انجام شده، این نتیجه به‌دست آمد که الگوهای اروپایی برای ایده‌پردازی و الگوبرداری مناسب نیستند مگر به‌نحو محدود و خاصی مثل مباحث شبکه‌سازی لجستیکی و بندری که در کشورهای اروپایی بسیار رایج است. لذا این‌که در این سمینار از خبرگانی با تجارب کار در فضاهای لجستیک اروپایی بهره‌برداری شده است شاید نتایح مفیدی به‌همراه نداشته باشد. در این خصوص، شاخص‌هایی در مورد عملیات تجارتی کشورمان به‌دست آمده است که با لجستیک کشورهای دیگری غیر از کشورهای اروپایی منطبق هستند.

4- خبرگان انتخاب شده برای پانل‌های سمینار عمدتا خود مسئولان در بخش‌های دولتی لجستیکی اتحادیه اروپا هستند. شاید بهتر بود در چارچوب توضیحات ارایه شده در بند اول و دوم، بیشتر با دید  مدیریت حرفه‌ای کسب و کار نگاه می‌شد و از صاحبان کسب و کارهای در صحنه لجستیک نیز دعوت می‌شد تا کار حرفه‌ای‌تر و منطبق‌تر با فضای کسب و کار برگزار گردد.

5- استفاده از مجربان بین‌المللی در لجستیک به‌عنوان بال خارجی مشاوران لجستیکی با شروط بیان شده می‌تواند بسیار خوب باشد ولی سازمان‌های حاکمیتی همچون سازمان بنادر و دریانوردی باید توجه داشته باشند که بهره‌گیری از مشورت خبرگان و کارشناسان داخلی لجستیک و تشکیل بال داخلی هماهنگ با بال خارجی، باعث افزایش تعادل و توازن در کار و همچنین سینرژی مثبت در کار می‌شود. قطعا هستند کارشناسان داخلی در عرصه لجستیکی که با توجه به تجارب ارزنده و طولانی، خود صاحب نظر و دیدگاه‌های بومی‌سازی شده متناسب با شرایط کشور هستند.

6- پیشنهاد می‌شود در این‌گونه برنامه‌های بنچ‌مارکینگ و الگوگیری از مدل‌های مشابه، از متدولوژی و چارچوب پیشنهادی در مطالعات قبلی و تجارب مشابه استفاده شود تا با توجه به هزینه‌های برگزاری این سمینار، حداکثر استفاده به‌دست آید.

7- با توجه به دیدگاه ارایه شده در مبحث زنجیره کالا، تعامل در لجستیک بسیار مهم و تعیین کننده است.  پیشنهاد می‌شود برای این‌که سمینار مفیدتر برگزار گردد، از وزارت صمت و سازمان گمرک نیز کارشناسان و مدیرانی دعوت گردند. این اقدام باعث می‌شود تمام نقش آفرینان در صحنه لجستیک و زنجیره کالا در کشور حضور داشته و حرکتی قابل توجه در ایجاد زبان مشترک مابین این ارکان انجام شود.

8- در کنار سمینار اصلی، خوب است پانل‌های تخصص در مورد  مباحث اصلی برگزار شده و اقدامات لازم جهت ایجاد هسته‌های فکری در خصوص فرآیندهای اصلی تجارت و نقش مودهای مختلف حمل و سازمان‌های نظارتی و مشتریان خدمات لجستیکی در کشور انجام گردد.  

قطعاً با شناختی که از دست اندرکاران و ایده‌پردازان این سمینار موجود است، این برنامه در چارچوب یک برنامه استراتژیک برگزار می‌شود و از برنامه‌هایی که صرفا جهت شوآف هستند  فاصله جدی و معناداری  خواهد داشت.