سالمندی دغدغه شهرهای شلوغ

معلولیت و ناتوانی پدیده‌ای است که به زندگی بشر گره خورده، به طوری که انسان‌ها به دلایلی مانند بیماری، حادثه یا رسیدن به دوران سالمندی آن را به طور دائم یا موقت تجربه می‌کنند.

امروز یکی از مهم‌ترین مشکلات و نگرانی‌های جانبازان، معلولان و خانواده‌های آنها، حضور نداشتن و مشارکت نکردن در فعالیت‌های اجتماعی به دلیل وجود انواع موانع فیزیکی و معماری در محیط‌های عمومی است.

تردد راحت معلولان، سالمندان، زنان باردار و زنانی که با کالسکه در سطح شهرها عبور و مرور می‌کنند از دغدغه‌های بزرگی است که شاید هنوز به شکل کامل و صد درصدی برطرف نشده باشد. به‌طوری‌که بسیاری از معلولان به‌ویژه آنهایی که مجبور هستند برای حرکت در شهر از ویلچر استفاده کنند، بسیار دشوار خواهد بود تا وارد شهر شوند و از معابر، وسایل حمل‌ونقل عمومی و امکانات دیگر استفاده کنند. بنابراین مناسب‌سازی فضاهای عمومی شهر تهران به دلیل تسهیل در آمد و شد افراد با ویژگی‌های خاص جسمی و حرکتی یکی از ضروریات در اعمال مدیریت شهری و حقوق شهروندی است.

کارشناسان معتقدند، در این زمینه شهرداری تهران به سهم خود تلاش‌هایی کرده و در سطح تهران و کشور، مسئولان باید دست‌به‌دست هم دهند و از سوی دیگر فرهنگ‌سازی نگاه جامعه به پدیده معلولیت نیز برطرف شود. در حوزه‌های مختلف برای بهبود وضعیت تردد معلولان در سطح شهر تمام مسئولان باید وارد عمل شوند، نگاه جامعه به پدیده معلولیت باید تغییر کند.

هرکس به سهم خود باید کمک کند؛ از وزارت مسکن و شهرسازی تا سازمان بهزیستی، کمیته امداد، سازمان‌های شهرداری، شورای شهر و... همه باید کمک کنند تا نگاه مردم به پدیده معلولیت اصلاح شود. در این‌باره عضو هیات‌رئیسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: بهسازی معابر برای معلولان، سالمندان و جانبازان یکی از حقوق شهروندی است که مسئولان شهری و دستگاه‌ها موظف به اجرای آن هستند تا معلولان بتوانند مانند افراد عادی از معابر و خیابان‌ها و حتی وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. ابوالفضل قناعتی در گفت‌وگو با صمت با اشاره به مشکلاتی که معلولان، جانبازان و نابینایان در شهر تهران با آن روبه‌رو هستند، افزود: در چند سال گذشته نسبت به رفع مشکلات معلولان و جانبازان بی‌توجهی‌هایی شده اما شورای شهر در برنامه سال ۹۶ شهرداری تهران نسبت به این موضوع توجه بیشتری خواهد داشت.

او ادامه داد: هم‌اکنون در شکل هندسی شهر تهران در بیشتر مسیرها شرایطی برای سهولت تردد جانبازان، معلولان و نابینایان فراهم شده است که امیدواریم با برنامه‌ریزی و اقدامات گسترده شاهد برطرف شدن این مشکل باشیم. قناعتی تاکید کرد: خوشبختانه فراهم کردن شرایط برای سهولت تردد جانبازان، معلولان و نابینایان در اولویت و دستور کار مدیریت شهری، سایر نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی قرار گرفته است. عضو چهارمین شورای اسلامی شهر تهران در زمینه ساخت بوستان‌هایی که برای معلولان، جانبازان و سالمندان درنظر گرفته شده، تصریح کرد: در دو مرحله ۴۴ بوستان برای معلولان و جانبازان مناسب‌سازی شده‌اند.

این توضیح را باید بدهم که از سال ۸۴ سرانه فضای سبز در تهران برای معلولان کمتر از نیم‌متر بود اما درحال‌حاضر بعد از گذشت ۱۲ سال سرانه فضای سبز برای هر معلول حدود ۳ متر شده که این رقم قابل‌توجه است. او اظهار کرد: سرویس‌های بهداشتی، آبخوری، نیمکت‌ها و ست‌های ورزشی و بدنسازی با ویژگی آناتومی معلولان با کمک متخصصان ساخته شده که در اختیار این عزیزان قرار دارد. چنین خدماتی کافی نیست و تمام تلاش‌ها بر این اساس است که میزان این خدمات بیشتر شود.

قناعتی با بیان اینکه دو بوستان ویژه نابینایان، خدمت دیگری است که شهرداری در اختیار این قشر از معلولان قرار داده افزود: در منطقه ۵ و ۸ تهران بوستان‌هایی ساخته شده به نام بوستان جانبازان و فدک که این دو بوستان ویژه نابینایان است. نابینا نمی‌تواند فضای پارک را ببیند، وقتی نابینا وارد بوستان می‌شود در مبدأ ورودی یک هدفون به آنها خواهند داد و با جی‌پی‌اس تمام مسیری را که ما با چشم می‌بینیم، آنها می‌شنوند. کف مسیر نیز موزائیک‌های شیاردار است و آنها را راهنمایی می‌کنند به عنوان نمونه در کدام موقعیت پارک هستند، چقدر تا آلاچیق و محل استراحت مانده، خروجی و ورودی کجاست، در همین مسیر گل‌ها و گیاهانی با رایحه معطر کاشته شده‌اند. همچنین سرویس بهداشتی ویژه و آبنمایی که به شکل موزیکال قرار دارد از خدمات دیگر این بوستان است.

ضرورت کیفیت مناسب‌سازی شهر

 رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران و عضو دوره چهارم شورای شهر با اشاره به اهمیت مناسب‌سازی شهر برای تردد معلولان گفت: مناسب‌سازی در شهر برای معلولان ابعاد مختلفی دارد، از این رو نمی‌توانیم اقدامات کیفی شهرداری را با خط‌کش کمیت اندازه بگیریم. اقبال شاکری در گفت‌وگو با صمت با اشاره به اهمیت کیفیت مناسب‌سازی در شهر افزود: مناسب‌سازی را نباید با کمیت و عدد و رقم در اقدامات شهرداری سنجید. مناسب‌سازی‌ها یکپارچه و با استانداردهای ابلاغی و نظارت یک مرکز خاص انجام نمی‌شود، به همین دلیل معتقدم مناسب‌سازی به طور کامل انجام نشده است.

رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران و عضو دوره چهارم شورای شهر با بیان اینکه در سال‌های گذشته، برخی اقدامات مناسب‌سازی از سوی مناطق و با زیرمجموعه عمرانی انجام شده بود، تصریح کرد: مناسب‌سازی از سوی مناطق، از این نظر که به دنبال ردیف و بودجه برای این امر نیستیم مطلوب است اما تمرکززدایی مناسب‌سازی، از ابعاد چالشی آن به شمار می‌رود. او تاکید کرد: ستاد مناسب‌سازی شهرداری تهران باید برنامه‌ریزی جدی در این موضوع داشته باشد تا روند مناسب‌سازی مطلوب پیش برود. معلولان و نابینایان هم شهروند همین شهر هستند و باید مانند دیگر افراد از حقوق شهروندی برخوردار باشند و از حاشیه کاری مسئولان به متن شهری بیایند تا بتوانند مانند سایر افراد جامعه در توسعه و پیشرفت جامعه موثر باشند.

شاکری با بیان اینکه طبیعت شهر تهران در حالت شیب و غیراستاندارد شکل گرفته است، اظهار کرد: مناسب‌سازی فضاهای شهری باید به گونه‌ای باشد که حتی اگر سالی یک معلول از مکانی کم تردد عبور کند خدمات مناسب‌سازی برای او انجام شده باشد بنابراین باید مناسب‌سازی فضاهای شهری همواره به طور پیوسته ادامه‌دار باشد. رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران و عضو دوره چهارم شورای شهر بیان کرد: سال گذشته برای مدارس استثنایی سرویس‌های ویژه ازسوی شهرداری طراحی شد که به رایگان برای حمل‌ونقل دانش‌آموزان اینگونه مدارس استفاده می‌شود.

از نگاه کارشناسان، مناسب‌سازی اماکن عمومی، ویژه معلولان و جانبازان نیست بلکه نیاز توسعه جامعه است و همه دست‌اندرکاران اجرایی، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، مسئولان و مردم باید به این امر مهم توجه کنند. با توجه به آمار معلولان در کشور و روند رسیدن جمعیت رو به سالخوردگی در آینده نزدیک با جمعیت سالمند بسیار بالایی رو به رو خواهیم شد، درنتیجه نیازمند آماده‌سازی فضا چه در بحث مناسب‌سازی معابر شهری و اماکن عمومی و چه در بحث توجه به امکانات ورزشی برای معلولان و سالخوردگان خواهیم بود.