نفتکش‌های ایران در کرانه‌های جهان پهلو می‌گیرد

تین نیوز | بیمه محموله‌های نفتی از بزرگترین دغدغه‌های شرکت ملی نفتکش و نفت ایران برای پساتحریم است، چرا که ایران درصدد است در این دوران با افزایش سهم تولید نفت جایگاه اقتصادی از دست رفته‌اش را جبران کند.
 
بنابراین و برای روشن شدن اهمیت موضوعی بیمه در نقل و انتقالات نفتی ابتدا باید با موضوع بیمه و حقوق بیمه نفت آشنا شویم؛ در واقع «حقوق بیمه نفت» توجیه و تعدیل‌کننده سیاست، اقتصاد و مدیریت در زمانی است که نفت «موضوع بیمه» قرار می‌گیرد. بنابراین بیمه یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در صنعت نفت و گاز است. در بیمه نفت ریسک شرکت‌های نفتی در بخش‌های مختلف همچون سکوهای نفتی، پالایشگاه‌های نفت و گاز، پتروشیمی‌ها، حمل تجهیزات خریداری شده، مقاطعه‌کاری، آتش‌سوزی تجهیزات و امکانات، زیان‌های ناشی از نبود سود و بهره‌وری در اثر توقف عملیات و ریسک‌های مرتبط با کارکنان این شرکت‌ها زیرپوشش قرار می‌گیرد. فعالیت این رشته بیمه به‌طور معمولی به بخش آتش‌سوزی نفت و مهندسی نفت نیز تقسیم می‌شود.
 
رابطه بیمه نفتی با تولید ناخالص ملی
 به گفته فرشید فرحناکیان کارشناس حقوق تجارت حقوق بیمه نفت متشکل از دو مثلث است که «مثلث نفت» از ۳ ضلع سیاست، اقتصاد و حقوق و «مثلث بیمه» از اقتصاد، مدیریت و حقوق تشکیل شده است که در این بین «بیمه نفت» تمامی این اضلاع را در خود خواهد داشت. گفته می‌شود در دهه اخیر نزدیک به ۴۰درصد از خسارت‌های اعلام شده در سطح جهان و حدود ۹۰درصد از خسارت‌های پرداخت شده صنعت جهانی بیمه به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی اختصاص داشته است. پیش از تحریم‌ها شرکت‌های بیمه‌گر ایرانی همواره از ظرفیت بیمه اتکایی خارجی به استثنای ایالات متحده امریکا و رژیم غاصب صهیونیستی استفاده کرده‌اند. قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت؛ تمامی راه‌های ارتباطی مرسوم بین بیمه‌گران ایرانی با بیمه‌گران معتبر خارجی را مسدود کرد و اثر این قطع ارتباط در افزایش ناگهانی تعداد بیمه‌نامه‌های اصداری در سال ۱۳۹۰ مندرج در جدول «عملکرد صنعت بیمه نفت در ۱۰ سال اخیر» کاملا مشهود است. در زمان تحریم به دو روش «بیمه اتکایی» و ایجاد «بیمه‌های مشترک» توسط شرکت‌های بیمه‌گر داخلی، ریسک‌های موضوع بیمه نفت جذب شد. در بیمه اتکایی شرکت بیمه که خود بیمه‌گر بیمه‌نامه‌های مختلفی است، خود را در مقابل خسارات احتمالی که بیمه‌نامه‌ها دچار آن می‌شوند، نزد شرکت بیمه دیگری بیمه می‌کند و منظور از «بیمه‌های مشترک» استفاده از مکانیسم «کنسرسیوم» توسط بیمه‌گرهایی است که به موجب آن برای انجام یک یا چند نوع تقاضای بیمه‌ای، بیمه‌گذاران اقدام به سازماندهی مشترک و تجمعی بدون تشکیل یک شخصیت حقوقی مستقل برای ادغام سرمایه‌های مالی و در صورت لزوم ادغام سایر سرمایه‌های مادی و انسانی بین خود می‌کنند. اعمال تحریم‌ها، به‌طور مستقیم و حتی غیرمستقیم با ممنوع شدن نقل و انتقال خارجی ارز، برای بیمه‌گران داخلی استفاده از خدمات بیمه اتکایی بیمه‌گران خارجی را غیر عملی کرد.
 
وضعیت پوشش بیمه‌های ایران بعد از لغو تحریم‌ها
با توجه به لغو محدودیت پوشش بیمه‌های حمل‌ونقل دریایی محوله‌های نفتی ایران توسط یک شرکت امریکایی به نظر می‌رسد گشایش بزرگی در صنعت نفت کشور رخ داده است؛ به گزارش شبکه خبری بلومبرگ، یک شرکت بیمه‌گر مستقر در امریکا اخیرا اعلام کرده این شرکت مجوز دولت امریکا را برای پوشش دادن شرکت‌های غیرامریکایی که نفت را از ایران به نقاط دیگر جهان حمل می‌کنند، دریافت کرده است. دفتر نظارت دارایی‌های خارجی امریکا در تاریخ ۵ فوریه (۱۶ بهمن) محدودیت‌هایی را که تا پیش از این «امریکن کلاب» را از ارائه پوشش بیمه‌ای برای محموله‌های نفتی بازمی‌داشت، برطرف کرده است. این چنین است که بر اساس ارزیابی ۱۲ تحلیلگر و اقتصاددادن، پیش‌بینی می‌شود که تولید نفت خام ایران یک ماه پس از لغو تحریم‌ها تا روزانه ۱۰۰هزار بشکه یا به میزان ۳/۷درصد و در مدت ۶ ماه به میزان ۴۰۰هزار بشکه در روز افزایش یابد. «امریکن کلاب» یکی از ۱۲ عضو باشگاه‌های گروه بین‌المللی «پی‌اندآی» است که به‌طور گروهی بیش از ۹۰درصد ناوگان نفتکش‌های جهان را در برابر خطراتی مانند نشت نفت، بیمه می‌کنند.
 
زمان تحریم و ریسک سنگین بیمه‌های داخلی
محمد حبیبی، مدیر بیمه‌های کشتی و هواپیمایی معلم نیز در گفت‌و گو با صمت درباره نحوه بیمه کشتی‌ها و نفتکش‌های ایران در زمان تحریم گفت: ۴ سال پیش بیمه‌های اخیر توسط شرکت‌های ژاپنی انجام می‌شد که به‌دلیل تحریم‌ها روند بیمه‌گری ایران بسیار محدود شد. اگرچه ایران محموله‌های نفتی خود را در «سی‌آی‌اس» به فروش می‌رساند اما به‌دلیل ریسک بالای بیمه این محموله‌ها شرکت‌های داخلی از بیمه کردن آنها امتناع می‌کردند. به منظور سهولت در حمل‌ونقل در زمان تحریم کنسریومی متشکل از شرکت‌های داخلی به رهبری بیمه ایران با سهامداری شرکت‌های بیمه معلم و البرز و سامان و آسیا تشکیل شد که گفته می‌شود آخرین قرارداد بیمه‌ای ایران نیز توسط بیمه ایران که سهامدار اصلی این کنسرسیوم است، انجام شده است. حسین نصراله‌زاده، فعال صنعت بیمه نیز در گفت و گو با صمت در این‌باره گفت: در زمان تحریم ایران برای صدور بیمه‌های محموله‌های نفتی خود دچار مشکلات بزرگی بود و با توجه به ریسک سنگین محموله‌های نفتی به‌دلیل سرمایه قابل توجه آنها، عهده‌دار شدن بیمه این محموله‌ها از توان شرکت‌های ایران خارج بود. به گفته نصراله‌زاده در زمان تحریم دولت بودجه‌ای افزون‌بر یک‌میلیارد دلار برای بیمه محصولات پتروشیمی و نفت و مشتقات نفتی در نظر گرفته بود تا شرکت‌های داخلی عهده‌دار محموله‌های نفتی شوند اما این مساله همچنان ریسک بالایی برای شرکت‌ها دربر داشت. امیری‌زاده، مدیر اتکایی بیمه کوثر نحوه بیمه صنعت نفت کشور را در زمان تحریم محدود اعلام کرد و گفت: محموله‌های نفتی ایران به شکل محدود زیر پوشش بیمه‌های خارجی قرار می‌گرفت که در این صورت نیز شرکت‌های بیمه ایران فاقد جوینت‌های خارجی بودند. بنابراین تنها شرکت‌های بیمه‌ای داخلی مسئولیت این ریسک را برعهده می‌گرفتند که ریسک سنگینی برای کشور به شمار می‌رفت. به گفته محسن امیری‌زاده، مدیر اتکایی و بین‌الملل بیمه کوثر؛ بیمه نشدن نفتکش‌های ایران توسط شرکت‌های بین‌المللی ضرر و زیان بزرگی را متوجه تولید ناخالص ملی ایران می‌کرد به این معنی که وقتی نفتکشی چون کوشان زیر آب رفت بیمه‌های داخلی تمام ریسک را متحمل شدند و اقتصاد کشور متضرر شد و دولت مجبور بود که این خسارت را از محل درآمدهای ارزی بپردازد.
 
سهولت در صدور بیمه‌های اتکایی
گرچه به اعتقاد عده‌ای از کارشناسان لغو محدودیت و ممنوعیت پوشش تحریم‌ها تنها موجب تنوع بخشیدن به مشتریان صادراتی ایران و سهولت در صدور بیمه‌های اتکایی آن شده است اما واقعیت دیگر آن است که ایران به این شکل خواهد توانست محموله‌های نفتی خود را به سراسر جهان بفرستد. در مقابل عده‌ای دیگر برداشته شدن تحریم‌ها و حضور شرکت‌های بزرگ بیمه‌ای چون سوئیس‌لی و مونیخ‌لی، لویدز لندن، جی‌ای‌سی و شرکت‌های ترک و هندی و حضور بسیاری از بروکرها برای تحت‌پوشش قرار دادن پروژه‌های بزرگ نفتی، ازجمله پوشش بیمه‌های صنعت نفت را از عوامل سرعت بخشیدن به رشد صنعت نفت کشور می‌دانند؛ به گفته امیری‌زاده ایران در زمان تحریم از وجود «جوینت وینچر» بین‌المللی محروم بود و بیمه‌های ایران مورد قبول شرکت‌های بین‌المللی نبود و این نگاه با رفع تحریم‌ها تغییر کرده است. در نتیجه بیمه نیز همانند خرید و فروش نفت دچار مشکل شده بود که با لغو تحریم‌ها توفیقاتی نیز در این زمینه به دست آمده است.