چشم بسته شهر به مشکلات نابینایان

امروز روز جهانی نابینایان (عصای سفید) است و طبق معمول هرسال باید منتظر وعده‌ و وعیدها درباره حمایت از جامعه نابینایان و کم‌بینایان و در ورای آن جامعه معلولان در کشور بود.

به گزارش روزنامه همشهری، اما واقعیت آن است که در جامعه ما، اغلب چشم‌ها، عصای سفید را نمی‌بینند و چرخ حمایت از معلولان هم حسابی لنگ می‌زند. زمانی که تردد شهروندان در معابر شهری به سختی و با خطرهای بسیار صورت می‌گیرد اینکه معلولان و کم‌توانان بتوانند با سهولت در شهر تردد داشته باشند و نیازهای خود را برطرف کنند، شاید خیلی انتظار زیادی باشد. یک‌فرد عادی در پیاده‌رو از ترس برخورد موتورسیکلت حسابی با احتیاط راه می‌رود و حال درنظر بگیرید که یک‌نابینا چطور می‌خواهد راهش را از میان هزار یک‌مانع پیدا کند؛ حتی اگر آن پیاده‌رو موزائیک‌های پولکی و برجسته داشته باشد. شانس یارش باشد موتور به او نزند و دست آخر برای رفتن از یک‌طرف خیابان به طرف دیگر کسی دستش را بگیرد. وگرنه او از کمترین حقوق شهروندی در شهر برخوردار نیست.

همانطور که وی وقتی می‌خواهد کلیدهای آسانسور ساختمان شعبه‌ای از تأمین اجتماعی را بزند باید منتظر کمک دیگری باشد چراکه نشانگر بریل برای استفاده نابینایان وجود ندارد و هزاران مشکل دیگر که البته رفع همه‌شان به اقدامات فیزیکی و عمرانی وابسته نیست بلکه به یک‌فرهنگسازی بزرگ نیاز دارد. علی صابری، عضو روشندل دوره پیشین شورای شهر تهران در همین راستا به انتظاراتی اشاره می‌کند که چند سالی می‌شود از سوی جامعه معلولان و نابینایان مطرح شده اما هنوز به سرانجام نرسیده است. او که قرار است امروز در صحن شورای شهر تهران حضور یابد و مواردی را مطرح کند می‌گوید: «من برای گرامیداشت روز عصای سفید ترجیح می‌دهم مطالبی را کلی از جامعه معلولان بیان کنم و انتظارشان را بگویم. من خطاب به شهردار و اعضای شورای شهر تهران اعلام می‌کنم که تشکیل شورای مشورتی شهر دسترس‌پذیر و انتخاب مشاورین برای مناسب‌سازی معابر را از یاد نبرند.» به اعتقاد این حقوقدان از سوی دیگر ضرورت دارد تا کارگروه مناسب‌سازی معابر و شهر دسترس‌پذیر نیز در ذیل کمیسیون فرهنگی - اجتماعی شورای شهر تشکیل شود و آنها در همکاری با سایر کمیسیون‌ها، به بررسی مشکلات و انتظارات معلولان در شهر بپردازند.

• احتمال تکرار یک‌اتفاق

وقتی صحبت از حقوق شهروندی می‌شود یعنی همه اقشار جامعه باید از همه آنچه به‌عنوان امکانات شهری فراهم شده بهره‌مند شوند؛ از استفاده مبلمان شهری گرفته تا حمل‌ونقل عمومی و انجام امورات بانکی و اداری. این در حالی است که لایحه «احقاق حقوق شهروندی معلولان» سال94 به مجلس رفت اما هنوز سرانجام نیافته است. بهروز مروتی، معلولی که خود عضو یکی از انجمن‌های حمایت از معلولان است در این‌باره می‌گوید: «ما کمپین سراسری پیگیری از تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان را با 5500 عضو از معلولان سراسر کشور تشکیل داده‌ و تاکنون چندین گردهمایی داشته‌ایم اما هنوز به نتیجه دلخواه نرسیده‌ایم.» به گفته وی بهتر است دولت نیز به این مسئله ورود کند و پس از بازبینی دوباره لایحه، جامع‌تر آن‌را به مجلس بفرستد.

بر موضوعی که مروتی به آن اشاره کرد، علی صابری نیز تأکید دارد؛ یعنی پس گرفتن لایحه از مجلس و اصلاح آن. به گفته این عضو سابق شورا، لایحه مذکور چندتکه شده و اگر با وضعیت فعلی نیز در دستور کار صحن قرار بگیرد، بازهم ممکن است همان اتفاق سال94 برایش بیفتد.

• آنچه روشندلان انتظار دارند

هم‌اکنون در شهرهای توسعه یافته جهان امکاناتی برای نابینایان فراهم شده که باعث می‌شود آنها از بسیاری امکانات مانند دیگر شهروندان برخوردار باشند. در ایران اما برخی از موضوعات مدت‌هاست که مطرح شده اما هنوز به‌طور واقعی اجرا نشده است.

نابینایان در کشور ما طبق مصوبه آخرین روزهای کاری مجلس نهم حق کاندیداتوری در انتخابات مجلس شورای اسلامی را ندارند.بدین‌ترتیب آنها در عمل نماینده‌ای از جنس خود که مشکلات‌شان را عینی درک می‌کند در مجلس ندارند که از مطالبات‌شان در سطح کلان دفاع کند. اگرچه علی صابری از رایزنی با دولت خبر می‌دهد که براساس آن هیأت دولت هنگام تصویب قانون تجمیع انتخابات و فرستادنش به مجلس می‌تواند بند6 ماده28 قانون مورد نظر را اصلاح کند؛ بدین‌ترتیب نابینایان و ناشنوایان حق کاندیداتوری پیدا می‌کنند.

نابینایان و کم‌بینایان هم‌اکنون نرم‌افزارهای هوشمند تلفن همراه در اختیار ندارند که بتوانند با کمک آنها نیازمندی‌های خود را برطرف کنند. این نرم‌افزارها عمدتا با پخش آلارم‌ها و پیغام‌های صوتی روشندل را برای تردد بهتر در شهر راهنمایی می‌کنند.به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین مشکل برای تولید این نرم‌افزارها استفاده از زبان فارسی در تبدیل نمونه‌های خارجی است. به گفته صابری تولیدکنندگان داخلی نیز هنوز نرم‌افزارهایی که قابلیت مورد نظر را داشته باشند تولید نکرده‌اند و بهتر است از شرکت‌های خارجی کمک گرفته شود.

نابینایان در استفاده از دستگاه‌های خودپرداز بانک‌ها همچنان مشکل دارند. برقراری پیغام‌های صوتی با رعایت مسائل امنیتی در همه عابربانک‌ها یک‌ضرورت به‌شمار می‌رود.

در تهران تنها یک‌بوستان برای نابینایان وجود دارد که کم است. در این بوستان به نابینایان یک‌هدفون مخصوص داده می‌شود که با حرکت، فضای اطرافش را برای وی توضیح می‌دهد و او را راهنمایی می‌کند.

در کشور ما طبق اعلام سردار تقی مهری، رئیس پلیس راهور برای رانندگانی که به قانون عصای سفید بی‌اعتنا هستند جریمه ۱۰۰هزارتومانی درنظر گرفته می‌شود. به‌نظر می‌رسد اجرای این قانون باید جدی گرفته شود.