چرا دلار گران می‌شود؟

تین نیوز | چرا نرخ دلار دوباره فزاینده شده است؟ این پرسشی است که این روزها بسیاری از دوستان و دانشجویان و خبرنگاران از من می‌پرسند.

 در اینجا چند علت را با شما در میان می‌گذارم تا اگر نیاز به اصلاح دارد، اصلاح شود.

1- کاهش قابل توجه شاخص قیمت سهام در بازار بورس و هجوم سهامداران برای عرضه سهام و پیشگیری از ضرر بیشتر به معنای انتقال بخشی از نقدینگی فعال در این بازار به بازار ارز و سایر بازارهاست. به بیانی دیگر آن روی سکه افزایش عرضه سهام در بازار بورس افزایش منحنی تقاضا برای ارز و احتمالا مسکن است بنابراین در روزهای آینده باید انتظار رونق معاملات در بازار مسکن و افزایش احتمالی قیمت آن را هم داشت. اینکه چرا بازار بورس دچار چنین افتی شده است هم چند علت دارد که در پستی دیگر به آن خواهم پرداخت.

2- علت اقتصادی دیگر افزایش قیمت حامل‌های انرژی است که از چندی پیش اعلام شده و جامعه در انتظار آن بود. چنانچه تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد معمولا به دنبال تعدیل قیمت حامل‌های انرژی، همه قیمت‌های دیگر نیز افزایش می‌یابند. دلیل این امر، «شاخص‌بندی» قیمت‌ها با یکدیگر است.

یعنی قیمت‌ها به هم گره خورده‌اند و به محض افزایش انرژی که به طور متوسط 14 درصد از کل هزینه تولید در اقتصاد کشور و بیش از 50 درصد را در برخی از رشته فعالیت‌ها مانند حمل‌ونقل دارد، قیمت‌های دیگر نیز تعدیل می‌شوند. در تحلیل نهایی ساز‌وکار شاخص‌بندی موجب افزایش تمام قیمت‌ها و شاخص تورم می‌شود.

افزایش احتمالی شاخص تورم موجب تشدید انتظارات تورمی و در نتیجه افزایش تقاضا برای ارز می‌شود. در همین مورد می‌توان به افزایش میزان سود بانکی سپرده‌ها و اوراق مشارکت نیز اشاره کرد. افزایش میزان سود بانکی سپرده‌ها نیز از طریق همین سازوکار موجب می‌شود که نرخ‌های مهم دیگر هم روندی افزایشی داشته باشند. در متون اقتصاد کلان نشان داده می‌شود که افزایش میزان بهره به عنوان سیاست پولی انقباضی می‌تواند اثر ضدتورمی داشته باشد.

 اما در اقتصادی که سازوکار شاخص‌بندی در آن قوی و انتظارات تورمی بالاست، افزایش رسمی یکی از قیمت‌های کلیدی و راهبر موجب افزایش سایر قیمت‌ها می‌شود و تورم را افزایش می‌دهد. 3- عدم صدور ویزا برای آقای ابوطالبی سفیر ایران در سازمان ملل متحد از سوی دولت آمریکا می‌تواند علت سیاسی افزایش نرخ ارز باشد. چنانچه می‌دانیم به دنبال معرفی آقای ابوطالبی، کنگره آمریکا سریع دست به کار شد تا مانع صدور ویزا برای وی بشود. تایید مصوبه کنگره از سوی اوباما تا حدی برخلاف انتظارات جاری در جامعه ما بود.

هر چند هم مقامات آمریکایی و هم مقامات اتحادیه اروپا به ویژه خانم اشتون تاکید کرده‌اند که این مساله هیچ تاثیری در روند مذاکرات مربوط به پرونده هسته‌ای ندارد، با وجود این عدم صدور ویزای یادشده می‌تواند از سوی افکار عمومی و سرمایه‌گذاران دال بر لاینحل باقی ماندن تنش‌های کلی میان ایران و آمریکا باشد. اگر این حدس و فرضیه صحیح باشد در این صورت طبیعی است که انتظار فروکش کرده افزایش نرخ ارز در سال گذشته باید دوباره فعال و موجب افزایش تقاضا برای ارز و نرخ آن بشود.
*کارشناس اقتصادی