دریانوردی در چالش با آموزش
تین نیوز | دریانوردان سرمایه انسانی صنعت حمل و نقل دریایی هر کشور هستند. در دنیا حدود یک میلیون و 600 هزار دریانورد روی 85 هزار کشتی اقیانوس‌پیما فعالیت می‌کنند که از این تعداد، حدود نیمی دارای تحصیلات آکادمیک هستند و بقیه افراد نیز در آموزش‌های ملوانی دیده‌اند. در حال حاضر 143 هزار دریانورد در کل کشور وجود دارد به طوری که به گفته مدیرکل امور دریانوردان سازمان بنادر و دریانوردی، امکان استفاده از نیروی کار ایرانی برای همه ناوگان داخلی، ممکن است.
بر اساس آمار، تا پیش از انقلاب اسلامی ایران، حدود 80 درصد نیروی کار ناوگان کشتیرانی ایران، خارجی بودند اما بعد از انقلاب این آمار برعکس شد. این رویه مطلوب تا سه یا چهار سال پیش نیز ادامه داشت اما در چند سال اخیر، بار دیگر تعداد نیروهای بومی رو به کاهش گذاشته است که یکی از دلایل این مساله، مشکلات پیش آمده در بحث آموزش دریانوردان است.
آن‌طور که جعفر سجادی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم دریانوردی چابهار در گفت وگو با هفته نامه حمل و نقل می‌گوید، شرکت‌های کشتیرانی، پیش از انقلاب به فکر بومی کردن ناوگان تجاری افتادند و با اعزام دانشجو به خارج از کشور، این مساله را آغاز کردند. بعد از انقلاب نیز دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار تاسیس شد و شرکت‌های کشتیرانی با بورسیه کردن دانشجویان، آنها را به این دانشگاه می‌فرستادند تا تقریبا بیش از 90 درصد نیروهای دریانوردی بر روی کشتی‌های کشور ایرانی شدند. وی تاکید می‌کند که توقف این روند در چند سال گذشته به این دلیل است که شرکت‌ها حاضر به
بورسیه کردن دانشجویان نیستند و معتقدند وزارت علوم باید نیروی مورد نیاز آنها را مانند سایر رشته‌ها، مجانی آموزش دهد و تربیت کند اما وزارت علوم زیر بار این مساله نمی‌رود و این کشمکش همچنان ادامه دارد.
مشکل آموزش دریانوردان
در حال حاضر مشکلی که در زمینه آموزش دریانوردان در کشورمان وجود دارد در رابطه با دانشگاه‌هاست؛ حسین میرزایی، مدیرکل امور دریانوردان سازمان بنادر و دریانوردی این مطلب را به هفته نامه حمل و نقل می‌گوید و می‌افزاید: مطابق ماده 30 قانون اساسی، وزارت علوم موظف است تا زمانی که نیاز به نیرو در یک حوزه وجود دارد، برای آن حوزه نیرو تربیت کند اما در زمینه آموزش دریانورد، متاسفانه این کار انجام نشده و این نهاد به وظیفه ذاتی خود عمل نکرده است زیرا این رشته آموزش‌های عملی تخصصی و هزینه‌بر دارد، از سوی دیگر روند بورسیه کردن دانشجویان این حوزه، با مشکلاتی همراه
است و با بورسیههای این رشته مانند رشته‌های دیگر رفتار نمیشود.
میرزایی می‌افزاید: در حال حاضر در کشورمان، متخصصان زیادی در رشته‌های مختلف، به طور بی‌رویه آموزش داده و فارغ‌التحصیل می‌شوند که حتی ممکن است مشغول به کار نشوند، در حالی که هرچقدر دریانورد تربیت شود بیکار نمی‌ماند و اگر حتی در کشتی‌های ایرانی به این افراد نیاز نباشد، به طور قطع کشتی‌های بین‌المللی حاضرند آنها را به کار بگیرند؛ بنابراین با توجه به وضعیت بیکاری در کشور، تربیت دریانورد فرصت خوبی برای بهبود وضعیت اشتغال است.
هزینه‌های بالای دریانورد شدن
هزینه‌های آموزش یک مهندس دریایی تا سر مهندسی 57 میلیون تومان و آموزش یک افسر پل تا فرماندهی بالغ بر 65 میلیون تومان است. محمد سمیعی، کارشناس پیشکوست دریایی با بیان این مطلب می‌افزاید: این ارقام نشان دهنده حجم بالای سرمایه‌گذاری برای تربیت یک سرمهندس دریایی و یک فرمانده با تجربه است. از سوی دیگر پرداخت هزینه‌های دوره کارشناسی برای دانشجویان دریانوردی دشوار است، این افراد موظفند پس از پایان دوره کارشناسی، دور‌ه‌های جانبی و دور‌ه‌های شایستگی همچون مهندس دومی تا سر مهندسی و افسر اولی تا فرماندهی را بگذرانند که هرکدام هزینه‌های بالایی دارد.
به گفته سمیعی، در زمانی که دانشجویان بورسیه شرکت‌های ملی نفتکش ایران و کشتیرانی جمهوری اسلامی بودند علاوه بر تقبل پرداخت این هزینه‌ها، دانشجویان از امکان کارورزی روی کشتی‌های شرکت‌ها بهره‌مند می‌شدند در حالی که بقیه دانشجویان برای ادامه تحصیل و انجام کارورزی مربوطه با مشکلات فراوانی مواجه بودند. این کارشناس دریایی معتقد است از آنجا که شرکت‌های ملی نفتکش و کشتیرانی جمهوری اسلامی چندین سال با بحران اقتصادی در دنیا مواجه بودند بیش از این نتوانستند هزینه‌های بورسیه دانشجویان را بپردازند.
تهدیدی که در کمین نیروی کار بومی است
بر اساس الحاقیه کنوانسیون STCW (استانداردهای آموزشی) تا سال 2017 باید تمامی دریانوردان ایران تحت پوشش نظام آموزشی جدید قرار گرفته و آموزش‌های آنان با نظام جدید تعریف شده از طرف کنوانسیون، مطابقت داشته باشند؛ دبیرکل اتحادیه مالکان کشتی با بیان این مطلب، معتقد است آمادگی لازم در این زمینه در کشورمان وجود ندارد.
حسن تیمورتاش می‌گوید: مسوولیت اجرای این کنوانسیون مربوط به سازمان بنادر است و بحث آموزش دریانوردان نیز به وزارت علوم مربوط است؛ اگر بین سازمان بنادر و وزارت علوم در زمینه آموزش‌های کنوانسیون STCW تفاهم وجود نداشته باشد، راه به جایی نمی‌بریم. در این زمینه، سازمان بنادر باید در مقابل سازمان جهانی دریانوردی پاسخگو باشد، با این حال وزارت علوم شیوه خود را در پیش گرفته است.
او معتقد است تاکنون آموزش دریانوردان ایرانی به شیوه‌ای اصولی و مورد تایید همه کشورهای اروپایی بوده است اما اگر این موضوع رها شود، سطح آموزش دریانوردان در جهان افت پیدا می‌کند و اگر دریانوردان ایرانی تا سال 2017 آموزش‌های لازم را ندیده باشند، همه پرسنل کشتیرانی خارجی خواهند شد. وی معتقد است علت اینکه دانشگاه، هزینه‌های رشته دریانوردی را نمی‌پذیرد این است که به بورسیه عادت کرده است و دانشجویان این حوزه، مرتبا بورسیه شده‌اند.
چالش جهانی آموزش دریانوردان
وضعیت نیروی کار دریانوردی، در حال حاضر نه تنها در ایران که در همه دنیا با مشکلاتی همراه شده است به طوری که هم اکنون کمبود 100 هزار نفری در حوزه نیروی انسانی دریانوردی وجود دارد.
به عنوان مثال چنانکه سمیعی می‌گوید، در حالی که کشور فیلیپین 25 درصد بازار نیروی انسانی دریایی در دنیا را دارد، با توجه به حجم بالای هزینه‌های آموزشی و نرخ روزافزون هزینه آموزش، علاقه‌مندی به مشاغل دریایی در این شدت به شدت کاهش یافته است که یکی از دلایل آن، ناتوانایی متقاضیان در قبول پرداخت هزینه‌های آموزشی است. بنابراین با توجه به مشکلات جهانی تربیت دریانورد و با توجه به مفاد الحاقیه کنوانسیون STW به نظر می‌رسد دانشگاه‌ها و ارگان‌های دریایی کشورمان باید حمایت مطلوب‌تری از آموزش‌های این حوزه داشته باشند و با همبستگی، شرایط ایجاد
هم‌افزایی برای توسعه پایدار دریامحور در چارچوب مقررات ملی و بین‌المللی را ایجاد کنند. پیشنهاد عباس نوبختی، یک عضو هیئت مدیره انجمن مهندسی دریایی در این باره این است که معاونت راهبردی ریاست جمهوری، ردیف بودجه به این رشته اختصاص دهد و همانطور که رشته‌های هزینه‌بر دیگری مانند پزشکی مورد حمایت دولت قرار می‌گیرد، هزینه‌های دریانوردی نیز پرداخت شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.