◄ جواب های سربالای اسنپ به قتل الهه حسین نژاد ؛ مسئولیت گریزی تاکسی های اینترنتی تا کی ادامه خواهد داشت؟
قتل دلخراش الهه حسین نژاد ، دختر جوانی که در ساعات شامگاهی برای بازگشت به منزل از یک خودروی شخصی استفاده کرد، افکار عمومی را جریحه‌دار کرده است. با وجود جواب های سربالا و ابهام آمیز اسنپ، این فاجعه بار دیگر زنگ خطر را درباره ضعف‌های ایمنی در سیستم‌های تاکسی اینترنتی مانند اسنپ و تپسی به صدا درآورده است.
قتل دلخراش الهه حسین نژاد، دختر جوانی که در ساعات شامگاهی برای بازگشت به منزل از یک خودروی شخصی استفاده کرد، افکار عمومی را جریحه دار کرده است. با وجود جواب های سربالا و ابهام آمیز اسنپ، این فاجعه بار دیگر زنگ خطر را درباره ضعف های ایمنی در سیستم های تاکسی اینترنتی مانند اسنپ و تپسی به صدا درآورده است.
سوال اینجاست که شرکت های یادشده تا کی از پذیرش مسئولیت در قبال جان و امنیت مسافران و حتی رانندگان خود سر باز می زنند و با پاسخ های کلی و غیرشفاف، سعی در فرار از پاسخگویی دارند.
چرا اسنپ صلاحیت رانندگان را هنگام استخدام اولیه با دقت بررسی نمی کند؟
شاید مهم ترین خلأ در ساختار اسنپ، فقدان یک سازوکار دقیق برای احراز هویت و بررسی پیشینه رانندگان در زمان پیوستن به این پلتفرم است. ماجرای قتل الهه حسین نژاد نشان داد که تنها گرفتن یک گواهی سوءپیشینه ساده یا بارگذاری چند مدرک، نمی تواند تضمین کننده امنیت مسافران باشد. بسیاری از رانندگان، بدون مصاحبه حضوری، بدون ارزیابی روانی یا تست اعتیاد، وارد چرخه خدمت رسانی می شوند.
شرکت هایی چون اسنپ مسئولیت مستقیمی در قبال انتخاب نیروی انسانی دارند. در حالی که این شرکت ها بارها مدعی «فقط واسطه بودن» شده اند، در عمل تمام فرآیند جذب و فعال سازی راننده را خودشان انجام می دهند و از هر سفر، سهم مشخصی از درآمد دریافت می کنند. بنابراین نمی توانند از زیر بار مسئولیت اقدامات رانندگان شان شانه خالی کنند.
چرا اسنپ در پلتفرم خود امکان گزارش لحظه ای رفتارهای ناهنجار راننده توسط مسافر را فعال نمی کند؟
یکی از پایه های ارتقای ایمنی در سیستم های هوشمند حمل ونقل، امکان ثبت بازخوردهای واقعی و به موقع از سوی کاربران و رسیدگی فوری به این بازخوردها است. اما پلتفرم اسنپ هنوز فاقد بستری موثر برای دریافت گزارش از رفتارهای ناهنجار رانندگان است. مسافرانی که با پرخاشگری، بدرفتاری، بی نظمی یا حتی تهدید از سوی راننده مواجه می شوند این موارد به گزارش می کنند ولی این گزارش ها نیز همیشه به اقدام مشخصی منجر نمی شود.
در پرونده الهه حسین نژاد اگر سازوکاری وجود داشت که مسافران پیشین می توانستند گزارش های جدی از رفتار مشکوک یا خطرناک راننده ارائه کنند، شاید اکنون از وقوع این جنایت فجیع جلوگیری می شد.
چرا اسنپ در پلتفرم خود امکان گزارش رفتارهای ناهنجار مسافران را توسط راننده فعال نمی کند؟
رانندگان نیز مانند مسافران، در معرض تهدید هستند. موارد متعددی از حضور مسافران خشن، مست، معتاد، یا دچار اختلالات روانی در خودروهای اسنپ گزارش شده است. با این حال، رانندگان هیچ مکانیزم مشخصی برای ثبت چنین مواردی ندارند. نه امکان بلاک کردن مسافر وجود دارد، نه ثبت گزارش کتبی، نه دریافت حمایت از نیروی انتظامی. راننده ای که با تهدید یا حمله از سوی مسافر مواجه می شود، نه تنها پشتیبانی قانونی ندارد، بلکه در مواردی با لغو دسترسی یا امتیاز منفی مواجه می شود. این مسأله باعث افزایش فشار روانی و فرسایش امنیت شغلی در میان رانندگان شده است.
چرا اسنپ تطابق راننده ثبت شده در این پلتفرم با راننده در حال کار را به صورت دوره ای و تصادفی کنترل نمی کند؟
یکی از خلأهای اساسی در مدل نظارتی اسنپ، نبود کنترل دوره ای هویت راننده واقعی در حال انجام سفر است. در موارد متعددی دیده شده که شخصی غیر از فرد ثبت نام شده، با استفاده از حساب کاربری و خودرو به ارائه خدمات می پردازد. همین موضوع، در پرونده الهه حسین نژاد نیز به یکی از نقاط ابهام تبدیل شده است. اگر اسنپ به صورت دوره ای از رانندگان بخواهد با گرفتن عکس سلفی، یا ورود کدهای تصادفی، تطابق خود با حساب ثبت شده را اثبات کنند، احتمال وقوع این نوع تخلفات تا حد زیادی کاهش می یابد. عدم اجرای این کنترل های ساده، نشان دهنده بی توجهی به جان انسان هاست.
چرا سلامت روانی رانندگان بررسی نمی شود؟
رانندگان تاکسی اینترنتی، به ویژه در کلانشهرها، تحت فشارهای شدید روانی و اقتصادی قرار دارند. این افراد روزانه با ده ها مسافر، گره های ترافیکی، برخوردهای نامناسب، نوسان قیمت سوخت، استهلاک خودرو و مشکلات مالی روبه رو هستند. با این حال، هیچ سازوکار مشخصی برای بررسی سلامت روانی آن ها وجود ندارد.
در کشورهای پیشرفته، رانندگان ملزم به انجام تست های روانشناختی دوره ای و دریافت آموزش های مدیریت استرس و خشم هستند. اما در ایران، پلتفرم هایی چون اسنپ نه تنها چنین خدماتی ارائه نمی دهند، بلکه حتی کوچک ترین اشاره ای به این ضرورت ها در سیستم شان وجود ندارد. تداوم این وضعیت، می تواند فاجعه های دیگری شبیه به قتل الهه حسین نژاد رقم بزند.
ساعت های پایانی شب فقط رانندگان معتمد و احراز صلاحیت شده حق کار کردن داشته باشند
با توجه به شرایط جامعه ما فعالیت رانندگان اینترنتی در ساعات پایانی شب باید محدود به افراد احراز صلاحیت شده و دارای سابقه مثبت باشد. در حالی که در پلتفرم اسنپ، هیچ تمایزی میان راننده ای که دو روز پیش ثبت نام کرده و فردی با سابقه طولانی و عملکرد مثبت وجود ندارد. این رویه، به ویژه در ساعات خطرخیز شبانه، می تواند بستر وقوع جنایات یا خشونت های غیرقابل جبران باشد. تجربه قتل الهه حسین نژاد می تواند زنگ خطری باشد برای تغییر در این سیاست ها. چرا باید زنان یا نوجوانان یا افراد آسیب پذیر، بدون هیچ تمهید امنیتی، سوار خودرویی شوند که راننده آن نه ارزیابی شده، نه شناخته شده و نه تحت نظارت دوره ای قرار دارد؟
مسئولیت اجتماعی، فراموش شده تاکسی های اینترنتی
اسنپ و دیگر تاکسی های اینترنتی با بهره گیری از تکنولوژی و تبلیغات گسترده، توانسته اند به یکی از بزرگ ترین بازیگران حمل ونقل شهری در ایران تبدیل شوند. اما در کنار سود کلان، مسئولیت اجتماعی بزرگی نیز بر دوش آن هاست. مسئولیتی که امروز به فراموشی سپرده شده است.
قتل الهه حسین نژاد تنها یکی از ده ها نمونه آسیب هایی است که می توانست با حداقل تغییرات در ساختار مدیریتی و فنی این پلتفرم ها پیشگیری شود. اما به نظر می رسد مدیران این شرکت ها، به جای پذیرش مسئولیت و اصلاح روندها، ترجیح می دهند با جواب های سربالا و کلیشه ای از زیر بار پاسخگویی فرار کنند.
قربانی بعدی کیست؟
وقتی شرکت هایی چون اسنپ از هرگونه مسئولیتی شانه خالی می کنند، خطر تنها برای یک نفر نیست. وقتی امنیت مسافران و رانندگان در اولویت نیست، هر شهروند دیگری ممکن است قربانی بعدی این بی تفاوتی شود. اگر امروز اقدامی قاطعانه برای اصلاح ساختار، ارتقای ایمنی، آموزش رانندگان و نظارت جدی بر خدمات نشود، باید منتظر تکرار چنین فجایعی بود.
انتهای پیام
