◄ پرواز از سیدنی استرالیا به قم

12 سال پیش خبری عجیب در رسانه ها سر و صدای زیادی به پا کرد: احداث شهر فرودگاهی در قم.

به گزارش تین نیوز، از قرار معلوم سرمایه گذار بخش خصوصی که خود نیز اصالتا از اهالی این شهر بود قصد احداث یک فرودگاه بزرگ بین المللی را در جنوب غرب استان قم در نزدیکی شهرک صنعتی سلفچگان داشت.

کلنگ این پروژه توسط رئیس وقت مجلس شورای اسلامی (نماینده قم در مجلس) بر زمین خورده بود.

من در آن زمان، دانشجوی لیسانس عمران بودم و شدیدا علاقه مند به بررسی پروژه های عمرانی علی الخصوص حوزه فرودگاهی.

با اصرار زیاد، پدرم را مجاب کردم که در سفری یک روزه برای بازدید این پروژه به قم برویم.

در هوای نسبتا سرد پاییزی، صبح علی الطلوع راهی قم شدیم و حدود ساعت 9 به محل پروژه رسیدیم.

خوشبختانه حراست پروژه با ورود ما به مجموعه موافقت کرد و برای صحبت با یکی از مسئولان سایت، به دفتر مرکزی راهنمایی شدیم. صحبت های آن شخص که علی الظاهر خود نیز از مشاوران سرمایه دار بود، عمق فاجعه را برایم نمایان ساخت.

از قرار معلوم، قرار بود یک شهر بزرگ فرودگاهی در جنوب غرب استان قم تحت عنوان منطقه نمونه گردشگری طرلاب احداث شود تا علاوه بر رفع نیاز های پروازی مردم این استان، گردشگران فراوانی را نیز جذب کند.

در دفتر مرکزی پروژه به زعم آن شخص مسئول، ما سرمایه دار قلمداد شدیم و با شور و حال فراوان شروع به توضیح واضحات در مورد پروژه کرد.

جملات او در مورد اهداف این پروژه اگر قابل تحمل نبوده باشد، لااقل خنده دار بود.

با اعتماد به نفس فراوان گفت که باند فرودگاه قم ظرفیت پذیرش تمامی هواپیما ها تا رده جت بوئینگ 747 و ایرباس A380  را خواهد داشت و فرودگاه قم قصد دارد تسهیلاتی را ایجاد کند تا شرکت های هواپیمایی به جای فرود در فرودگاه امام، فرودگاه قم را ترجیح بدهند.

مثال آن مسئول محترم نقطه اوج این طنز تلخ بود:

«می خواهیم کاری کنیم که پرواز های استرالیا از سیدنی و ملبورن به جای فرودگاه امام در فرودگاه قم فرود بیایند».

در اثنای صحبت هایش از او سوالی کاملا ساده پرسیدم که در جوابش عاجز ماند:

ظرفیت نهایی جابجایی مسافر در این فرودگاه چه تعداد در سال است؟

او پاسخ داد: نمی دانم.

همچنین از امکانات ویژه گردشگری که برای این پروژه در نظر گرفته بودند گفت؛ مجموعه تیراندازی، حمام سنتی، واحد های تجاری، رستوران ها و . . .

حرف های آن شخص آنقدر ساده انگارانه و رویا پردازانه بود، گویی که عزم خود را جزم کرده بودند تا با فرودگاه دبی رقابت کنند (طنز تلخ).

زمانی که در آبخوری آبدارخانه برای رفع تشنگی، زبانم را تر کردم، آب شور در دهانم چرخید و سوالی مهم در ذهنم ایجاد شد:

آب مورد نیاز این مجموعه چند صد هکتاری از کجا تامین می شود، در حالیکه کلانشهر قم* با مشکل آب آشامیدنی رو بروست.

بعد از اتمام صحبت هایش برای بازدید از سایت اصلی فرودگاه با خودروی شخصی رهسپار شدیم.

ترمینال موقت در حال ساخت، برج مراقبتی که وجود نداشت، حمام سنتی و بازارچه سنگی، همگی پروژه هایی بودند که به ما معرفی شدند.

در آخر با خودروی خودمان بر روی باند فرود رفتیم که تنها جذابیت آن بازدید کسل کننده به حساب می آمد.

در سال های اخیر به دلایل متعدد، ساخت این پروژه با مشکلاتی مواجه شده است.

صرف نظر از تمامی مشکلات پیش روی این شهر فرودگاهی ، سوال اینجاست که بر چه اساس و با کدامین توجیه، ابر پروژه ای در این ابعاد مجوز ساخت دریافت کرده است.

همچنین اگر سرمایه گذار پروژه، قصد خدمت به زادگاه خود را داشته است، چرا ایده های مناسب تری به او پیشنهاد داده نشده بود؛ ایده ها و طرح هایی که می توانست از هدر رفت سرمایه های بسیار جلوگیری کند.

چند نکته:

• آیا مسئولان وقت نمی دانستند شهر فرودگاهی امام خمینی تهران (دروازه اصلی ورودی کشور) در فاصله 100 کیلومتری این مجموعه قرار دارد و عملا فرودگاه قم هیچ توانی برای رقابت با فرودگاه امام ندارد؟

در حال حاضر فرودگاه امام (به عنوان یکی از پروژه های استراتژیک ایران در حوزه حمل و نقل بین الملل هوایی) که سال هاست مورد توجه بسیاری از سازمان ها و ارگان های ذی صلاح قرار گرفته است، با مشکلات متعددی برای توسعه و بهسازی رو به روست، چگونه انتظار می رفت فرودگاهی در نزدیکی فرودگاه امام توان اقتصادی شدن داشته باشد؟

• تامین زیر ساخت: آیا بستر مناسب برای زیر ساخت های حیاتی فرودگاه قم فراهم شده بود؟ تاسیسات برق، گاز، آب و مخابرات. برق مورد نیاز پروژه در افق نهایی از کجا تامین می شد؟ آیا نیاز به احداث نیروگاه جدید در منطقه بود؟
• اگر فرض کرده اند که قم می تواند به مانند مشهد (دومین کلانشهر بزرگ و پر جمعیت ایران) مسافر هوایی جذب کند، قطعا اشتباه پنداشته اند، چرا که زوار بارگاه حضرت معصومه (س) نوعا از طریق قطار، ناوگان اتوبوسرانی و وسیله شخصی جهت زیارت قم و جمکران راهی این دیار می شوند.

از طرفی دیگر فاصله زیاد مشهد با بسیاری از فرودگاه ها (بیش از 90 درصد) در ایران، برقراری پرواز از این شهر را توجیه پذیر می کند. همچنین، مشهد الرضا علاوه بر جذب میلیون ها زائر حضرت رضا (ع) در سال، خود نیز شهری پر جمعیت است و یکی از قطب های بزرگ اقتصادی کشور به حساب می آید، در نتیجه تعدد پرواز های متعدد داخلی و بین المللی در فرودگاه مشهد توجیه اقتصادی دارد.

• فرودگاه جدید نیاز به ناوگان هوایی مجهز و مکفی دارد، در حالیکه همه می دانیم ناوگان هوایی ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد و وارد کردن هواپیما های دسته چندم هم با مشکل فراوان رو به روست. احداث فرودگاه جدید در هر کجای دنیا باید متناسب با ظرفیت فعلی و آتی ناوگان هوایی باشد که در این زمینه اوضاع نابسامان صنعت هوانوردی ایران اظهر من الشمس است. 

بیشتر بخوانید:

مقایسه آماری ناوگان هوایی ایران ایر و ماهان با هواپیمایی امارات و قطر

یک راهکار ساده!

اگر دغدغه برقراری پرواز برای کلانشهر قم وجود داشت، فرودگاه امام این مهم را بر آورده می ساخت. خط ریلی پر سرعت از قم به فرودگاه امام می توانست مسافران را در زمانی کوتاه از فرودگاه اول مملکت به قم متصل کند.

همچنین اتصال ریلی قم به فرودگاه امام، می توانست ایرلاین ها را برای برقراری پروازهای داخلی فرودگاه امام بیش از پیش ترغیب کند، چرا که شهر فرودگاهی امام خمینی علاوه بر تهران، میزبان مسافران استان قم نیز بود.

در ضمن، این سامانه ریلی پر سرعت می توانست در ادامه به تهران نیز متصل شود و این خود زمینه را برای اتصال فرودگاه امام به شبکه ریلی کشور (شبکه نوین ریلی) فراهم می کرد. با اجرای چنین پروژه ای، هموطنان قمی مادام افتخار می کردند که نخستین سامانه مدرن پر سرعت ریلی ایران در شهر قم احداث شده است. 

هر چند که سال هاست که پروژه های غیر اقتصادی مانند فرودگاه قم در کشور به اجرا در آمده و آسیب های سنگینی به اقتصاد ایران وارد ساخته، اما به قول قدیمی ها جلوی ضرر را هر زمان بگیرید منفعت است، هنوز دیر نشده است. 

سر فراز باشی میهن من . . . 

* در جمهوری اسلامی ایران، شهرهای با جمعیت بیش از یک میلیون نفر، کلانشهر قلمداد می شوند.