◄ اتوبوس ریلی و ویژگی های منحصر به فرد آن

تین نیوز | امروزه در جهت ساماندهی حمل ونقل مسافران بین شهرهای بزرگ و شهرک های اطراف استفاده از قطارهای حومه ای در بسیاری از کشورها در حال رشد است و کمک شایانی به شبکه های حمل و نقل می کند.

به گزارش تین نیوز با رشد شهرک های اقماری٬ حمل و نقل حومه ای در اطراف شهرهای بزرگ به یکی از مشکلات ناوگان حمل و نقل تبدیل شده است. دراین راستا برای حل این مشکل  قطارهای حومه ای از وسایل نقلیه ای هستند که در کشورهای مختلف به حمل و نقل مسافران کمک می کنند. این قطارها که به دلیل شباهت ظاهری شان به اتوبوس، اتوبوس ریلی نامیده می شوند.

باید گفت در کشور ما در یک تجربه آزمایشی تعدادی از این نوع قطارها به صورت دست دوم از سوی راه آهن جمهوری اسلامی ایران خریداری شد و در فواصلی نظیر تهران ­ شهریار و مشهد ­ نیشابور مشغول کار شد که مورد استقبال مردم قرار گرفت و به همین دلیل ماموریت تحقیق و بررسی فناوری تولید این قطارها که در ایران به اتوبوس ریلی معروف است در دستور کار فرار گرفت.

 13 سال قبل در تاریخ 8 دی ماه 1380، نخستین اتوبوس ریلی کشور راه اندازی شد. در زیر قطارهای اتوبوس ریلی و ویژگی های آنها مورد توجه قرار گرفته است.

قطار اتوبوس ریلی چه نوع قطاری است؟
1- هر یک از این قطارها شامل 3 یا 4 واگن می شود که 2 واگن موتوردار است و بقیه تریلر. در واقع اگرچه نیرو محرکه این قطارها دیزلی است ولی لکوموتیو به صورت سنتی وجود ندارد و موتورهای کوچک زیر شاسی قرار می گیرد. ضمن این که اگر خطوط راه آهن برقی راه اندازی شود٬ این قطارها از دیزلی به برقی قابل تبدیل هستند.
2- سیستم تهویه هر واگن روی سقف قرار می گیرد و شرایط آب و هوایی ایران برای ایجاد تهویه مطبوع در طراحی این سیستم ها در نظر گرفته شده است.
3- در این قطارها، واگن ها به شکل سالنی است و هر قطار شامل 4 واگن ظرفیت حدود 330مسافر به صورت نشسته را دارد٬ ظرفیتی در همین حدود هم برای مسافر ایستاده در نظر گرفته شده است که البته این منحصر به کشور ما نیست و در همه کشورها برای حمل و نقل مسافر در مسافت های کوتاه ٬ قدرت قطار با توجه به ظرفیت مسافر نشسته و ایستاده طراحی می شود.
4-    امکانات درون واگن ها مانند سرویس های بهداشتی در حد سفرهای کوتاه است. یعنی 2 سرویس برای هر قطار شامل 4 واگن.
5- فضای داخل قطارها یکسره و محل اتصال واگنها شبیه به آکاردئون است یعنی بین واگنها در وجود ندارد. در 2سر قطار کابین راننده قرار گرفته است.
6- این قطارها یا اتوبوس های ریلی روی ریل های عادی حرکت می کنند و در مقایسه با قطارهای معمولی شتاب بیشتری دارند؛ زیرا به دلیل کوتاه بودن فواصل ایستگاه ها باید بتوانند سریع تر شتاب گرفته و زود به حداکثر سرعت برسند و همچنین در ایستگاه ها سریع تر ترمز کنند.
8- در طراحی واگن ها حداکثر فناوری ایزوله کردن در نظر گرفته می شود تا کمترین سروصدا در داخل قطار شنیده شود.
9- حداکثر مسافتی که برای این نوع قطارها در نظر گرفته می شود 200 کیلومتر است و سرعت بهینه حرکت این قطارها 120کیلومتر درساعت است. در واقع به دلیل مسافت کوتاه بین ایستگاه ها سرعت بالا اهمیتی ندارد٬ بلکه شتاب بالا مهم است تا قطار بتواند در فاصله کمی بعد از حرکت از هر ایستگاه به سرعت بهینه برسد.

ویژگی های منحصر به فرد اتوبوس ریلی
1- از مزایای مهم این قطارها این است که خود کشش است٬ یعنی هر واگن نیروی محرکه دارد و لازم نیست یک لکوموتیو کل قطار رابکشد.
2- به دلیل وجود دو موتور در هر دستگاه قطار شامل 4واگن احتمال توقف پیش بینی نشده و تاخیر قطار بسیار کم است؛ زیرا در صورت خراب شدن یک موتور٬ قطار می تواند با موتور دیگر به حرکت ادامه دهد.در واقع سرعت کم می شود؛ ولی متوقف نمی شود. همچنین امکان تعویض سریع موتور خراب وجود دارد.
3-  درهای بیشتر و بزرگ تر و کف کوتاه واگن ها از دیگر مزایای این قطارهاست که سوار و پیاده شدن مسافرها را تسهیل می کند.
4- با توجه به این که دو کابین راننده در دو طرف قطار در نظر گرفته می شود٬ امکان حرکت قطار در دو جهت وجود دارد و در واقع پس از رسیدن قطار به مقصد برای بازگشت نیازی به تغییر جهت واگنها وجود ندارد و قطار می تواند بلافاصله در جهت مخالف شروع به حرکت کند.
5- یکی از مهمترین ویژگی های این قطارها قابلیت اتصال و انفصال راحت این قطارها با همدیگر است که در ساعات پیک سفرهای حومه ای٬ می توان از این خاصیت برای تشکیل قطارهای بزرگ تر استفاده کرد. بنابراین متناسب با حجم مسافر تعداد واگنها قابل تغییر است.
6- یک نکته مهم در ارتباط با اتوبوس های ریلی قلاب های اتوماتیک اتصال است. به این ترتیب که دو قطار با سرعت چندکیلومتر در ساعت به هم نزدیک شده٬ برخورد می کنند و قفل می شوند. به این ترتیب دو قطار در مدت چند دقیقه به هم متصل و یا از هم جدا می شوند که این کار با کنترل راننده انجام می شود و این برخلاف قطارهای معمولی است که اتصال آنها ساعتها طول می کشد.

گفتنی است در کشور ما براساس قرارداد منعقده، شرکت «روتم» کره جنوبی با همکاری شرکت صنایع ریلی ایران خودرو «ایرکو»، نسبت به ساخت و تحویل 37 دستگاه ریل باس و تحویل آن به شرکت قطارهای مسافری رجا اقدام می نماید که تاکنون شش دستگاه از این قطارها ازسوی شرکت کره ای ساخته و یا تحویل شده و مابقی آن نیز با انتقال تکنولوژی در شرکت ایریکو ساخته خواهد شد.