◄ 9 راهکار برای رفع مشکلات کامیون‌ داران؛ درخواست رئیس اتاق ایران از رئیس‌جمهور

حسن زاده در این نامه علاوه بر تشریح مشکلاتی که در این حوزه بر اساس اظهارات فعالان اقتصادی بخش حمل ونقل جاده ای و بررسی های کارشناسی انجام شده در اتاق ایران، شناسایی شدند، 9 پیشنهاد اجرایی را در راستای حل چالش ها، مطرح می کند.

متن کامل این نامه را در ادامه می خوانید.

جناب آقای دکتر پزشکیان

ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران

موضوع: درخواست اتخاذ تدابیر عاجل برای رفع چالش های کنونی ناوگان حمل ونقل جاده ای

با سلام و احترام

 به استحضار می رساند، ناوگان حمل ونقل کشور، حلقه اتصال تولید و تجارت و پل ارتباطی میان بازارهای داخلی و خارجی است. این ناوگان، کالاها و نیازهای اساسی جامعه را به سراسر کشور منتقل می کند و سهم کلیدی در پویایی و توسعه اقتصادی دارد. لیکن این بخش با چالش های ساختاری عمیقی روبه رو است که ریشه در کمبود سرمایه گذاری های لازم، غفلت از نوسازی ناوگان و فقدان حمایت های کافی و مستمر از رانندگان و کامیو ن داران دارد. این چالش های ساختاری، همراه با افزایش بی سابقه قیمت قطعات و تجهیزات، کمبود سوخت، محدودیت ها و ناکارآمدی در حمایت های بیمه ای و سایر چالش های اقتصادی و صنفی، در سنوات اخیر زمینه ساز شکل گیری اعتراضات گسترده ای شده است که یک نمونه بارز آن اعتصاب سراسری کامیون داران و رانندگان ماشین های سنگین، در اواخر اردیبهشت سال جاری در نقاط مختلف کشور است.

با عنایت به آنکه تداوم اتفاقات شکل گرفته علاوه بر ایجاد اختلال گسترده در توزیع مواد سوختی و شبکه حمل ونقل، خسارات جبران ناپذیری را بر تولیدکنندگان و واردکنندگان محصولات کشاورزی و کالاهای فاسدشدنی تحمیل خواهد کرد و به کمبود کالاهای اساسی و افزایش قیمت در بازار دامن خواهد زد، لذا بیم آن وجود دارد که سلامت جامعه و امنیت غذایی کشور تهدید شود. شایان ذکر است به دلیل مشکلاتی که در طی سال های گذشته برای حمل ونقل جاده ای بین المللی به وجود آمده، بخشی از این ناوگان نیز به سمت حمل ونقل داخلی روی آورده اند که در صورت عدم توجه به چالش های آنها به حجم مشکلات ناوگان جاده ای افزوده خواهد شد. ازاین رو، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران از دولت محترم انتظار دارد با اتخاذ تدابیر عاجل، نسبت به رفع چالش های موجود و بازگرداندن آرامش به ناوگان حمل ونقل اقدام نماید و از تحمیل زیان های جبران ناپذیر به اقتصاد ملی پیشگیری کند. بر اساس اظهارات فعالان اقتصادی حوزه حمل ونقل جاده ای و بررسی های کارشناسی انجام شده در اتاق ایران، اهم مشکلات جاری ناوگان حمل ونقل به شرح ذیل است:

-           ناکارآمدی در تخصیص و قیمت گذاری سوخت: یکی از اساسی ترین مشکلات جاری ناوگان حمل ونقل، نحوه تخصیص و قیمت گذاری گازوئیل است. اجرای آیین نامه سه نرخی قیمت سوخت، هزینه های عملیاتی حمل بار را به شدت افزایش داده و منجر به سردرگمی رانندگان و شرکت های حمل ونقل شده است. سوخت مازاد بر سهمیه با قیمت هایی تا 42.500 تومان عرضه می شود که نسبت به نرخ 300 تومان، بیش از 140 برابر گران تر است. چنین جهش قیمتی بدون پیوست حمایتی یا تطبیق تدریجی، فشار بی سابقه ای بر بخش تولید، توزیع کالا و معیشت رانندگان وارد خواهد کرد.

-           فقدان نظام مؤثر بیمه و حمایت اجتماعی: هزینه های بیمه تأمین اجتماعی رانندگان در ماه های اخیر افزایش چشمگیری یافته، درحالی که سطح خدمات دریافتی و پوشش های حمایتی تغییر چندانی نکرده است. همچنین، عدم اجرای کامل طرح بیمه تکمیلی، ناهماهنگی در ثبت سابقه و مشکلات اداری متعدد، دسترسی رانندگان به حمایت اجتماعی پایدار را با چالش مواجه کرده است. در غیاب حمایت های معیشتی مکمل یا بسته های جبرانی متناسب با افزایش هزینه های حمل ونقل، عملاً فشار اصلی به طور کامل بر دوش رانندگان گذاشته شده است.

-           افزایش شدید هزینه های جانبی و استهلاک ناوگان: هزینه های جانبی ناوگان در سال جاری به شدت افزایش یافته است. قیمت لاستیک، لوازم یدکی، روغن، خدمات فنی و تعمیرات، با وجود تخصیص ارز نیمایی یا ترجیحی، روند صعودی بی سابقه ای داشته اند. هم زمان، فرسودگی شدید ناوگان و میانگین بالای عمر وسایل نقلیه (بیش از ۲۰ سال) موجب افزایش مصرف سوخت، تکرار تعمیرات و کاهش بهره وری شده است. نبود برنامه جدی نوسازی و تأمین قطعات با قیمت منصفانه، پایداری ناوگان را با تهدید جدی مواجه کرده است.

-           نارضایتی از عملکرد سامانه های هوشمند تخصیص سوخت: سامانه های مدیریت سوخت، به ویژه سامانه پیمایش سوخت، به رغم اهداف اولیه برای شفاف سازی و عدالت، عملاً با مشکلات متعددی مواجه هستند. اختلال در ثبت پیمایش، تناقض بین اطلاعات سامانه های مختلف، تأخیر در بارگذاری بارنامه و قطعی سامانه، باعث شده سهمیه سوخت ناوگان حمل ونقل به درستی تخصیص نیابد. در مواردی، رانندگان برای ادامه مسیر مجبور به خرید سوخت آزاد شده اند که افزایش هزینه های آن ها را به همراه داشته و منجر به بروز نارضایتی و اعتراض های میدانی شده است.

-           تأخیر در پرداخت کرایه توسط دستگاه های دولتی و عمومی: یکی از مشکلات مزمن ناوگان، تأخیرهای طولانی در پرداخت کرایه بار است، به ویژه از سوی شرکت ها و سازمان های دولتی یا عمومی غیردولتی. این پرداخت ها بعضاً تا چند ماه به تعویق می افتد، بدون آنکه جریمه تأخیر یا مشوق جبرانی در نظر گرفته شود. برای رانندگان خُرد و کامیون داران شخصی، این تأخیر منجر به کسری نقدینگی و ناتوانی در تأمین هزینه های جاری شده است. استمرار این وضعیت نارضایتی شدید و کاهش انگیزه فعالیت حرفه ای در ناوگان را به دنبال داشته است.

-           شرایط دشوار شرکت های حمل ونقل بین المللی ایرانی: شایان ذکر است به موجب شرایط تحریمی اقتصاد کشور و چالش های داخلی برشمرده، بخش بین المللی حمل ونقل جاده ای کشور نیز با مسائل گسترده ای مواجه است. به عنوان مثال عدم ساماندهی موضوع تفاوت قیمت سوخت، رقابت پذیری شرکت های حمل ونقل بین المللی ایرانی را در بازارهای بین المللی تضعیف کرده است. همچنین، چالش هایی که در خصوص اخذ روادید از کشورهای اتحادیه اروپا برای رانندگان ترانزیت وجود دارد، فعالیت شرکت های ایرانی فعال در این حوزه را با دشواری مواجه ساخته است. از سوی دیگر، تعلیق بیمه سبز از ابتدای سال ۲۰۲۴ میلادی، هزینه های مضاعف ارزی را به تردد ناوگان حمل ونقل ایرانی تحمیل کرده است و قوانین و مقررات مربوط به انتفاع دولت از بیمه و مالیات در بخش حمل ونقل بین المللی، شرایط را برای فعالیت شرکت های حمل ونقل بین المللی ایرانی بیش از گذشته دشوار ساخته است.

به منظور رفع چالش های برشمرده، اتاق ایران، مجموعه اقدامات عاجل ذیل را برای بازگشت آرامش و رونق به بخش حمل ونقل کشور، پیشنهاد می نماید:

-           توقف فوری اجرای مصوبه عرضه سه نرخی گازوئیل تا زمان اصلاح مصوبه با اخذ نظر از تمامی ذی نفعان اصلی حوزه حمل ونقل

-           ارتقای سامانه هوشمند تخصیص سوخت و برخط سازی کامل GPS و بارنامه در راستای کاهش خطا در تخصیص، افزایش عدالت و حذف ناوگان صوری

-           نوسازی ناوگان از طریق اعطای وام بلندمدت و واردات مشروط کامیون کم مصرف، با اولویت ناوگان فرسوده و رانندگان خُرد

-           تدوین فرمول رسمی برای تعدیل نرخ کرایه حمل بار بر مبنای تغییر هزینه های سوخت، قطعات و بیمه، با نظارت سازمان راهداری و تشکل های صنفی

-           الزام دستگاه های دولتی و عمومی غیردولتی به پرداخت کرایه حداکثر ظرف ۴۸ ساعت پس از تحویل بار برای حل مشکل نقدینگی رانندگان

-           توزیع لاستیک و لوازم یدکی از طریق تشکل های تخصصی مربوطه به منظور جلوگیری از افزایش غیرمنطقی قیمت ها

-           بازنگری و تعدیل حق بیمه تأمین اجتماعی رانندگان

-           توسعه حمل ونقل ریلی با مشوق های تعرفه ای و سرمایه گذاری در لجستیک ترکیبی با اولویت حمل بارهای فله، معدنی، و ترانزیتی از جاده به ریل

-           بهره گیری از دیپلماسی اقتصادی فعال به منظور بهبود وضعیت حمل ونقل جاده ای بین الملل

امید می رود با تدبیر جنابعالی و همکاری دستگاه های ذی ربط، مشکلات پیش روی صنعت حمل بار به سرعت مرتفع شده و از تحمیل هزینه های بیشتر بر بخش های مختلف اقتصادی پیشگیری شود. در این راستا، اتاق ایران آمادگی خود را برای ارائه هرگونه نظر مشورتی و همکاری مؤثر اعلام می دارد.