◄ تبلور مهندسی راه آهن در خط سیشن-سالدانها (Sishen–Saldanha)
خط سنگ آهن سیشن-سالدانها نه تنها مهم ترین مسیر صادراتی آفریقای جنوبی است، بلکه یکی از شاخص ترین نمونه های عملیات ریلی فوق سنگین در جهان به شمار می رود و راهبرد افزایش ظرفیت خط آن بر سه محور استوار است: افزایش طول قطار، ارتقای توان لوکوموتیو و بهینه سازی زیرساخت.
عباس قربانعلی بیک: حمل و نقل ریلی سنگین، ستون فقرات لجستیک معدنی آفریقای جنوبی است و درآمد عمده Transnet Freight Rail از صادرات زغال سنگ و سنگ آهن حاصل می شود. در این میان، خط سنگ آهن سیشن-سالدانها نه تنها مهم ترین مسیر صادراتی کشور، بلکه یکی از شاخص ترین نمونه های عملیات ریلی فوق سنگین در جهان به شمار می رود. این خط با طول ۸۶۱ کیلومتر، دومین خط طولانی Heavy Haul جهان است که معادن سنگ آهن ناحیه سیشن در استان کیپ شمالی را به بندر سالدانها در ساحل اقیانوس اطلس متصل می کند.
1) ویژگی های فنی و هندسی خط: مسیر از ارتفاع حدود ۱۲۹۵ متر در ناحیه معدنی آغاز شده و به تدریج به سطح دریا در بندر سالدانها می رسد. توپوگرافی مسیر عمدتاً نیمه بیابانی است که از منظر بارندگی و پایداری خاک مزایایی برای بهره برداری سنگین دارد. شیب حاکم مسیر برای قطارهای باردار ۱ در ۲۵۰ (4 درهزار) و برای قطارهای خالی ۱ در ۱۰۰ (10 درهزار یا 1 درصد ) است؛ اعدادی که امکان حرکت قطارهای بسیار سنگین با مصرف انرژی کنترل شده را فراهم می کند. مسیر عمدتاً تک خطه و برقی است (50 کیلوولت) و عبور و تلاقی قطارها در ایستگاه های عبوری با فاصله متوسط ۴۰ کیلومتر انجام می شود.
2) بار محوری، طول و وزن قطار: این خط با بارمحوری ۳۰ تن بهره برداری می شود که برای عرض ۱۰۶۷ میلی متر (Cape Gauge) دستاوردی مهم محسوب می شود. قطارهای استاندارد سنگ آهن شامل ۳۴۲ واگن (3 رام 114 واگنی) با طول 4100 متر هستند. هر واگن نوع CR13/14 قابلیت حمل ۱۰۰ تن بار مفید دارد و جرم ناخالص هر قطار به حدود ۴۱ هزار تن می رسد، از منظر تولیدی، این قطارها در زمره سنگین ترین و طولانی ترین قطارهای باری فعال جهان قرار دارند.
3) ناوگان مسیر: لوکوموتیو برقی 30 دستگاه کلاس 9 ای با بار محوری 28 تن و کشش مداوم 39 تن، 44 دستگاه کلاس 15 ای با بارمحوری 30 تن و کشش مداوم 45 تن در سرعت 35، و دیزلی 104 دستگاه کلاس 34 شرکت GE با قدرت 2500 اسب با بارمحوری 18 تن و کشش مداوم 22 تن، 5600 واگن باری با ظرفیت 100تن و حمل سالانه 10 میلیون تن ناخالص (بیش از 8 میلیون تن خالص بر واگن درسال). هر قطار با 3 لوکوموتیو برقی 9 ای و 7 لوکوموتیو دیزل 34 در 4 نقطه کشیده می شد (که ظاهرا برای رعایت سقف دیماند برق بوده، تین 102713) که با ورود لوکوموتیوهای 15 ای با 5 لوکوموتیو برقی بدون دیزلی در 4 نقطه جایگزین گردید.
4) مشخصات قطار: هر قطار 41 هزار تنی با لوکوموتیوهای برقی مجهز به لوکوترول (RDP =Radio Distributed Power) کشیده می شود که در طول قطار توزیع شده اند با حداکثر دو لوکوموتیو در جلو. این توزیع قدرت باعث کاهش نیروهای فشاری و کششی درون قطار، بهبود دینامیک حرکت، افزایش ایمنی ترمزگیری و امکان بهره برداری از قطارهای بسیار بلند با یک تیم دونفره لوکوموتیوران می شود. RDP از عوامل کلیدی موفقیت خط سیشن سالدانها است.
5) ظرفیت، بهره برداری و نقش بندر: ظرفیت اسمی زیرساخت یک خطه حدود ۶۰ میلیون تن در سال (بدون ارتقای کامل توان برق) است و در سال های اخیر حمل واقعی در محدوده ۴۵ تا ۵۰ میلیون تن نوسان داشته است. کل زنجیره بهره برداری به صورت سیستم یکپارچه معدن-ریل-انبار-کشتی طراحی شده است. پایانه سالدانها دارای تاسیسات تخلیه واگن، انباشت، بازیابی و بارگیری کشتی در مقیاس بسیار بزرگ است و نقش گلوگاه نهایی زنجیره را ایفا می کند.
6) نگهداشت و فناوری های پایش: حجم ترافیک و بارمحوری بالا، این خط را به یکی از پیشرفته ترین نمونه های نگهداشت مبتنی بر وضعیت (Condition-Based Maintenance) تبدیل کرده است. پایش مداوم ریل، چرخ و یاتاقان با استفاده از Hot Box Detector، Wheel Impact Load Monitor، Acoustic Bearing Monitoring، Ultrasonic Broken Rail Detection و WILMA انجام می شود. این فناوری ها امکان پیشگیری از شکست ریل، کاهش محدودیت سرعت و حفظ قابلیت اطمینان بالا را فراهم کرده اند.
7) در بخش واگن: آماده به کاری حدود ۹۷ درصد گزارش شده و هزینه نگهداشت سالانه واگن ها حدود ۴ درصد قیمت واگن نو است که نشان دهنده بلوغ فنی سیستم است. در بخش لوکوموتیو نیز برنامه های بازرسی دوره ای ۴۵ روزه و مدیریت موجودی قطعات با افق میان مدت و بلندمدت اجرا می شود.
8) راهبرد توسعه آینده: راهبرد افزایش ظرفیت خط سیشن-سالدانها بر سه محور استوار است: افزایش طول قطار، ارتقای توان لوکوموتیو و بهینه سازی زیرساخت.
